Κόλαφος για την πολιτική εμπορευματοποίησης και υποχρηματοδότησης της Υγείας

Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, μετρούσαμε αύξηση των κρουσμάτων κορονοϊού στην Ελλάδα, σε τουλάχιστον 45. 

Είμαστε μπροστά σε μια εξελισσόμενη επιδημία και δεν θα μπορούσαμε παρά να σταθούμε με απόλυτο σεβασμό απέναντι στην

υπερπροσπάθεια γιατρών και συνολικά των εργαζόμενων υγειονομικών, που δίνουν αυτήν τη μάχη με άνισους όρους, στα ΤΕΠ, στα νοσοκομεία, στις ΜΕΘ, στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ). Στεκόμαστε με απόλυτο σεβασμό, απαιτώντας άμεση λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την αποτελεσματικότερη προστασία της δημόσιας υγείας, τον περιορισμό της μετάδοσης, την προστασία ιδιαίτερα των ευπαθών ομάδων πληθυσμού, την αποθεραπεία των ασθενών.

Την ίδια ώρα, αποκαλύπτονται οι συνέπειες της πολιτικής που αντιμετωπίζει την Υγεία ως ατομική ευθύνη, ως πεδίο επενδύσεων και κερδοφορίας για τους ομίλους αλλά και ως «κόστος», που η χρηματοδότησή του από το κράτος πρέπει να μειωθεί για «να απελευθερωθεί δημοσιονομικός χώρος» για «αναπτυξιακά μέτρα», δηλαδή για φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις για την τόνωση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας.

Από αυτήν την άποψη θα προσεγγίσουμε τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, όπως αποκαλύπτονται από την εξελισσόμενη επιδημία του νέου κορονοϊού.

Ξεσκεπάζονται οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Η εφαρμογή των νόμων της αγοράς...

Η μία όψη είναι αυτή που προτάσσει την εφαρμογή των νόμων της αγοράς στην παροχή των υπηρεσιών Υγείας, από ιδιωτικούς, αμιγώς κερδοσκοπικούς φορείς ή από δημόσιους φορείς που θα λειτουργούν ως αυτοτελείς επιχειρηματικές μονάδες.

Η προηγούμενη κυβέρνηση, για παράδειγμα, υπερασπιζόταν την παραχώρηση του Νοσοκομείου Σαντορίνης στην ΑΕΜΥ, την Ανώνυμη Εταιρεία Μονάδων Υγείας! Τη σκυτάλη πήρε η σημερινή κυβέρνηση, που σχεδιάζει τη μετατροπή των νοσοκομείων σε Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, υπερασπιζόμενη την ίδια πολιτική για τη λειτουργία των νοσοκομείων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Πριν από ένα χρόνο, στελέχη του Ινστιτούτου του ΠΙΣ υπερασπίζονταν ότι η υγειονομική περίθαλψη πρέπει να υπάγεται στους νόμους της αγοράς. Φτάσανε στο σημείο να εμφανίζουν ως προβληματική στρέβλωση αυτών των νόμων, στο χώρο των υπηρεσιών Υγείας, το γεγονός ότι οι γιατροί προσδιορίζουν ποιες διαγνωστικές εξετάσεις ή θεραπείες χρειάζονται οι ασθενείς, ενώ παράλληλα οι ίδιοι οι γιατροί διενεργούν τις εξετάσεις ή τη θεραπευτική ιατρική πράξη... Λες και η διάγνωση ή η θεραπεία δεν θα πρέπει να διενεργείται από γιατρούς...

Σήμερα οι ειδικοί της «ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ» παίρνουν τη σκυτάλη και υποστηρίζουν ότι τα δημόσια νοσοκομεία πρέπει να λειτουργούν με τους ίδιους κανόνες με τις ιδιωτικές κλινικές. Να καλύπτουν λειτουργικές τους δαπάνες με έσοδα από την πώληση υπηρεσιών Υγείας. Να αναπτύσσουν υπηρεσίες και τμήματα όχι με επιστημονικά κριτήρια και με γνώμονα την κάλυψη επιτακτικών αναγκών υγείας, αλλά με γνώμονα τη διασφάλιση εσόδων.

Αυτό το μοντέλο λειτουργίας των δημόσιων νοσοκομείων εννοούν όταν προτείνουν τη μετατροπή τους σε μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Στο χαρακτήρα των «δημόσιων» νοσοκομείων ως «μη κερδοσκοπικών επιχειρήσεων» ο τόνος δεν μπαίνει στο... «μη κερδοσκοπικών», αλλά στο «επιχειρήσεων»!

