«Αριστερός» ακαδημαϊκός αντικομμουνισμός

Το πρόγραμμα σπουδών ενός Τμήματος Πολιτικών Επιστημών κάθε άλλο παρά ουδέτερο είναι. Η έννοια πολιτική επιστήμη είναι εξάλλου εξαιρετικά εύπλαστη και ουδεμία σχέση με την πολιτική έχει. Τα ιερά τέρατα της σύγχρονης αστικής πολιτικής, ο Βίσμαρκ, ο Τσώρτσιλ, ο Ρούσβελτ, ο Ντε Γκωλ, ο Κίσινγκερ ή ο ημέτερος Ελευθέριος Βενιζέλος δεν σπούδασαν πολιτικές επιστήμες και μάλλον θα αντιμετώπιζαν τον όρο με σκωπτική διάθεση. Αντίθετα σπούδασαν, όλοι σχεδόν, ιστορία και οι περισσότεροι από αυτούς συνέγραψαν έργα ιστορίας, μερικά από αυτά εξαιρετικά ενδιαφέροντα.

Οι πολιτικές επιστήμες ως ακαδημαϊκό πεδίο εμφανίστηκαν εμφατικά και κυρίαρχα τα τελευταία χρόνια γνωρίζοντας μεγάλη άνθιση στις αμέσως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου εποχές. Ηταν η εποχή του Μάαστριχτ, της «παγκοσμιοποίησης» (της «αγοράς») και του «τέλους της ιστορίας», όπως την προσδιόρισε ένας ένθερμος κήρυκας του θριάμβου του καπιταλισμού, ο Φουκουγιάμα. Οι πολιτικές επιστήμες αντικατέστησαν κυρίως σπουδές ιστορίας, γεγονός που τις αποξένωσε από την πολυπλοκότητα της ιστορίας και της πολιτικής και τους επέτρεψε να ανοιχθούν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε πιο «επικοινωνιακές» - παλιά θα το έλεγαν προπαγανδιστικές - κατευθύνσεις. Σε εποχές που το κυρίαρχο καπιταλιστικό σύστημα, δυναμωμένο από τις ανατροπές του 1989, βαθαίνει την αδικία και την εκμετάλλευση στον κόσμο ενώ προετοιμάζει πολέμους και καταστροφές, οι επικοινωνιακές ιδιότητες της πολιτικής επιστήμης αναδεικνύονται σε πολύ χρήσιμο εργαλείο.

Στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ οι νέες χρηστικές κατευθύνσεις ξεκίνησαν πριν από μερικά ακαδημαϊκά χρόνια. Εμφανίστηκαν μαθήματα όπως, Θεωρίες για τον ολοκληρωτισμό, όπου ο ολοκληρωτισμός ήταν ο εξής ένας: Ο σταλινισμός και η Σοβιετική Ενωση. Το μάθημα αναλωνόταν σε περιγραφές εγκλημάτων των μπολσεβίκων και όσων τους ακολούθησαν ξεπερνώντας ενίοτε και τις σχετικές ψυχροπολεμικές ιστορίες. Οταν ο υπογράφων το παρόν σημείωμα, καθηγητής του Τμήματος, διαμαρτυρήθηκε για το περιεχόμενο του μαθήματος και ζήτησε να παρέμβει σε αυτό, η Γενική Συνέλευση του Τμήματος - κυριαρχούμενη από τον ΣΥΡΙΖΑ - προχώρησε με ψήφισμα σε καταγγελία εναντίον του για «κατάλυση της ακαδημαϊκής ελευθερίας»!

Στο μεταξύ διάστημα τα μαθήματα για το ΝΑΤΟ, την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις ποικιλότροπες αξίες της «δυτικής δημοκρατίας» πολλαπλασιάστηκαν. Σε μάθημα για τους «Διεθνείς Οργανισμούς» επίμονα διδάσκεται ότι τέτοιοι είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης και, φυσικά, το ΝΑΤΟ. Είναι γνωστό ότι η αντιφασιστική - ενάντια στον Αξονα - συμμαχία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετεξελίχθηκε στον γνωστό ΟΗΕ μετά το τέλος του πολέμου. Το ΝΑΤΟ όμως, ως συμμαχία, δεν έχει ακόμα κερδίσει τον πόλεμο κατά των εχθρών του - της Κίνας, της Ρωσίας, του Ιράν ή όποιου άλλου - σε τρόπο ώστε να αναδειχθεί σε «Διεθνή Οργανισμό». Οπως ειρωνικά παρατήρησε συνάδελφος, το Τμήμα των Πολιτικών Επιστημών αποδεικνύει έτσι ότι προηγείται του καιρού του!

