Μονοπώλια - φασισμός

Ακατάλυτοι δεσμοί που δεν αφήνουν περιθώρια σε λαθροχείρες

«Ο καπιταλισμός στηρίζεται στην ελεύθερη επιλογή. Είναι δυνατόν η Γκεστάπο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και η "τελική λύση" να είναι προϊόντα ελεύθερης επιλογής; Η ελεύθερη επιχείρηση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της καπιταλιστικής οικονομίας...». 

Οι παραπάνω ισχυρισμοί περιλαμβάνονται σε άρθρο γνωστού προπαγανδιστή της αστικής τάξης, με το οποίο προσπαθεί να στηρίξει την κατάπτυστη θεωρία των «δύο ολοκληρωτισμών» σε οικονομική βάση. Πρόκειται για αρθρογραφία που ουσιαστικά προσπαθεί να δώσει «οικονομική βάση» στη συζήτηση που επιχειρεί να ταυτίσει κομμουνισμό και ναζισμό αναπαράγοντας τις γνωστές και χρεοκοπημένες θεωρίες των «δύο άκρων». Είναι σίγουρο ότι τέτοια αρθρογραφία θα δυναμώσει και με αφορμή τη στήριξη του κατάπτυστου αντικομμουνιστικού ψηφίσματος της ΕΕ αλλά και με αφορμή τα 30 χρόνια από τη νίκη της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ και την Ανατολική Ευρώπη.

Σε αδρές γραμμές το συμπέρασμα του συγκεκριμένου άρθρου είναι ότι ο φασισμός και ο κομμουνισμός είναι ταυτόσημοι επειδή τάχα προβλέπουν «κρατικά ελεγχόμενη οικονομία».

Πρόκειται για έναν ακόμη μεγάλο μύθο, που έρχεται σε αντίθεση με την ίδια την πραγματικότητα.

«Ελεύθερη επιλογή» του κεφαλαίου η στήριξη των ναζί

Για να δούμε, όμως, η καπιταλιστική ανάπτυξη, που δήθεν στηρίζεται στην «ελεύθερη επιλογή», πόσο εμποδίστηκε από το ναζισμό; Είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα χρόνια του Χίτλερ άνθισαν καπιταλιστικές επιχειρήσεις που μεταπολεμικά, μέχρι και σήμερα, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην καπιταλιστική ανάπτυξη διεθνώς;

Ο εν λόγω αρθρογράφος συγκρίνει τον κεντρικό σχεδιασμό, τη θεμελιώδη δηλαδή σχέση παραγωγής του σοσιαλισμού, που στηρίζεται στην κοινωνική ιδιοκτησία, με μέτρα που πήρε η ναζιστική κυβέρνηση του Χίτλερ για να ενισχύσει την ίδια την καπιταλιστική ιδιοκτησία, τους Γερμανούς βιομήχανους και τραπεζίτες, κάτι που άλλωστε το κάνουν όλες οι αστικές κυβερνήσεις, όπως και οι ιμπεριαλιστικές ενώσεις. Σε συνθήκες κρίσης, σε συνθήκες πολεμικής προετοιμασίας αλλά και σε συνθήκες ανασυγκρότησης δεν είναι λίγες φορές που το αστικό κράτος παίρνει «πάνω του» τομείς της οικονομίας, που πραγματοποιεί εκτενή σχέδια παρεμβάσεων προκειμένου να στηρίξει την καπιταλιστική εκμετάλλευση, να στηρίξει την «ιδιωτική πρωτοβουλία» και όχι να την υπονομεύσει. 

