Ψηφίζεται το πρώτο Σύνταγμα της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών

Ψηφίζεται, 6/7/1923, το πρώτο Σύνταγμα της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.

«Τέτοιο Σύνταγμα σαν το δικό μας δεν ξαναείδε ο κόσμος. Σ’αυτό είναι καταγεγραμμένη η πείρα από την πάλη και την οργάνωση των προλεταριακών μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές τόσο μέσα στη χώρα, όσο και σε όλο τον κόσμο» (Β.Ι Λένιν)

 Το σύνταγμα του πρώτου στον κόσμο σοσιαλιστικού πολυεθνικού κράτους είναι ένα ντοκουμέντο που είχε τεράστια σημασία αλλά και διεθνή απήχηση. Αντίθετα από τα συντάγματα των αστικών χωρών το σύνταγμα όχι μόνο παραχωρούσε δικαιώματα στους πολίτες του κράτους αλλά και εξασφάλιζε την πλήρη δυνατότητα για την άσκηση τους. Το σύνταγμα πατώντας στο στέρεο θεμέλιο της φιλίας των λαών καθρέπτιζε τις επιτυχίες στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Το σύνταγμα ήταν ο θεμελιώδης νόμος, η βάση του σοβιετικού νομικού συστήματος οα καταστατικός χάρτης της οργάνωσης του πολιτικού συστήματος. Στις 31/1/1924 το 2ο συνέδριο των Σοβιέτ της ΕΣΣΔ επικύρωσε οριστικά το κείμενο του συντάγματος ολοκληρώνοντας την ίδρυση της ΕΣΣΔ.
 

Το σύνταγμα της ΕΣΣΔ ενσάρκωνε τις ιδέες του Λένιν για την προαιρετική ένωση ισότιμων λαών. Το σύνταγμα κατοχύρωνε τα κυριαρχικά δικαιώματα κάθε μίας ενωσιασκής δημοκρατίας και ήταν ο καθρέπτης της απόλυτης ισοτιμίας των λαών της χώρας. 

Το σύνταγμα τόνιζε: «Τα κυριαρχικά δικαιώματα των ενωσιακών δημοκρατιών περιορίζονται μόνο μέσα στα όρια που χαράσσει το παρόν σύνταγμα και μόνο για θέματα που ανάγονται στην αρμοδιότητα της Ένωσης. Εξω από τα όρια αυτά η κάθε μία ενωσιακή δημοκρατία ασκεί την κρατική εξουσία ανεξάρτητα. 

Η Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών περιφρουρεί τα κυριαρχικά δικαιώματα των ενωσιακών δημοκρατιών.» Ανώτατο κυρίαρχο πολιτικό όργανο ήταν το Πανενωσιακό συνέδριο των Σοβιέτ και ανώτατο εκτελεστικό και νομοθετικό όργανο στα χρονιά διαστήματα που μεσολαβούσαν ανάμεσα στα συνέδρια των Σοβιέτ η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή (ΚΕΕ) της ΕΣΣΔ που την αποτελούσαν δύο σώματα: Το σοβιέτ της Ένωσης και το σοβιέτ των Εθνοτήτων. Το Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων της ΕΣΣΔ εκλεγόταν από την ΚΕΕ της ΕΣΣΔ και ήταν υπεύθυνο απέναντί της για την εργασία του. 

Η δικαιοδοσία της Ένωσης περιελάμβανε τα πιο σπουδαία γενικά κρατικά ζητήματα που αφορούσαν όλη την επικράτεια. Ανάμεσα σ’αυτά ήταν: Οι σχέσεις με τις άλλες χώρες και η υπογραφή μ’αυτές συμφωνιών. Η διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων. Η μεταβολή των εξωτερικών συνόρων και η εισδοχή νέων δημοκρατιών στην ΕΣΣΔ. 

Η κήρυξη πολέμου και η υπογραφή ειρήνης, η σύναψη δανείων, το εξωτερικό εμπόριο, η κύρωση του ενιαίου κρατικού προϋπολογισμού και του γενικού σχεδίου της εθνικής οικονομίας στα θεμελειώδη σημεία τους. Η θέσπιση του συστήματος εσωτερικού εμπορίου, γενικών αρχών εγγείας νομοθεσίας και γαιοχρησίας καθώς και της εκμετάλλευσης του υπεδάφους, των δασών, των υδάτων, η έκδοση θεμελιωδών νόμων, η λύση επίμαχων ζητημάτων μεταξύ των ενωσιακών δημοκρατιών.

Τα Λαϊκά Επιτροπάτα της ΕΣΣΔ διαιρούνταν σε πανενωσιακά και σε ενιαία. Εκτός από τα πανενωσιακά επιτροπάτα όργανα της ΚΕΕ ήταν το Ανώτατο Δικαστήριο και η Εισαγγελία και όργανο του Συμβουλίου των Επιτρόπων η Ενιαία Κρατική Πολιτική Διεύθυνση που της είχε ανατεθεί ο αγώνας εναντίον της πολιτική και οικονομικής αντεπανάστασης της κατασκοπίας και του ληστοσυμμοριτισμού.

 

Το πρώτο Σύνταγμα της ΕΣΣΔ