Τα σημερινά χάλια των δημόσιων μονάδων Υγείας δεν πρόκειται να διορθωθούν με την ακόμα μεγαλύτερη ένταση της επιχειρηματικής τους λειτουργίας μέσω των ΣΔΙΤ και της μετατροπής τους σε ΝΠΙΔ. Αυτό ήδη έχει δοκιμαστεί τα προηγούμενα χρόνια στις δημόσιες μονάδες, που όχι μόνο δεν βελτίωσαν τους όρους και το επίπεδο των παροχών προς το λαό - όπως υπόσχονταν οι εναλλασσόμενες κυβερνήσεις με τα κάθε λογής «παπαγαλάκια τους» - αντίθετα τα επιδείνωσαν.

Τόσο οι θιασώτες των «αυτοτελών δημόσιων νοσοκομείων - επιχειρήσεων», όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, όσο και οι θιασώτες των «δημόσιων νοσοκομείων - επιχειρήσεων με σύμπραξη με τους ιδιώτες», όπως η ΝΔ, διαφέρουν στο δρόμο που οδηγεί στον ίδιο προορισμό. Δηλαδή στην ελαχιστοποίηση των δωρεάν κρατικών παροχών και στην αύξηση της ατομικής ευθύνης των εργαζομένων για τις ανάγκες της υγείας τους.

Γι' αυτό το «όχι» στις ΣΔΙΤ και τα ΝΠΙΔ δεν σημαίνει υπεράσπιση του σημερινού άθλιου συστήματος Υγείας, που αποτελεί «προθάλαμο» ωρίμανσης των νέων αντιλαϊκών μέτρων. Είναι «ναι» στην οργάνωση της πάλης και της διεκδίκησης ενός συστήματος Υγείας απαλλαγμένου από τα χαρακτηριστικά του «κόστους», της «κερδοφορίας», των υπηρεσιών Υγείας ως «εμπορευμάτων». Πάλη που θα βάλει τέλος στον σημερινό ανορθολογισμό του συστήματος Υγείας, που αντί το σύστημα Υγείας να προσαρμόζεται στις διευρυμένες, σύγχρονες λαϊκές ανάγκες με καθολικό τρόπο, αυτές φιλτράρονται και περιορίζονται στα όρια αυτού του ανεπαρκέστατου δημόσιου συστήματος Υγείας.

Οπως π.χ. συμβαίνει σήμερα με τον νέο κορονοϊό, που αντί να προσληφθεί προσωπικό και να ανοίξουν τα κλειστά κρεβάτια στις ΜΕΘ, «ευελπιστούμε» να περάσει γρήγορα η επιδημία της εποχικής γρίπης, για να βρεθούν κρεβάτια ΜΕΘ σε αυτούς που θα τα χρειαστούν από την επιδημία του νέου κορονοϊού! Οπου να 'ναι, δεν αποκλείεται να ενοχοποιηθούν οι ασθενείς που αρρώστησαν όλοι μαζί... Η επιδημία όμως μπορεί να έχει και το χαρακτήρα του «φυσικού φαινομένου» - αν και αναμενόμενη - όμως η έλλειψη προσωπικού και εξοπλισμού των δημόσιων νοσοκομείων και των ΚΥ είναι «φυσικό» αποτέλεσμα της αντιλαϊκής πολιτικής, που πρέπει να αμφισβητηθεί ως προϋπόθεση για την απόσπαση λύσεων τώρα.

...και οι περικοπές της κρατικής χρηματοδότησης για την Υγεία

Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι αυτή των περικοπών κρατικής χρηματοδότησης για την Υγεία, για να διασφαλίζεται πακτωλός επιδοτήσεων στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των επιχειρήσεων.

Και εδώ έχουμε «αποτελεσματική» σκυταλοδρομία στη διαδοχή των κυβερνήσεων, χωρίς ποτέ να αμφισβητούνται οι βασικοί άξονες για κλειστούς, αναιμικούς προϋπολογισμούς και για αντιεπιστημονική εφαρμογή τους, άλλοτε με οριζόντιες περικοπές, άλλοτε με clawback και rebate και άλλοτε με αυτόματους «κόφτες» που προκλητικά βαφτίζουν «πρωτόκολλα»...

Αυτή η πολιτική, με τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, έκλεισε μαζικά δομές στην ΠΦΥ μέσα στην κρίση, ενώ στη συνέχεια με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και τη «μεταρρύθμιση» στην ΠΦΥ έφερε τις ΤΟΜΥ και τους φραγμούς στην εξειδικευμένη ιατρική προσέγγιση των ασθενών.

