Σώζοντας το Στάλιν

Έφυγε από τη ζωή η θρυλική σοβιετική 

κατάσκοπος Γκόαρ Βαρτανιάν

Επιβεβαιώθηκε την Τρίτη από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίας ο θάνατος της Γκόαρ Βαρτανιάν, κατάσκοπος της ΕΣΣΔ, που μαζί με το συνάδελφο και σύζυγό της Γκέβορκ Βαρτανιάν απέτρεψαν δολοφονική ενέργεια των ναζί κατά των Στάλιν, Τσώρτσιλ και Ρούζβελτ στη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου.
Ο επικεφαλής των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών Σεργκέι Ναρύσκιν ανέφερε τη Βαρτανιάν ως «παράδειγμα πλήρους αφοσίωσης στην πατρίδα». Δεν επρόκειτο φυσικά για μια τυχαία πατρίδα, αλλά για την ΕΣΣΔ, που πράγματι υπηρέτησε πιστά το ζεύγος Βαρτανιάν. Η Γκόαρ ήρθε στον κόσμο το 1926, που λίγα χρόνια πριν είχε περάσει στη σφαίρα της σοβιετικής εξουσίας, ενώ αργότερα η οικογένειά της μετακόμισε στην Τεχεράνη. Στα 16 της χρόνια μπήκε σε αντιφασιστική ομάδα, όπου συνάντησε και το μετέπειτα σύζυγό της, Γκέβορκ, ο οποίος με τον επίσης κατάσκοπο πατέρα του είχε σταλεί στο Ιράν, την τότε Περσία. Στη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, η ομάδα των Βαρτανιάν ξεσκέπασε πάνω από 400 πράκτορες των ναζί στη χώρα.

Οι επιτυχίες αυτές οδήγησαν στο να τους ανατεθεί η ασφάλεια της Διάσκεψης της Τεχεράνης το 1943, δηλαδή της πρώτης τριμερούς συνάντησης ΕΣΣΔ-ΗΠΑ-Μεγάλης Βρετανίας. Οι Βαρτανιάν κατόρθωσαν να ανακαλύψουν και να ματαιώσουν την επιχείρηση «Long Jump», με την οποία σχεδιαζόταν να δολοφονηθούν οι τρεις ηγέτες από πράκτορες των ναζί. Η πρώτη ομάδα έξι ατόμων συνελήφθη από τους Σοβιετικούς ενώ μετέφερε όπλα με καμήλες, έχοντας προσγειωθεί νωρίτερα με αλεξίπτωτο, ενώ μια δεύτερη ομάδα δολοφόνων επρόκειτο να ακολουθήσει. Η σύλληψη των έξι ματαίωσε τα σχέδια των ναζί, που δεν έστειλαν άλλους άντρες στη χώρα. Αργότερα, η περιπέτεια αυτή θα βρίσκονταν στη βάση της πλοκής για τη γαλλοσοβιετική ταινία «Τεχεράνη 43», με πρωταγωνιστή των Αλέν Ντελόν.

Το ζεύγος Βαρτανιάν επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση το 1951 και αποφοίτησαν αμφότεροι από την Ακαδημία Ξένων Γλωσσών στο Γιερεβάν της Σοβιετικής Αρμενίας. Συνέχισαν τη δουλειά τους ως κατάσκοποι σε μια σειρά από χώρες ως το 1986, όταν και συνταξιοδοτήθηκαν, συνέχιζοντας να συμβάλλουν στην εκπαίδευση νεαρών πρακτόρων. Ο ίδιος έφυγε από τη ζωή το 2012, και στην κηδεία του παρευρέθηκε ο Βλάντιμιρ Πούτιν. Αργότερα αποκαλύφθηκε και γλυπτό του Βαρτανιάν στο κοιμητήριο, όπου αναμένεται να ταφεί και η σύζυγός του, πιθανότατα την Παρασκευή.

Κατιούσα