Ταυτόχρονα, πολλαπλασιάζονται, μέσα από διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα και συνεργασίες, οι δυνατότητες επιλογής μαθημάτων σε άλλα ιδρύματα, ελληνικά ή ξένα, με παρονομαστή αναγκαστικά τη χρήση της αγγλικής γλώσσας. Το προβλεπόμενο στο αστικό Σύνταγμα, στους νόμους και τους κανονισμούς εδάφιο περί ελληνικής γλώσσας ως γλώσσας των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και σπουδών ακυρώνεται έτσι στην πράξη. Πολύ σύντομα η αγγλική γλώσσα θα είναι τουλάχιστον ισότιμη, αν όχι υπέρτερη της ελληνικής.

Η ανάγκη για «αριστερό» άλλοθι συνόδευσε όλες αυτές τις εξελίξεις καθότι στην επικοινωνία είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό να παρουσιάζεις δεξιές και συντηρητικές ιδέες ως «αριστερές» και φιλελεύθερες. Ετσι, μέχρι σήμερα, στο ίδιο Τμήμα γινόταν ανεκτή η διδασκαλία μαθημάτων όπως, Η ρωσική Επανάσταση και η Σοβιετική Εξουσία, ή, Στοιχεία για το ελληνικό εργατικό κίνημα. Φέτος, όμως, που το Πανεπιστήμιο είναι κλειστό και οι αντιδράσεις μειωμένες, αποφασίστηκε πως η ώρα για την εγκατάλειψη του «αριστερού» προσωπείου έφτασε. Με πρόσχημα τη συνταξιοδότηση συναδέλφου που δίδασκε οικονομία αποφασίστηκε να μη διδαχθούν τα παραπάνω μαθήματα. Υπήρχαν δώδεκα μαθήματα από τα οποία τα τρία θα έπρεπε να αντικατασταθούν για να συνεχιστούν τα μαθήματα του αποχωρούντος και, όλως τυχαίως, επιλέχτηκαν - με προεδρικό (του προέδρου του Τμήματος εννοείται) διάταγμα - τα αναφερόμενα. Παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι η μπάλα πήρε και το σχετικό με την Κίνα μάθημα, πιθανόν διότι οι «αριστεροί» ταγοί του Τμήματος θεώρησαν ότι ίσως να πρόκειται για κρυφο-κομμουνιστική προπαγάνδα. Σε τελευταία ανάλυση, όμως, η Κίνα είναι ο νέος εχθρός του ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ, κατά τον «αριστερό» ακαδημαϊσμό, είναι «διεθνής οργανισμός». Παράγει δηλαδή Διεθνές Δίκαιο!

Τα επιχειρήματα που ακούστηκαν είχαν το δικό τους ενδιαφέρον. Το εργατικό κίνημα, υποστηρίχθηκε, είναι ένα από τα πολλά κινήματα που γεννιούνται στον σημερινό κόσμο. Δεν υπάρχει λόγος να διδαχθεί διαφορετικά από τη γενική περί κινημάτων ύλη: Αυτή που περιλαμβάνει τα δικαιώματα των φαλαινών, των αρκούδων αλλά και των πορτοκαλί επαναστάσεων. Σε τελευταία ανάλυση, σε περασμένο εξάμηνο το μάθημα για το εργατικό κίνημα έγινε προσπάθεια να εκτραπεί προς την αόριστη - ανώδυνη - ανθρωπολογία. Η κατάργησή του είναι οπωσδήποτε ένα βήμα πιο ειλικρινές...

Γιώργος ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ
Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας και συγγραφέας