 Τι ήταν αλήθεια ο κεϊνσιανισμός;

Προφανώς τέτοιες ...σκέψεις δεν βασάνιζαν τον πρόεδρο του Συνδέσμου Γερμανών Βιομηχάνων, Γ. Κρουπ, όταν κατέθετε στον Χίτλερ τα σχέδια του Συνδέσμου για την αναδιοργάνωση της γερμανικής βιομηχανίας. Οσο για τα οφέλη της γερμανικής βιομηχανίας από το ναζισμό, ο ίδιος ο Κρουπ ήταν ξεκάθαρος: «Ο εθνικοσοσιαλισμός απελευθέρωσε τον Γερμανό εργάτη από τη μέγγενη ενός δόγματος (σ.σ. του κομμουνισμού) που ήταν βασικά εχθρικό τόσο για τον εργοδότη όσο και για τον εργαζόμενο. Ο Αδόλφος Χίτλερ επέστρεψε τον εργάτη στο έθνος του. Τον μετέτρεψε σε πειθαρχημένο στρατιώτη της εργασίας και συνεπώς σύντροφό μας (σ.σ. των βιομηχάνων!)».

Βεβαίως, η γοητεία που ασκούσε το ναζιστικό κόμμα στα γερμανικά μονοπώλια είχε αρχίσει να φαίνεται πολύ νωρίτερα: Το Φλεβάρη του 1934 ο Χίτλερ είχε συνάντηση με 25 από τους μεγαλύτερους βιομήχανους της Γερμανίας, όπου παραβρέθηκε και ο διευθυντής της Τράπεζας του Ράιχ - μετέπειτα υπουργός Οικονομικών των ναζί - Σαχτ. Οι εκπρόσωποι αυτοί του γερμανικού κεφαλαίου, μάλλον στο όνομα της «ελεύθερης επιλογής» αποφάσισαν να στηρίξουν την ...«τελική λύση», συστήνοντας μέχρι και ειδικό ταμείο για την υποστήριξη του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, ύψους 3.000.000 μάρκων! Στις αμέσως επόμενες εκλογές, το κόμμα του Χίτλερ έλαβε το 43,9% των ψήφων. Με το άνοιγμα των αρχείων της «Κρουπ» προέκυψε ότι μόνο π.χ. το εργοστάσιο της εταιρείας στο Εσσεν είχε «προσφέρει» έως το 1945 το ιλιγγιώδες ποσό των 4.738.446 μάρκων στο «Ταμείο του Χίτλερ». Φαίνεται ότι όλο αυτό το απαύγασμα των «ελεύθερων επιχειρήσεων», που ανέδειξε τους ναζί στην εξουσία και τους στήριξε αποφασιστικά, δεν είχε προβλέψει τις σημερινές ακροβασίες των θεωρητικών της «φιλελεύθερης οικονομίας»...

Ομως, δεν ήταν μόνο τα γερμανικά μονοπώλια που βρήκαν στο πρόσωπο του Χίτλερ τον άνθρωπό τους. Καταλυτικό ρόλο στην υποστήριξη του ναζισμού έπαιξαν και αμερικανικά μονοπώλια, όπως η «Ford», η «General Motors» (μέσω της θυγατρικής της «Opel» και όχι μόνο), η «General Electric», η «Standard Oil» (η σημερινή «ExxonMobil»), η IBM, η ΙΤΤ (η σημερινή ΑΤ&Τ), η Τράπεζα Chase Manhattan και πολλοί άλλοι, που έκαναν τεράστιες επενδύσεις, επωφελούμενοι από το «εξαιρετικό» επιχειρηματικό κλίμα που πρόσφερε η ναζιστική Γερμανία, αποκομίζοντας ακόμα μεγαλύτερα κέρδη. Μάλιστα, τόσο ο πρόεδρος της IBM, T. Watson, όσο και ο πρόεδρος της «Ford», 

H. Ford, τιμήθηκαν για τις «υπηρεσίες» τους στο Γ' Ράιχ με το μετάλλιο του Μεγάλου Σταυρού της Γερμανικής Τάξης του Αετού το 1937 και το 1938, αντίστοιχα.

Τζάμπα εργατικό δυναμικό και μπίζνες στα κολαστήρια

Απάντηση στο ερώτημα του αρθρογράφου αν μπορεί να συνδυαστεί ο καπιταλισμός, που στηρίζεται στην «ελεύθερη επιλογή», με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, δίνει ειδικά το γεγονός ότι μια από τις μεγαλύτερες προσφορές του ναζιστικού καθεστώτος στα μονοπώλια ήταν το τζάμπα εργατικό δυναμικό που αντλούνταν από τα κολαστήρια, όπως το Αουσβιτς. Για παράδειγμα, η «I. G. Farben» (παραγωγός του αερίου εξόντωσης «Zyklon B») ήταν εταιρεία - πρότυπο για την «αξιοποίηση» εργατών από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, με τα στελέχη της να παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη για τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας σε βιομηχανίες όπως η «Volkswagen», η «Messerschmitt», η «Heinkel», κ.ά. Το τεραστίων διαστάσεων βιομηχανικό συγκρότημα «Buna» της «I. G. Farben» κατασκευάστηκε από κρατούμενους του Αουσβιτς, ενώ την περίοδο της λειτουργίας του απασχολούσε σχεδόν 85.000 κρατούμενους. Αυτή η εξοντωτική εκμετάλλευση είχε αποτέλεσμα, κι έτσι μαζί με την πολύμορφη στήριξη που απολάμβανε από το ναζιστικό καθεστώς, τα καθαρά κέρδη του ομίλου εκτοξεύτηκαν από ζημιές τη χρονιά που ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία, σε 57.216.392 μάρκα μόλις δύο χρόνια μετά και 111.555.216 μάρκα το 1941. Η αξία του διπλασιάστηκε την περίοδο 1933 - 1942, ενώ μόνο το 1942 - 1943 αυξήθηκε κατά 80%!

Στα παραπάνω να συμπληρώσουμε κι άλλες «δουλίτσες» που έκαναν με το ναζισμό τεράστια μονοπώλια, τα οποία οι «φιλελεύθεροι» αρθρογράφοι θεωρούν «πρότυπα» καπιταλιστικής ανάπτυξης: Η μηχανογραφική οργάνωση των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης - εξόντωσης έγινε με τεχνολογία της IBM. Η «Standard Oil» προμήθευε με καύσιμα τόσο τους Συμμάχους όσο και τον Αξονα στη διάρκεια του πολέμου. Η ITT συνέδραμε σημαντικά τη βελτίωση του γερμανικού συστήματος πληροφοριών και σχεδίασε τις βόμβες «Focke - Wulfs» που χρησιμοποιήθηκαν ενάντια στα συμμαχικά στρατεύματα. Η «General Motors» κατασκεύασε χιλιάδες θωρακισμένα αυτοκίνητα, φορτηγά και τανκς για τον γερμανικό στρατό. Η «Fordwerke» (εργοστάσιο της «Ford» στο Βερολίνο) υπήρξε υπεύθυνη για την προμήθεια του 1/3 σχεδόν του συνόλου των φορτηγών της Βέρμαχτ. Οι μισοί «εργαζόμενοι» της εταιρείας ήταν «σκλάβοι εργασίας», προερχόμενοι από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις κατεχόμενες περιοχές. Το ίδιο και στη μονάδα της «Ford» στην Κολωνία, όπου τουλάχιστον 1.200 εργάτες ήταν Ρώσοι, πολλές φορές ανήλικοι. Και όμως, η μονάδα της «Ford» στη Κολωνία όχι μόνο συνέχισε να λειτουργεί μετά τον πόλεμο, αλλά έλαβε και 1 εκατ. δολάρια ως αποζημίωση για τις ζημιές που υπέστη στη διάρκεια του βομβαρδισμού της πόλης από τους Συμμάχους! Η «General Motors» έλαβε επίσης 33 εκατ. δολάρια σε φοροαπαλλαγές από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τις ζημιές που υπέστησαν τα εργοστάσιά της σε Γερμανία και Αυστρία στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο!

Ομως, θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί και στα τάγματα καταναγκαστικής εργασίας και τα στρατόπεδα εργασίας ανέργων, που είχαν μεγάλη πέραση στις ΗΠΑ ειδικά την περίοδο του New Deal και των κρατικών επενδύσεων σε υποδομές (δρόμους κ.λπ.), που αξιοποιήθηκαν ως μέσο για την αντιμετώπιση της κρίσης αλλά και την πολεμική προετοιμασία των ΗΠΑ σε έναν πόλεμο που όλοι περίμεναν.

Οι «αθώοι» ναζί και το μεταπολεμικό «θαύμα» της καπιταλιστικής ανάπτυξης

Εξίσου χαρακτηριστική είναι η τύχη που είχαν τα επιφανή στελέχη των επιχειρηματικών κολοσσών: Από τα 24 διευθυντικά στελέχη της «I. G. Farben» στα οποία απαγγέλθηκαν κατηγορίες (π.χ. για εγκλήματα πολέμου), τα 11 αθωώθηκαν, ενώ στα υπόλοιπα επιβλήθηκαν ποινές φυλάκισης 1 - 7 χρόνων. Ο Κρουπ και άλλα εννέα μέλη του ΔΣ του ομίλου του επίσης καταδικάστηκαν ως εγκληματίες πολέμου σε φυλάκιση μέχρι και 12 χρόνια. Ο μεγαλοτραπεζίτης Σαχτ αθωώθηκε, παρά τις ενστάσεις της σοβιετικής πλευράς, ενώ κανένα από τα στελέχη των εταιρειών δυτικών συμφερόντων δεν αντιμετώπισε κατηγορίες και δεν τιμωρήθηκε. Μάλιστα, το 1950 - 1951 η Υπατη Αρμοστεία των ΗΠΑ στην Αμερικανική Ζώνη κατοχής της Γερμανίας άρχισε να αμνηστεύει έναν έναν όλους τους βιομήχανους - τραπεζίτες που είχαν καταδικαστεί ως εγκληματίες πολέμου, όπως ο Κρουπ, τα στελέχη της «I. G. Farben» ή ο Φρίντριχ Φλικ (ένας από τους βασικότερους οικονομικούς υποστηρικτές του Χίτλερ και του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, που επίσης αποκόμισε τεράστια κέρδη, χρησιμοποιώντας σκλάβους εργάτες που μίσθωνε από τα SS). Οι περιουσίες που είχαν κατασχεθεί επιστράφηκαν, ενώ πολλοί αποκαταστάθηκαν στα διευθυντικά πόστα που είχαν και πριν, ώστε να συνεχίσουν να κερδοφορούν.

Η μεταπολεμική ανάκαμψη των γερμανικών μονοπωλίων υπήρξε εντυπωσιακή. Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση του Κρουπ, η εταιρεία του φιγουράριζε στη 12η θέση διεθνώς (σήμερα η «Thyssen Krupp» είναι μια πολυεθνική με πάνω από 670 θυγατρικές παγκοσμίως). Ο Φλικ έγινε επίσης ξανά ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στη Γερμανία. Η «I. G. Farben», αν και χωρίστηκε σε 12 διαφορετικές εταιρείες μετά τον πόλεμο, σύντομα άγγιξε την κερδοφορία που είχε προπολεμικά, με ορισμένες εξ αυτών, όπως η «Bayer» (η γνωστή φαρμακοβιομηχανία), να παραμένουν μέχρι τις μέρες μας σημαντικοί μονοπωλιακοί κολοσσοί της ΕΕ.

Αν όλα τα παραπάνω δεν δίνουν πειστική απάντηση στο αρχικό ερώτημα του αρθρογράφου, υπάρχουν και οι «απόγονοι» του Χίτλερ, οι ναζί της Χρυσής Αυγής, που ειδικά όσο ήταν εκλεγμένοι στη Βουλή δεν άφησαν παραπονεμένους τους επιφανείς εκπροσώπους του «ελεύθερου επιχειρηματικού κόσμου»: Οι δεκάδες παρεμβάσεις των ναζί βουλευτών υπέρ των εφοπλιστών, τα δολοφονικά χτυπήματα σε κομμουνιστές και συνδικαλιστές εργάτες στο λιμάνι, για να «ξεβρωμίσει ο τόπος», όλα ήταν για την εμπέδωση της «ελεύθερης επιλογής» του κεφαλαίου να ξεζουμίζει τους εργαζόμενους.