Γιλμάζ Γκιουνέι

Πέθανε, 9/9/1984,  σκηνοθέτης, κουρδικής καταγωγής, ο Γιλμάζ Γκιουνέι

Γεννήθηκε την 1 Απριλίου του 1937, στη νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα Άδανα, στο χωριό Γκιουνέι (= Νότος), το οποίο στη συνέχεια χρησιμοποίησε ως επώνυμό του. Παιδί μιας κούρδικης, χωρίς γη, οικογένειας.


Αριστερός σκηνοθέτης, κουρδικής καταγωγής, διωκόμενος επί χρόνια, ο Γκιουνέι στερήθηκε την τουρκική ιθαγένειά του το 1983 και πέθανε εξόριστος στη Γαλλία το 1984. Με το "Δρόμο", ο Γκιουνέι μετέγραψε διάφορες μορφές καταπίεσης του τουρκικού και κουρδικού λαού.

"Σίγουρα δεν είναι η καλύτερη περίοδος για να προβληθεί το έργο στην Τουρκία", δήλωσε η Φάτος Γκιουνέι, χήρα του μεγάλου σκηνοθέτη και εκπρόσωπος του ιδρύματος "Γιλμάζ Γκιουνέι", αναφερόμενη στις προσπάθειες της Αγκυρας να συλλάβει τον ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, και να θέσει εκτός νόμου το φιλο-κουρδικό κόμμα HADEP.

Για να πάρει, όμως, άδεια για την προβολή της ταινίας και για να μην κατηγορηθεί για "αυτονομιστική - αποσχιστική προπαγάνδα", το Ιδρυμα Γκιουνέι υποχρεώθηκε να λογοκρίνει σκηνές του "Δρόμου", που προσδιόριζαν με μεγάλα κόκκινα γράμματα ένα μικρό χωριό στη νοτιοανατολική Τουρκία ως "Κουρδιστάν".

"Επρεπε να θυσιάσουμε αυτές τις σκηνές, γιατί το έργο δεν παιζόταν και για άλλα 17 χρόνια...", λέει η Φάτος Γκιουνέι. Ο "Δρόμος" γυρίστηκε από τον Σερίφ Γκορέν, αφού τότε ο Γκιουνέι εξέτιε ποινή 17χρονης κάθειρξης για "ανθρωποκτονία". Ο Γκιουνέι, χάρη στις διεθνείς διαμαρτυρίες, πήρε άδεια να φύγει από την Τουρκία το 1981 και να πάει στην Ελβετία, όπου και τελείωσε το "Δρόμο".

Ο Γκιουνέι ήταν δημοφιλέστατος στην Τουρκία στις δεκαετίες του '60 και του '70. Το έργο του όμως - δεκάδες ταινίες, αρκετά βιβλία και άρθρα - απαγορεύτηκε στην Τουρκία το 1982 από τη στρατιωτική δικτατορία, η οποία κατέστρεψε τα αρνητικά των περισσοτέρων από τις 100 ταινίες που σκηνοθέτησε ή πρωταγωνίστησε ο Γκιουνέι. Σώθηκαν, όμως, οι κόπιες 11 ταινιών του, που ήταν στο εξωτερικό. Η απαγόρευση των έργων του υποτίθεται πώς "ήρθη" στην Τουρκία πριν εφτά χρόνια.

Ομως, το πόσο "ήρθη" αποδεικνύεται από το λογοκριμένο "Δρόμο".