Η εκτέλεση 13 κομμουνιστών απο την Χίο το 1948

 20 Αυγούστου του 1948…. Μέσα στη νύχτα ακούγεται το βαρύ βήμα των φυλακών, που ήρθαν να πάρουν τους αγωνιστές …

Πριν λίγες ώρες επέτρεψαν στα αδέλφια Διαμαντή Γεωργούλη και Δημήτρη Τράτση να αποχαιρετήσουν τα αδέλφια τους Παντελή και Γιάννη, που διάλεξαν το δρόμο της εκτέλεσης, αφήνοντας βαριά υποθήκη και εντολή στους συντρόφους τους να συνεχίσουν…..

Η Δίκη των ανταρτών του ΔΣΕ και άλλων αγωνιστών της Χίου στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών (29/7/48- 14/8/48)

Η εκτέλεση των 13 αμετανόητων κομμουνιστών στις 20 Αυγούστου του 1948 στο Γουδί.

Η τοπική αστική εφημερίδα «ΠΡΟΟΔΟΣ» έγραφε στις 29 Ιούλη του 1948: «Ενώπιον του Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών, συνεδριάζοντος είς τη μεγάλην αίθουσα της οδού Σανταρόζα ήρχισεν η δίκη των συμμοριτών της Χίου κατηγορουμένων διά την συγκρότησιν ενόπλων ομάδων, με σκοπόν να καταλύσουν βιαίως τας Αρχάς, καθώς και δια την συλλογήν εράνων, διανομήν και εκτύπωσιν εντύπων επαναστατικού περιεχομένου, διά ανθρωποκτονίας και δια παράνομους συγκεντρώσεις».

Οι κατηγορούμενοι, 63 στο σύνολο, εκ των 75 υποδίκων (οι υπόλοιποι αντάρτες είτε ήταν νεκροί, είτε ήταν παράνομοι) μεταφέρθηκαν από τα νησιά Γιούρα και Μακρόνησο, για να καθίσουν στο εδώλιο.

Πώς φτάσαμε στη δίκη αυτή

Μετά την κατάληψη της χώρας από την ναζιστική Γερμανία και φασιστική Ιταλία, αρκετοί κομμουνιστές και αντιφασίστες αγωνιστές έφυγαν εθελοντικά από τη Χίο για να πάνε να πολεμήσουν στα μέτωπα της Αφρικής, στις θάλασσες της Μεσογείου και του Ινδικού Ωκεανού και πρόσφεραν το αίμα τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες και να γίνουν οι δημιουργοί στον τόπο τους, είχαν συνείδηση του ιστορικού τους ρόλου.

Οι χιλιάδες νέοι αντιφασίστες που κλείστηκαν από την κλίκα Τσουδερού - Γλύξμπουργκ και των Βρετανών στα μεσαιωνικά κάτεργα των στρατοπέδων του Ντεκαμερέ, της Ασμάρα, του Τομπρούκ, κλπ., γιατί θέλησαν να ανοίξουν με τη συμβολή τους μία νέα σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας, μετά τη δικτατορία του Μεταξά, βίωσαν όλη τη βία της αστικής τάξης, που θέλησε να συνεχίσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο αλλά και του παραγωγικού πλούτου της χώρας και του λαού της.

Στα Σύρματα, ανάμεσα των άλλων αγωνιστών, κλείστηκαν 3.000 Χιώτες αντιφασίστες, που οι τελευταίοι γύρισαν στο νησί μας στη 1 Φλεβάρη του 1946.¹ Δεκαέξι μήνες μετά την απελευθέρωση της Χίου, επιστρέφοντας οι «Συρματένιοι» (όπως τους αποκαλούσαν τότε), βρεθήκανε μπροστά σε μία μακρά περίοδο άγριας τρομοκρατίας κατά του ΚΚΕ και αγωνιστών του ΕΑΜ.

Οι αστικοί μηχανισμοί του νησιού είχε δρομολογήσει μέσω και της Εθνικής Οργανώσεως Χίου (ΕΟΧ) τη μαύρη βίβλο της τρομοκρατίας, των συλλήψεων, του σπασίματος των γραφείων των κομμάτων του ΕΑΜ, της δολοφονίας Μαυράκη - Πίττα στο Βαρβάσι², την αποπομπή του αείμνηστου Μητροπολίτη Χίου Ιωακείμ Στρουμπή³, την καθαίρεση των διοικήσεων των εργατικών σωματείων του Ε.Κ.Χ⁴, κ.ά.

Η καθοδηγούμενη ΕΟΧ μέσω της πρώτης πράξης της δήλωνε ότι θα εργασθεί «ενάντια στο οικτρόν κατάντημα είς ό ήγαγε το Έθνος μία ελάχιστη μειοψηφία αναρχικών και κακοποιών», η οποία «σφετερισθείσα τα τίμια όπλα, τα οποία οι μεγάλοι Σύμμαχοι ενεπιστεύθησαν είς την Ελλάδα» προσπάθησε να τα χρησιμοποιήσει «διά να προκαλέσει εμφύλιον σπαραγμόν και αιματοκύλισμα , διά να καταλάβη βίαια την εξουσίαν και να επιβάλη την δικτατορίαν της μίας φατρίας». Έτσι, αποφασίζει να λάβει «επειγόντως και άνευ αναβολής μέτρα, για «την αντιμετώπισιν του επαπειλούντος την κοινωνία και το Έθνος, μέγιστον κίνδυνον» και «να παλαίψη δια παντός μέσου κατά του κομμουνιστικού κινδύνου⁵».

Η αστική τάξη έχοντας τοποθέτηση τούς εκφραστές της στο νησί, τον νομάρχη Χίου κ. Αντ. Σβώκο, τον μοίραρχο Παντελίδη και τον μητροπολίτη Παντελεήμονα Φωστίνη οδηγεί τις εξελίξεις στην επιβολή της θέλησης της: Υποταγή ή Θάνατος!!!!!

Η μάχη είναι άνιση σε βάρος των αγωνιστών που αποφάσισαν να διαλέξουν τα όπλα και όχι την υποταγή, οι συγκρούσεις καθημερινές με τους ΜΑΥδες και τη βασιλική χωροφυλακή στην Κυδιάντα, την Αχλάδα, την Παρπαριά, τον Κάμπο, το Λεμάνικο, τη Συριώτισσα, το Βελονά, την Κλειδού και οι νεκροί και δολοφονημένοι αντάρτες του ΔΣΕ οι παρακάτω: Σταμάτης Τράτσης, Αποστόλης Κουλελές, Γεώργιος Λεοντάρας, Κωνσταντίνος Ξυλάς, Κυριάκος Καμπανέλας, Μιχάλης Βορριάς, Γιαννίκος Πίττας, Δημήτρης Ευαγγελινός και Χαράλαμπος Κανόνης.

Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στα κρατητήρια της Αστυνομικής Διεύθυνσης Χίου για να πάρουν το δρόμο της φυλακής και της εξορίας, αφού βασανίστηκαν και χτυπήθηκαν άγρια…!!!

Οι αγωνιστές παίρνουν το δρόμο της εξορίας και της φυλακής….

Το αστικό κράτος χτίζει το κατηγορητήριο….

Οι κυβερνώντες έχουν διαμορφώσει το αστικό θεσμικό πλαίσιο αμέσως μετά την απελευθέρωση, με τους αναγκαστικούς νόμους 942/46, τον 509/46,το Γ' ψήφισμα του 1946, τη συντακτική πράξη 19/45, κλπ.

Το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών συνέρχεται στις 29 Ιούλη του 1948!

Την έδρα απετέλεσαν δικαστές, αξιωματικοί, προερχόμενοι από τα πεδία των μαχών και έχοντες σχέση με το νησί είτε πολιτική, είτε συναισθηματική, για να δώσουν περαιτέρω πολιτική κάλυψη στις μισητές πράξεις τους, όπως ο στρατοδίκης Δελαγραμματικας, γιος του απελευθερωτή του νησιού, το 1912⁶!!!

Οι μάρτυρες κατηγορίας, ο νομάρχης Σβώκος, ο μοίραρχος Παντελίδης, ο υπομοίραρχος Ζορμπάς και μεγάλος αριθμός χωροφυλάκων, αγροφυλάκων και προέδρων κοινοτήτων με επικεφαλής τον πρόεδρο της Λαγκάδας Πετρίδη, έχοντας στη φαρέτρα τους αστικούς νόμους, με κύριο μοχλό τα άρθρα 1 και 2 του Γ' ψηφίσματος προέβησαν σε κατηγορίες και συκοφαντίες κατά των αγωνιστών.

Οι μάρτυρες κατηγορίας έδειξαν με τον πιο ωμό και βίαιο τρόπο τη βασική αρχή της αστικής τάξης, ότι στην ταξική κοινωνία η σύγκρουση των δύο τάξεων για την εξουσία είναι αδιάλειπτος, σκληρή και καθημερινή.

Έχοντας δε υπέρ τους το συσχετισμό δυνάμεων δηλώνουν ευθαρσώς ότι παρακολουθούσαν «τους κομμουνιστές από της απελευθερώσεως, δοθείσης της εμπειρίας τους κατά την παρουσία τους στο νησί, κατά τη δικτατορία του Μεταξά το δε δίκτυο των πληροφοριοδοτών, τους ανέφερε καθημερινά τη δράση και τους σκοπούς των ανταρτών του ΔΣΕ».

Είναι χαρακτηριστική η κατάθεση του υπομοιράρχου Ζορμπά Αλέξανδρου στο δικαστήριο όπου δηλώνει: «Από μηνός Φεβρουαρίου 1943, αφού οργανώθη το ΕΑΜ, εν τώ Νομώ Χίου παρακολουθούσα την κομμουνιστική δράσιν και δια ενεργειών μου έλεγχα τους σκοπούς του, που απεβλέπων στη βίαιον κατάληψιν της αρχής, διά παντός μέσου και εφαρμογήν κατά γράμμα του κομμουνιστικού συνωμοτισμού⁷».

Την ίδια περίοδο, που διεξάγεται η δίκη ο ποιμενάρχης της τοπικής εκκλησίας (Παντελεήμων Φωστίνης) γίνεται ο ιδεολογικός μέντορας των αστικών δυνάμεων στο νησί, που καθημερινά καθοδηγεί τα ντόπια όρνεα, προκειμένου η κρεατομηχανή της αστικής δικαιοσύνης να οδηγήσει τους ταξικούς αντιπάλους στο εκτελεστικό απόσπασμα. Έτσι με άρθρα του στον τοπικό τύπο βυσσοδομεί, συκοφαντεί και σπέρνει το σπόρο του μίσους στο λαό!

Κάθε του άρθρο στην αγαπημένη του «Πρόοδο» ήταν ένα ακόμα βόλι στην καρδιά της λαϊκής οικογένειας, αφού τα παιδιά της πρόσφεραν το αίμα τους για τη λευτεριά της πατρίδας και αγωνιζόταν να φύγει η βασιλεία και οι ξένοι δυνάστες που μάτωσαν το λαό μας το Δεκέμβρη του 1944!

Χαρακτηριστικά τα άρθρα του «Των Θλιβομένων η Χαρά⁸!!!», «Είμαι Ρώσσος⁹», «Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Φυλή μας¹⁰» που στόχο έχουν να καλλιεργήσουν το εμφυλιοπολεμικό κλίμα, τον αντικομμουνισμό και ότι «το ΚΚΕ είναι προδοτικό κόμμα» προκειμένου ο λαός να υποταχθεί στα κελεύσματα του και να αποδεχθεί τη μοίρα του.

Οι δε ταγοί της ντόπιας εξουσίας με άρθρα τους όπως: «Τα Σκουλήκια» χτυπούν ευθέως «την αναρχική δράσιν του εαμοκομμουνισμου», που εξακολουθεί με τα βρωμερά σκουλήκια του, να τρώγουν το σώμα της μητέρας πατρίδας, και απαιτεί «οι προδόται και χαμερπείς ανθρωπίσκοι, να παραδοθούν στο Στρατοδικείο γιατί η κοινωνία περιμένει άμεση απάντηση και δράσιν»¹¹.

Το «Δεν θα μας κηλιδώσουν» αναρωτιούνται πώς επιτρέπεται να διαπράττονται «τέτοιας μορφής εγκληματικά όργια και προδοτικά αίσχη» και «να πλήττεται η τιμή και η ασφάλεια της Χίου» και απαιτεί «οι τυχοδιώκται αναρχικοί, οι παρασυρθεντες είς τό έγκλημα και την παρανομίαν, να εξουδετερωθούν και να αχρηστευθούν και η πολιτισμένη Χίος να μην κηλιδωθεί τελικά¹².

Ένα λαό, που βίωνε τις μετακατοχικές δραματικές συνέπειες της ανεργίας, της φτώχειας, της καταλήστευσης των σπιτιών και χωραφιών, από τους μαυραγορίτες της Χίου… Και είχε και καθημερινά τους Χίτες και ταγματασφαλίτες, να τον κυνηγούν, στους χώρους δουλειάς και της προσφυγικές γειτονιές, γιατί διεκδικούσε το δίκιο του!

Οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στο νησί, κάθισαν στο εδώλιο με ψηλά το κεφάλι, ύψωσαν τη φωνή του Κόμματος, του ΚΚΕ, κατήγγειλαν τη βία και την τρομοκρατία του εμφυλιοπολεμικού παρακράτους και όρθωσαν το ανάστημα τους στην προσπάθεια του Βασιλικού Επιτρόπου λοχαγού, Στασινοπούλου, να τους εμφανίσει ως προδότες της πατρίδας καταδικάζοντας, δια των αγωνιστών Γιώργη Μαυράκη και Αδαμάντιου Γεωργούλη, «όλους αυτούς τους ριψασπίδες, που κιότεψαν την ώρα της σύγκρουσης με το Χιτλερικό φασισμό, δημιούργημα του καπιταλισμού, όταν το ΕΑΜ, με πρωτοπόρους τα στελέχη της Αντιφασιστικής Οργάνωσης και οι Μεσανατολίτες αγωνιστές τραβούσαν το δρόμο της σύγκρουσης»

Διά δε του κομμουνιστή ιερέα Νικολάου Ξενάκη έδειξαν ότι βρέθηκαν στη πρώτη γραμμή «της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των προσφύγων, στη Μέση Ανατολή, όταν οι άνθρωποι του Τσουδερού και Γλυξμπουργκ, ζούσαν πλουσιοπάροχα, κατασπαταλώντας το δημόσιο χρήμα, ενώ τα παιδιά και οι γέροντες πέθαιναν από την έλλειψη βιταμινών και τροφίμων».

Ο βασιλικός επίτροπος δια της αγόρευσης του προδίκασε την τύχη των αγωνιστών λέγοντας: «Ο επίλογος του δράματος -θα ήθελα- να μην είναι τόσον τραγικός, όσον εγώ υποθέτω ότι θα είναι, αλλά δεν δύναμαι εγώ να μεταβάλω τας συνθήκας του δράματος αυτό» και ως εκφραστής της αδυσώπητης αστικής δικαιοσύνης απαιτεί την υποταγή των αγωνιστών δηλώνοντας ότι θα τούς κρίνει: «αναλόγως της μετανοίας τους¹³».

Την 4ην πρωινή της 14ης Αυγούστου του 1948 ο γραμματέας του Στρατοδικείου ανέγνωσε την απόφαση μέσα σε νεκρική σιγή και στη συνέχεια μεταβεί στις φυλακές Αβέρωφ όπου βρίσκονταν οι έγκλειστοι αγωνιστές.

Οι ποινές ήταν οι παρακάτω:

Είς θάνατον:

Γεωργούλης Παντελής από τη Συκιάδα.

Ζερβός Κων/νος από τα Καρδάμυλα

Κώσταλος Γεώργιος από τα Αυγώνυμα

Πλακωτάρης Ισίδωρος από τον Κάμπο.

Τράτσης Ιωάννης από την Κυδιάντα.

Τσουκαλάς Γεώργιος από το συνοικισμό Νοσοκομείου

Ψιακής Δημήτρης από τον Κοφινά

Τζιώτης Μάρκος από το Βροντάδο

Παπά Νικόλας Ξενάκης από τα Αυγώνυμα.

Ανδριώτης Πέτρος από τον Εύδηλο Ικαρίας

Καραμαΐλης Κωνσταντίνος από την Αιγνούσα

Ξύλας Κωνσταντίνος από τον Κάμπο.

Βαττάκης Μιχάλης, από το Θολοποτάμι.

Τους Πανέρη Παντελή και Κουκούλη Λορέντζο δια ψήφων 3 - 2 τους καταδίκασαν σε θάνατο όμως την τελευταία στιγμή δεν εκτέλεσαν.!!!!!¹⁴

Οι υπόλοιποι αντάρτες - αγωνιστές καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές φυλάκισης και τράβηξαν το δρόμο της εξορίας!!!

Στα κελιά των μελλοθανάτων στις φυλακές Αβέρωφ διαδραματίστηκε η τελευταία πράξη του αστικού εγκλήματος…

20 Αυγούστου του 1948….

Μέσα στη νύχτα ακούγεται το βαρύ βήμα των φυλακών, που ήρθαν να πάρουν τους αγωνιστές …

Πριν λίγες ώρες επέτρεψαν στα αδέλφια Διαμαντή Γεωργούλη και Δημήτρη Τράτση να αποχαιρετήσουν τα αδέλφια τους Παντελή και Γιάννη, που διάλεξαν το δρόμο της εκτέλεσης, αφήνοντας βαριά υποθήκη και εντολή στους συντρόφους τους να συνεχίσουν…..

Όμως η αστική τάξη και την τελευταία στιγμή δεν έπαψε να επιθυμεί την ηθική συντριβή των ταξικών της αντιπάλων, έτσι την ώρα της εκτέλεσης των δεκατριών αταλάντευτων κομμουνιστών - ανταρτών του ΔΣΕ έκανε την τυχοδιωκτική ενέργεια, τράβηξε από το εκτελεστικό απόσπασμα -άνευ λόγου και αιτίας- τον παπά Ξενάκη, οποίος παρακολούθησε την εκτέλεση των συντρόφων του, από το στρατιωτικό αυτοκίνητο.

Κάτι που ο λεβέντης παπά Ξενάκης, δεν άντεξε, να τον εκθέσουν στα μάτια των συναγωνιστών του, που στάθηκαν παλληκαρήσια εκείνο το χάραμα 5.45 π.μ., με ψηλά το κεφάλι απέναντι στους δυνάστες του λαού!!

Τον κομμουνιστή ιερέα τον γύρισαν πίσω στις φυλακές Αβέρωφ. «Έδειχνε σαν θηρίο στο κλουβί¹⁵», δεν μπορούσε να αποδεχτεί την ατιμία να τον εκθέσουν στη συνείδηση των ανθρώπων, που πορεύτηκαν μαζί και διάλεξαν το δρόμο του αγώνα και της τιμής!!!

Η αστική εξουσία και η ηγεσία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν μπορούσαν να δεχθούν την παλληκαρήσια στάση του, έτσι πήραν απόφαση: «Να κατεδικασθή επί αναρχική και αντεθνική δράσει εις καθαίρεσιν και απασχηματισμό¹⁶».

Ο αγωνιστής κομμουνιστής, παπά Ξενάκης αντιστάθηκε, πάλεψε και δεν επέτρεψε στα όρνεα του εμφυλιοπολεμικού καθεστώτος να του αφαιρέσουν τα γένια και τα ράσα….

Τότε τον κατακρεούργησαν…..

Και την 5ην πρωινή της 6ης του Σεπτέμβρη τού 1948, εκτελέστηκε στο Γουδί, διαμηνύοντας στους εκτελεστές του ότι πεθαίνει ως λειτουργός του λαού και του Θεού!!!

Έστειλε το δικό του μήνυμα στην ανθρωπότητα ότι αξία έχει στο διάβα σου στη Ζωή να στέκεσαι με ψηλά το κεφάλι και να παλεύεις, για τα ιδανικά σου!!!

Ο συναγωνιστής και συγκατηγορούμενος τους στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών Φώτης Χονδρουδάκης ή Αγγουλές τους αποχαιρέτησε με το επικό μήνυμα του:

«Ο Δρόμος

Στους συντρόφους που δεν γυρίσανε πίσω...

Ας μην ήρθατε πίσω, κι' ας μη φτάσατε πουθενά. Ο δρόμος μας αρχινά, από κει που ο δικός σας τελειώνει. Μέσα στο κάτασπρο χιόνι, μια ματωμένη γραμμή το δρόμο μας δείχνει, ας ρίχνει σκοτάδι τριγύρω η νύχτα, ας ρίχνει… Ακολουθούμε πιστά τα ματωμένα σας ίχνη».

Η εποποιία του ΔΣΕ έδειξε ότι ο τρίχρονος ταξικός αγώνας του υπήρξε ηρωικός και μεγαλειώδης, χιλιάδες Κομμουνιστές και Κομμουνίστριες και ακόμα περισσότεροι εξωκομματικοί έδωσαν και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών τους για να πάρει σάρκα και οστά ο αγώνας ενάντια στην αστική τάξη και να διαπαιδαγωγήσει γενιές και γενιές νέων αγωνιστών με τα ιδανικά του Σοσιαλισμού - Κομμουνισμού και της ανειρήνευτης πάλης με την αστική τάξη!

Γιώργης Η. Αμπαζής

Δάσκαλος

Χίος, 11 Αυγούστου 2020

Παραπομπές:

1. Εφημερίδα «Πρωτοπόρος», α.φ. 174 1/2/1946 σελίδα 1.

2. Ό.π., α.φ. 168, 20/1/1946, «Απώλειαι του Εχθρού δύο νεκροί», σελ 1.

3. Πρακτικό ΕΟΧ, Πράξις 11, 6/2/1945, Πράξις 12, 12/2/1945, Πράξις 13, 14/2/1945, Πράξις 14, 15/2/1945, Πράξις 15, 19/2/45, Πράξις 16, 20/2/1945.

4. Ό.π., Πράξις 7, 17/1/1945 και Πραξις 8, 24/1/1945, ημέρα Τετάρτη και ώραν 3.00 μ.μ.

5. Ιδρυτικό Εθνικής Οργανώσεως Χίου, 20/12/44, Πρακτικό Προεδρείου Ενώσεως Γεωργικού Συνεταιρισμού Μαστιχοχωρίων Χίου, Συν ΠΕ.

6. Εφημερίδα «Πρόοδος», α.φ. 5303, 30/7/1948, σελ. 1.

7. Απόφαση 210/1948 Εκτάκτου Στρατοδικείου Αθηνών.

8. Εφημερίδα «Πρόοδος», α.φ.5315, 14/8/1948, σελ. 1.

9. Ό.π., α.φ. 5195, 22/3/1948,σελ 1.

10. Ό.π., α.φ. 5333, 4/9/1948,σελ 1.

11. Ό.π. α.φ. 5195, 22/3/1948, σελ 1.

12. Εφημερίδα «Πρόοδος», α.φ. 5161 11/2/1948 σελίδα 1

13. Εφημερίδα «Πρόοδος», Αύγουστος του 1948, Ανταποκρίσεις εκ του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών.

14. Απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών, 210/1948,

15. Αναμνήσεις Διαμαντή Γεωργούλη

16. Απόφαση υπ' αριθμόν 12/1948, του Πρωτοβάθμιου Συνοδικού Δικαστηρίου, Αρχεία της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.