Αξίζει, λοιπόν, να αναλογιστούμε τις συνέπειες αυτής της πολιτικής σήμερα, που οι επιστήμονες καλούν, και σωστά, τους ασθενείς - τα πιθανά κρούσματα του κορονοϊού - να παραμένουν σπίτι και να επικοινωνούν με τον γιατρό τους, να μην πηγαίνουν αυτοβούλως στα νοσοκομεία. Ποιο σύστημα ΠΦΥ, ποια ΚΥ αστικού τύπου, ποιες κινητές υγειονομικές μονάδες θα διασφαλίσουν την κατ' οίκον νοσηλεία και θεραπεία αυτών των ασθενών; Για να φανερωθούν τελικά οι ανεπάρκειες στη θωράκιση της δημόσιας υγείας από την προσέγγιση της Υγείας ως... «ατομικής ευθύνης» του ίδιου του ασθενούς.

Αυτή η πολιτική οδήγησε στο να παγώσουν επί χρόνια οι προσλήψεις και να λειτουργούν τα νοσοκομεία με ελλείψεις που προσεγγίζουν το 50%, ιδιαίτερα στο νοσηλευτικό προσωπικό. Αυτή η πολιτική έχει οδηγήσει να είναι στελεχωμένα σήμερα τα νοσοκομεία με διευθυντές γιατρούς 60άρηδες και 65άρηδες, που, οδεύοντας για τη συνταξιοδότηση, εξακολουθούν να εργάζονται με βάρβαρα προγράμματα εφημεριών. Αυτή η πολιτική συνδέεται με τα ράντζα, τις πρόσθετες κλίνες και τους απαράδεκτους όρους νοσηλείας των ασθενών, με τις ελλείψεις κρεβατιών ΜΕΘ και ειδικών θαλάμων αρνητικής πίεσης για τη νοσηλεία ασθενών με μεταδοτικές ασθένειες.

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, αποτελούν πρόκληση οι κυβερνητικές διαβεβαιώσεις για «επαρκή θωράκιση των νοσοκομείων». Αποτελούν πρόκληση και οι απαράδεκτες εξαγγελίες για 200 προσλήψεις γιατρών με τρίμηνες συμβάσεις, που δεν είναι ούτε καν σταγόνα στον ωκεανό των ελλείψεων.

Ασύμβατη η προστασία της υγείας του λαού με τους νόμους του κέρδους

Αυτά τα χρήσιμα διδακτικά συμπεράσματα δεν τα απευθύνουμε στους θιασώτες των νόμων της αγοράς ούτε σε αυτούς που με συνέπεια εναλλάσσουν τη σκυτάλη στην εφαρμογή της ευρωενωσιακής στρατηγικής στην Υγεία.

Τα απευθύνουμε στους γιατρούς, στους νοσηλευτές και όλους τους εργαζόμενους στον κλάδο της Υγείας, που είναι στην πρώτη γραμμή απέναντι στον κορονοϊό.

Για να απαιτήσουμε άμεσα μέτρα ουσιαστικής στήριξης των νοσοκομείων και της ΠΦΥ. Για να απαιτήσουμε άμεσα μέτρα ουσιαστικής προστασίας της υγείας των ίδιων των υγειονομικών από μεταδοτικές επαγγελματικές ασθένειες.

Για να φωτίσουμε ότι οι δυνατότητες ανάπτυξης ΠΦΥ, με ΚΥ αστικού τύπου, με κινητές υγειονομικές μονάδες, με επαρκή στελέχωση, με παρεμβάσεις στην κοινότητα, θα μπορούσαν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην κατ' οίκον νοσηλεία ασθενών με κορονοϊό που δεν χρήζουν νοσοκομειακής περίθαλψης. Και αυτό δεν μπορούν να το κάνουν ούτε οι ΤΟΜΥ των φραγμών στις εξειδικευμένες υπηρεσίες Υγείας ούτε η «ελεύθερη αγορά» στην επιλογή του γιατρού...

Για να φωτίσουμε ότι η ίδια αιτία, που αφήνει νέους επιστήμονες άνεργους, μισοάνεργους ή με μπλοκάκι, συνδέεται με την υποστελέχωση του ΕΣΥ και το «γέρασμα» του προσωπικού.

Για να φωτίσουμε τελικά ένα βασικό διδακτικό συμπέρασμα που έχει διαχρονική αξία και δεν περιορίζεται μόνο για την περίοδο της επιδημίας: Οτι σχεδιασμός και ανάπτυξη υπηρεσιών, δομών Υγείας σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο, σχεδιασμός πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης - αντιμετώπισης, σχεδιασμός επιδημιολογικής επαγρύπνησης και προστασίας της δημόσιας Υγείας, όλα αυτά είναι ασύμβατα με τους νόμους του κέρδους, τους νόμους του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς.

Του Χρήστου ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ*
*Ο Χρήστος Παπάζογλου είναι μέλος του Τμήματος Υγείας - Πρόνοιας της ΚΕ του ΚΚΕ, μέλος του ΔΣ του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου