Γιάννης Κορδάτος

Πεθαίνει, στην Αθήνα στις 28/4/1961, ο Γιάννης Κορδάτος, γεννήθηκε το 1891 στη Ζαγορά Πηλίου, ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες μαρξιστές ιστορικούς, με πλούσια βιβλιοπαραγωγή γύρω από το εργατικό και αγροτικό κίνημα, αλλά και τη γενική Ιστορία της Ελλάδας (από την αρχαιότητα έως τις αρχές του 20ού αιώνα).

Παρά την ενεργό στράτευσή του στην ιδεολογία του σοσιαλισμού, το Νοέμβριο του 1918 δεν μπόρεσε να λάβει μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ) γιατί απουσίαζε από την Αθήνα, αλλά λίγους μήνες αργότερα, τον Μάιο του 1919, προσχώρησε σε αυτό.
 Την επόμενη πενταετία τον συναντάμε σε διάφορες επιτελικές θέσεις του Κόμματος και του δημοσιογραφικού οργάνου του, του Ριζοσπάστη. Τον Απρίλιο του 1920 εκλέχτηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και ένα μήνα μετά αντιπρόσωπος του κόμματος στον Ριζοσπάστη. Τον Μάιο του 1921 εκλέχτηκε γραμματέας του ΣΕΚΕ, παραμένοντας στη θέση αυτή μέχρι τον Νοέμβριο του 1922.

Στις αρχές του 1924 ορίστηκε μέλος της λεγόμενης ‘’τριμελούς ΚΕ’’, η οποία εκτελούσε χρέη ηγεσίας του Κόμματος μέχρι τη διεξαγωγή του 3ου έκτακτου συνεδρίου του. Τον Νοέμβριο του 1922 ανέλαβε τη διεύθυνση του Ριζοσπάστη.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του παρήγαγε πάνω από τριάντα αυτοτελείς τόμους ιστορικού (κατά κύριο λόγο), κοινωνιολογικού, νομικού και πολιτικού περιεχομένου, ενώ κορωνίδα των προσπαθειών του αποτέλεσε η πολύτομη «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», έργο όμοιο του οποίου δεν υπάρχει όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην παγκόσμια ιστορική εργογραφία.

Αυτοτελείς εκδόσεις

• Η κατήχησις των χωρικών (Αλεξάνδρεια 1921, ως Π. Χαλκός^. β' έκδ. Αθήνα 1924)
• Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 (1924^. δ΄ έκδ., αναθεωρ. και συμπληρωμένη 1946)
• Νεοελληνική πολιτική ιστορία (1925)
• Αρχαίες θρησκείες και Χριστιανισμός (1927)
• Δημοτικισμός και λογιωτατισμός (1927· βελτιωμένη επανέκδοση ως Ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος, 1943)
• Η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης, 1342–1349 (1928)
• Εισαγωγή εις την ιστορίαν της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας (1930)
• Η επανάσταση της Θεσσαλομαγνησίας το 1821 (1930)
• Τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (1931)
• Ο Ρήγας Φεραίος και η εποχή του (1931^. αναθεωρ. επανέκδοση ως Ο Ρήγας Φεραίος και η Βαλκανική Ομοσπονδία, 1945)
• Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος (2 τόμ., 1932^. αναθεωρ. και συμπληρ. έκδοση 1956)
• Εισαγωγή εις την νομικήν επιστήμην (1939)
• Νέα προλεγόμενα εις τον Όμηρον (1940^. αναθεωρ. και συμπληρ. έκδοση 1956)
• Τα αρχαία ελληνικά γράμματα και η αξία τους (1940)
• Η Σαπφώ και οι κοινωνικοί αγώνες στη Λέσβο (1945)
• Τα σημερινά προβλήματα του ελληνικού λαού (1945)
• Οι επεμβάσεις των Άγγλων στην Ελλάδα (1946)
• Η αγροτική εξέγερση του Κιλελέρ (1946)
• Ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (1946)
• Η Παλαιά Διαθήκη στο φως της κριτικής (1947)
• Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου (1953)
• Η αρχαία τραγωδία και κωμωδία (1954)
• Τα Αμπελάκια και ο μύθος για το συνεταιρισμό τους (1955)
• Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος (3 τόμ., 1955-1956)
• Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος (5 τόμ., 1957-1959)
• Ιστορία των Ελληνιστικών Χρόνων (1959)
• Η Ρωμαιοκρατία στη Ελλάδα, 146 π.χ.-300 μ.Χ. (1959)
• Μεγάλη ιστορία της Ελλάδας. (13 τόμ., 1956-1959).
• Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (2 τόμ., 1959-1960)
• Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγίας από τα αρχαία χρόνια ως τα σήμερα (1960)
• Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας από το 1453 ως το 1961 (2 τόμ., 1962)^{[σημ. 2]}
• Σελίδες από την ιστορία του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα (1964^. επανέκδοση ως Ιστορία του αγροτικού ..., 1973).
• Προοδευτικές μορφές στην Ελλάδα (1966)
• Ιησούς Χριστός και Χριστιανισμός, (2 τόμ., 1975)
• Προϊστορία και ιστορία του αρχαίου αθλητισμού (περ.1980).
• Αρθρογραφίες στην Κομμουνιστική Επιθεώρηση, 1921-1924 (2009).
• Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς (2010).

Αναλυτική εργογραφία του Κορδάτου περιέχεται στη διδακτορική διατριβή της Ζωής Σπανάκου Η έννοια της ιστορικής νομοτέλειας στο μεσοπολεμικό έργο του Γιάνη Κορδάτου (Αθήνα 1991, σ. 459-494). Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εκδοθεί τουλάχιστον 28 έργα του από μία ή περισσότερες φορές.

Μεταφράσεις

• Κομμουνιστικό Μανιφέστο (Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος) των Μαρξ-Ένγκελς

Εκδόθηκε το 1927 σε "μετάφραση, εισαγωγή, ιστορικά σχόλια κ.λ.π Γιάννη Κ. Κορδάτου". Αργότερα, μετέφρασε τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας:

• Ευθύφρων του Πλάτωνα
• Κορινθιακά του Παυσανία
• Κριτίας του Πλάτωνα
• Λόγοι (τμήμα) του Αισχίνη
• Μεσσηνιακά του Παυσανία
• Περί του στεφάνου του Δημοσθένη.