Γνωστά και άγνωστα τραγούδια των εργατών και η ιστορία τους

Έργο του Πικάσο, αφιερωμένο στην ΠΣΟ, το οποίο κοσμεί το εξώφυλλο του βιβλίου που συνοδεύει την ταινία «Το τραγούδι των ποταμών»

Μια μικρή πρόταση με γνωστά και άγνωστα τραγούδια των εργατών όλου του κόσμου, ενόψει του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Σε αυτό το μικρό μας αφιέρωμα προσπαθήσαμε να βρούμε την ιστορία πίσω από το τραγούδι... Καλή ακρόαση!

Which side are you on? / FlorenceReece

Ισως το πιο γνωστό και δημοφιλές εργατικό τραγούδι με δεκάδες διασκευές, σήμα κατατεθέν των αγώνων της εργατικής τάξης.

Ο «πόλεμος της κομητείας του Χάρλαν» κράτησε καθ' όλη τη δεκαετία του '30. Σημαδεύτηκε από πολλούς απεργιακούς αγώνες και αμέτρητη βία ενάντια στους εργάτες ανθρακωρύχους και τις οικογένειες τους. Το 1931 προσπαθώντας ο σερίφης και οι άντρες του να εκφοβίσουν τον πρωτοπόρο συνδικαλιστή Σαμ Ρις, εισέβαλαν στο σπίτι του. Δεν βρήκαν τον ίδιο αλλά τη γυναίκα με τα παιδιά. Τους τρομοκράτησαν επιχειρώντας να εξαναγκάσουν τον Ρις να σταματήσει τον αγώνα. Η σύζυγός του Φλόρενς όμως, όχι μόνο δε φοβήθηκε αλλά εμπνεύστηκε τους στίχους του "Which side are you on", τους οποίους και έγραψε σε ένα ημερολόγιο τοίχου στην κουζίνα του σπιτιού τους. Επάνω στη μελωδία του ύμνου των βαπτιστών, "Lay the Lily Low" οι στίχοι της Φλόρενς βρήκαν το ιδανικό τους αντάμωμα. Τη δεκαετία του '70 η Ρις επίσης στήριξε το μεγάλο απεργιακό κύμα των ανθρακωρύχων στο Χάρλαν. Η αυθεντική εκτέλεση με τη φωνή της Ρις συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Coal Mining Women όπου αποτελεί μοναδικό ντοκουμέντο, την οποία και σας προτείνουμε.

Μην ακούτε τα ψέμματα των αφεντικών.

Οι φτωχοί δεν έχουν άλλη ευκαιρία,

εκτός αν οργανωθούν.

Εσύ σε ποια πλευρά ανήκεις;

Ακούστε το τραγούδι Which side are you on? / Coal Mining Women ΕΔΩ.

Αλλες διασκευές ενδεικτικά: Almanac Singers, Natalie Merchant, Tom Morello: The Nightwatchman, Billy Bragg, Dropkick Murphys, Coal Mining Women .

«The LudlowMassacre» / Woody Guthrie

Εμπνευσμένο από τη μεγαλειώδη εργατική απεργία στα ανθρακωρυχεία της οικογένειας Ροκφέλερ στο Ludlow της πολιτείας Κολοράντο. «Έγραψα αυτό το τραγούδι σαν να ήμουν εκεί τη μέρα και τη νύχτα που συνέβη. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να γράψεις ένα τραγούδι σαν κι αυτό... Η σφαγή του Λάντλοου ήταν μια από τις εκατοντάδες μάχες που δοθήκαν για να φτιαχτούν εργατικά σωματεία. Τραγουδώ αυτό το τραγούδι για να δείξω στους στρατιώτες μας ότι δεν πρέπει ποτέ ξανά να επιτρέψουν άλλη σφαγή σκοτώνοντας παιδιά και εγκύους...» σημείωνε ο δημιουργός το 1941.

Το Σεπτέμβρη του 1913 ξέσπασε η μεγάλη απεργία του Λάντλοου, μετά το θάνατο ενός συνδικαλιστή εργάτη στα ορυχεία της εταιρείας CFI, ιδιοκτησίας Ροκφέλερ. Αιτήματα των 12000 εργατών ήταν η καθιέρωση του οκτάωρου, η αναγνώριση του συνδικάτου, η θέσπιση μέτρων ασφάλειας στα ορυχεία, η κατάργηση των φρουρών, κλπ. Η απεργία των εργατών προκάλεσε την αντίδραση των Ροκφέλερ, οι οποίοι χρησιμοποίησαν ιδιωτικό στρατό, ειδικευμένο στην καταστολή απεργιών. Ο ιδιωτικός στρατός των Ροκφέλερ ενισχύθηκε από την Εθνοφρουρά που απέστειλε στην περιοχή ο κυβερνήτης του Κολοράντο. Μπράβοι και εθνοφρουροί τρομοκρατούσαν τους εργάτες, οργάνωναν προβοκάτσιες, χωρίς να κάμψουν το φρόνημα των απεργών. Στις 20 Απρίλη του 1914, οι πολιτοφύλακες μπήκαν στον καταυλισμό και έβαλαν φωτιά σε σκηνές, σκοτώνοντας δύο γυναίκες και έντεκα παιδιά που είχαν βρει καταφύγιο από τους πυροβολισμούς σε ένα λάκκο κάτω από μια σκηνή. Δεκατρείς άλλοι άνθρωποι πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν επίσης κατά τη διάρκεια των μαχών.

Ακούστε το τραγούδι Ludlow Massacre του Woody Guthrie ΕΔΩ.

Working Class Hero - John Lennon/Plastic Ono Band

Ο «πολιτικός» Τζον Λένον στον πρώτο προσωπικό του δίσκο (1970), μετά τους Beatles, στρέφεται ανοιχτά στο κοινωνικό τραγούδι και γραφεί το Working Class Hero. Αντλεί εμπειρία από τη δική του ζωή αναλογιζόμενος τα κοινωνικά πρότυπα που επιβάλλονται στα παιδιά της εργατικής τάξης. Κατά τον ίδιο έχει επαναστατικό περιεχόμενο και αποτελεί προειδοποίηση στην εργατική τάξη για την επίθεση στη συνείδησή της από τους μηχανισμούς του κράτους, το σχολείο, τη θρησκεία και την τηλεόραση. Ενα τραγούδι σταθμός μεταξύ του Revolution και του Imagine, στηριγμένο στη παραδοσιακή μουσική των ανθρακωρύχων του Νιουκάστλ.

Ακούστε το τραγούδι Working Class Hero - John Lennon/Plastic Ono Band ΕΔΩ.

Άλλες διασκευές: Green Day, Marianne Faithfull, Tin Machine ( David Bowie) κ.ά.

Joe Hill

O Τζο Χιλ ηταν Σουηδός -Αμερικάνος εργάτης συνδικαλιστής, τραγουδοποιός και σκιτσογράφος, μέλος των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου (IWW).

Έδρασε ακούραστα κάτω από τη σημαία του συνδικάτου του ταξιδεύοντας από πόλη σε πόλη, οργανώνοντας τους εργάτες, γράφοντας πολιτικά τραγούδια και σατιρικά ποιήματα. Οι στίχοι του The Preacher and the Slave, είναι χαρακτηριστικοί. Καυτηριάζει τη θρησκεία που προτρέπει τους εργάτες να προσεύχονται και να δουλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί, ώστε να τους ανταμείψει η βασιλεία των ουρανών και τους παροτρύνει να ενωθούν , να πολεμήσουν για την ελευθέρια και τότε μόνο θα κερδίσουν τον κόσμο και τα πλούτη του.

Ακούστε το τραγούδι «Pie in the Sky (Preacher and the Slave) » / Joe Glazer ΕΔΩ.

Το 1914 ο Τζο Χιλ κατηγορήθηκε ότι δολοφόνησε έναν μπακάλη και τον γιο του στην πολιτεία της Γιούτα και καταδικάστηκε σε θάνατο, παρότι δεν υπήρχε κανένα αποδεικτικό στοιχείο εναντίον του. Ο πραγματικός λόγος για την καταδίκη του Τζο Χιλ ήταν η συνδικαλιστική του δράση. Την παραμονή της εκτέλεσής του, ο Τζο Χιλ έστειλε τηλεγράφημα στον ηγέτη του IWW , Μπιλ Χέιγουντ με τη φράση: «Μην σπαταλήσετε χρόνο στο να θρηνείτε. Οργανωθείτε». Ο Τζο Χιλ εκτελέστηκε στις 19 Νοεμβρίου του 1915. Το σώμα του στάλθηκε στο Σικάγο όπου αποτεφρώθηκε και στάχτες του, κατόπιν της επιθυμίας του, τοποθετήθηκαν σε εξακόσιους μικρούς φακέλους και στάλθηκαν σε σωματεία σε όλον τον κόσμο για σκορπιστούν στον άνεμο.

Ακούστε το τραγούδι Joe Hill / Paul Robeson ΕΔΩ.

We shall overcome / Pete Seeger

To We shall overcome ηταν γκόσπελ που έγινε τραγούδι διαμαρτυρίας. Η σύγχρονη εκδοχή του τραγουδιού για πρώτη φορά όταν τραγουδήθηκε από καπνεργάτες κατά τη διάρκεια της απεργίας στην American Tobacco Co, το χειμώνα του 1945 στη Νότια Καρολίνα. Οι καπνεργάτες, στην πλειοψηφία τους αφροαμερικανές γυναίκες, για να διατηρήσουν τη δύναμη τους τραγουδούσαν γκόσπελ. Βάδιζαν με τις πικέτες τους και τραγουδούσαν: Θα το ξεπεράσουμε και θα κερδίσουμε κάποια μέρα τα δικαιώματά μας.

Το 1947 το άκουσε ο Πιτ Σίγκερ και προσθέτοντας μερικούς στίχους το έκανε ύμνο της εργατικής τάξης της Αμερικής .

Ακούστε το τραγούδι We shall Overcom / Pete Seeger ΕΔΩ.

Bread and Roses

Το 1912 ο Αμερικάνος ποιητής James Oppenheim (1882 - 1932) επηρεασμένος από τη μεγάλη «απεργία των ρούχων» που κήρυξαν οι γυναίκες εργάτριες στη βιομηχανία κατασκευής έτοιμων ενδυμάτων στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ, το Μάρτη του 1912 και είχε ως βασικό αίτημα την αύξηση του μεροκάματου και τη βελτίωση των συνθηκών της δουλειάς τους έγραψε το ποίημα «Bread and Roses» όπου δημοσιεύτηκε σε αμερικανικό περιοδικό και ήταν αφιερωμένο στις «γυναίκες της Δύσης».

Βαδίζοντας στη διαδήλωση - είναι όμορφη η μέρα

για τους ανθρώπους που μας ακούν να απαιτούμε: Ψωμί και τριαντάφυλλα! Ψωμί και τριαντάφυλλα!

Τα σκοτεινά μαγεριά, οι γκρίζες αποθήκες των κλωστοϋφαντουργείων,

λούζονται με τη λάμψη ενός αναπάντεχα ανατέλλοντος ήλιου.

Βαδίζοντας στη διαδήλωση, παλεύουμε και για τους άντρες εργάτες,

Γιατί τους γέννησαν γυναίκες, και μεις γινόμαστε τώρα οι μάνες τους.

Ποτέ πια οι ζωές μας ένας μόχθος, από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο...

Βαδίζοντας στη διαδήλωση, φέρνουμε τις υπέροχες ημέρες,

ο ξεσηκωμός μας, ξεσηκωμός του Ανθρώπου.

Ποτέ πια σκλάβοι και αφέντες, ποτέ πια οι πολλοί να ταΐζουν τον ένα,

όλοι να απολαμβάνουμε τα αγαθά της ζωής: Ψωμί και τριαντάφυλλα, ψωμί και τριαντάφυλλα...

Ακούστε το τραγούδι Bread and Roses / Judy CollinsJudy Collins ΕΔΩ.

Το Φάντασμα του Τομ Τζόουντ (The Ghost of TomJoad) / Μπρους Σπρίνγκστιν

Τραγούδι του Μπρους Σπρινγκστιν που δάνεισε και τον τίτλο στο 11ο ομώνυμο άλμπουμ του. Ο Τομ Τζοουντ είναι ο ήρωας του μυθιστορήματος του Τζον Στάινμπεκ, "Τα σταφύλια της οργής". Ο Σπρινγστιν είχε διαβάσει το βιβλίο, είχε δει την ομώνυμη ταινία και είχε ακούσει την "Μπαλάντα του Τομ Τζόουντ" του Γούντι Γκάθρι.

Μάνα, όπου θα υπάρχει μπάτσος που δέρνει άνθρωπο, θα είμαι εκεί. Όπου κλαίει από πείνα νεογέννητο παιδί. Όπου ξεσπά μάχη ενάντια στο μίσος και το αίμα. Ψάξε με μάνα, θα είμαι εκεί. Όπου κανείς μάχεται για να βρει ένα μέρος να σταθεί, ή ζητώντας μια αξιοπρεπή δουλειά, ή δίνοντας το χέρι σε όποιον σηκώνεται. Οπου κάποιος μάχεται για ελευθερία, κοίτα μάνα στα μάτια τους και θα με δεις...

Ακούστε το τραγούδι The Ghost of Tom Joad / Bruce Springsteen ft. Tom Morello ΕΔΩ

Here's to you, Nicola and Bart Joan Baez / Ennio Morricone

Το 1920 συλλαμβάνονται δύο από τους γνωστότερους ηγέτες του εργατικού κινήματος, οι Ιταλοί εργάτες Νικόλα Σάκο και Μπαρτολομέο Βαντσέτι. Το «έγκλημά» τους ήταν ότι πρωτοστάτησαν στις απεργιακές κινητοποιήσεις εκείνης της περιόδου και ήταν πρωτοπόροι οργανωτές των εργατικών συνδικάτων. Οι Σάκο και Βαντσέτι κατηγορούνται ότι σκότωσαν δύο υπαλλήλους, κατά τη διάρκεια ληστείας ενός καταστήματος υποδημάτων στη Μασαχουσέτη. Η κατηγορία ήταν σκηνοθετημένη και στόχο είχε να πλήξει το εργατικό κίνημα των ΗΠΑ, στο οποίο οι δύο πρωτοστατούσαν. Ο δικαστής Θέιχερ, στο «αιτιολογικό» της απόφασης, σημειώνει: «Ακόμα κι αν δεν έχουν διαπράξει το έγκλημα, που τους καταλογίζεται, είναι, πάντως, ηθικά ένοχοι, γιατί είναι εχθροί των σημερινών θεσμών...»! Οι δύο πρωτοπόροι αγωνιστές του αμερικανικού και του διεθνούς εργατικού κινήματος, που καθ' όλη τη διάρκεια της δίκης, αλλά και της εξάχρονης φυλάκισής τους, αντιμετώπισαν τη σκευωρία με ψηλά το κεφάλι, τιμώντας την τάξη τους δολοφονήθηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα το 1927.

Το τραγούδι αποτελεί μέρος του σάουντρακ της ταινίας του Τζουλιάνο Μοντάλντο «Σάκο ε Βαντσέτι» και γράφτηκε το 1971. Αποτελείται μόνο από 4 στίχους, αλλά καταλαμβάνει περίοπτη θέση ανάμεσα στα εργατικά τραγούδια.

Ακούστε το τραγούδι Here's to You - Sacco e Vanzetti / Ennio Morricone ΕΔΩ.

"There Is Power in a Union" / Joe Hill

Το "There Is Power in a Union" είναι ένα τραγούδι που γράφτηκε από τον σπουδαίο Joe Hill το 1913. Οι Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (κοινώς γνωστοί ως Wobblies) επικεντρώθηκαν περισσότερο στο να οργανώσουν μετανάστες εργάτες στην ξυλεία και τα εργοτάξια. Αρκετά εργατικά τραγούδια της περιόδου είχαν στηριχθεί σε θρησκευτικά τραγούδια, για να είναι οικεία στο άκουσμα. Το συγκεκριμένο έχει στηριχτεί στη μελωδία του ύμνου του Lewis E. Jones' "There Is Power in the Blood γραμμένου το 1899. Το "There Is Power in a Union" δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο Little Red Songbook, βιβλίο με εργατικά τραγούδια των Wobblies, το 1913. Το τραγούδι αυτό έχει χαρακτηριστεί από τη διασκευή του BillyBrag

Ακούστε το τραγούδι There Is Power in a Union / Billy Bragg ΕΔΩ.

Solidarity Forever / Ralph Chaplin

Το "Solidarity Forever", γράφτηκε από τον Ralph Chaplin το 1915 επάνω στη μελωδία του "John Brown's Body" και του "The Battle Hymn of the Republic". Ο Τσαπλιν άρχισε να γραφεί το Solidarityforever το 1913 ενώ κάλυπτε την απεργία του Paint Creek - Cabin Creek του 1912 στη Δυτική Βιρτζίνια, έχοντας εμπνευστεί από την αποφασιστικότητα και τα υψηλό φρόνημα των απεργών ανθρακωρύχων και των οικογενειών τους που είχαν υπομείνει τη βίαιη απεργία και ζούσαν για ένα χρόνο σε σκηνές. Η απεργία διήρκεσε από τις 18 Απριλίου 1912 έως τον Ιούλιο του 1913. Στον απολογισμό της , ο τραπεζίτης Fred Stanton, υπολόγισε ότι η απεργία και η «βία που χρησιμοποιήθηκε» κόστισαν 100.000.000 $. Σκοτώθηκαν 50 εργάτες απεργοί και πολλοί ακόμα πέθαναν από τις κακουχίες, την πείνα και τον υποσιτισμό μεταξύ των απεργών ανθρακωρύχων. Ο Τσαπλιν ολοκλήρωσε το τραγούδι στις 15 Ιανουαρίου 1915, στο Σικάγο, κατά την διάρκεια μιας διαδήλωσης πείνας.

Ακούστε το τραγούδι Solidarity Forever / Utah Phillips ΕΔΩ

Ενότητα / Ντ. Σοστακόβιτς, Μπ. Μπρεχτ

«Το τραγούδι των ποταμών» του Γιορι Ιβενς είναι ένα ντοκιμαντέρ, παραγωγής της ΠΣΟ, το οποίο γυρίστηκε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και προβλήθηκε στο Βερολίνο το 1957 σε ένα μεγαλειώδες διεθνές συνδικαλιστικό συμπόσιο της ΠΣΟ. Το ντοκιμαντέρ που αφηγείται τη ζωή των εργατών γύρω από έξι ποταμούς στον κόσμο. Τριάντα τρία κινηματογραφικά συνεργεία έκαναν γυρίσματα σε έξι χώρες. Πρόκειται για έναν ύμνο στο διεθνισμό, στην ανάγκη «οι προλετάριοι όλων των χωρών να ενωθούν». Για το έργο συναντήθηκαν οι πιο λαμπροί κομμουνιστές καλλιτέχνες της εποχής. Η μουσική είναι του Σοστακόβιτς, οι στίχοι του Μπρεχτ, τραγουδάει ο Γερμανός Ερνστ Μπους, αφηγείται ο αφροαμερικανός βαρύτονος Πολ Ρόμπσον. Το εξώφυλλο του βιβλίου που συνοδεύει την ταινία, κοσμεί έργο που φιλοτέχνησε ο Πικάσο για τα δέκατα γενέθλια της ΠΣΟ. Στο έργο (δείτε την εικόνα πάνω) τα έξι χέρια αντιπροσωπεύουν τους 6 μεγάλους ποταμούς της γης, τον Αμαζόνιο, το Μισισιπή, το Νείλο, το Γάγγη, το Γιανγκτσέ και το Βόλγα.

Στο ντοκιμαντέρ ακούγεται και το συγκεκριμένο τραγούδι.

Ενότητα

Αυτό το άστρο, στο οποίο ζούμε

έχει μεταξύ άλλων μεταλλεύματα και άνθρακα

Εχει χώμα και ποτάμια να το ποτίσουν,

για να γίνει κατοικήσιμο και ομορφότερο

Εχει και εργατικά κεφάλια

έξυπνα χέρια πολλά

Πάμε να αγωνιστούμε γι' αυτό το άστρο

Είναι ο αυριανός μας στόχος.

Ο γέρος Μισισιπής μαίνεται

Μας παίρνει τα κοπάδια

ακόμα και τη γη μας

Στείλτε στο διάολο τους αλήτες εκεί πάνω

που τον αμολάνε κάθε χρόνο

Εμείς που χάσαμε τα χωράφια μας

Δε συγχωρούμε τίποτα

Οταν θα έχουν χαθεί τα αφεντικά του

Θα τον δαμάσουμε

Ο δικός μας Αμαζόνιος

αναμφίβολα βρίσκεται στη Βραζιλία

όμως ανήκει στις ΗΠΑ

Μεγάλος και δυνατός είναι και κάνει δουλειά

για τους κυρίους που ποτέ δεν είδε

Ομως σύντομα πια, Το ορκιστήκαμε

Θα κάνει τη δική μας δουλειά

Αυτών που γεννηθήκαμε εδώ

Ο δικός μας Γάγγης βρίσκεται στην Ινδία

και από όπου περνά υπάρχει καρπός

και από όπου περνά υπάρχει πείνα

Ομως δεν θα μείνει πάντα έτσι

Εμείς που καλλιεργήσαμε το ρύζι

και ποτίσαμε την πεδιάδα

Γνωρίζουμε, πως κοντεύει η μέρα

που θα φάμε πια εμείς

Μάνα Βόλγα, εσύ αγαπημένη

Ο Λένιν ήταν γιός σου δε δίστασε πολύ

Και έπαψε να ηχεί το τραγούδι των εμπόρων σκλάβων

Τώρα ηχεί το τραγούδι της κινητήριας δύναμης

Στάλινγκραντ ονομάζεται η πόλη μας

Ο παγκόσμιος εχθρός ηττήθηκε εδώ

Οπου τον συναντήσετε τσακίστε τον κι` εσείς

Μεγάλους ποταμούς έχει η γη αυτή

Για να βγάλει πολλούς ωραίους καρπούς

Ομως εμείς το προλεταριάτο

είμαστε το πιο καρποφόρο ποτάμι

Αυτό, φίλε μου είναι το δυνατότερο ποτάμι

Και τίποτα δεν το σταματά

Απλώνεται σε όλη τη γη. Ακράτητο

(Μετάφραση: Σύλβια Καπερνάρου για το Διήμερο εκδηλώσεων για τον Σοστακόβιτς το 2016 που διοργανώθηκε από την ΕΠ της ΚΟΑ του ΚΚΕ)

Ακούστε το τραγούδι The song of the rivers / Dmitri Shostakovich/ Berthold Brecht ΕΔΩ

Μέρα Μαγιού Γιάννης Ρίτσος / Μίκης Θεοδωράκης

Μάης του '36... Η εργατιά της Θεσσαλονίκης ξεσηκώνεται. Στις 9 Μάη η Χωροφυλακή χτυπάει στο ψαχνό τους απεργούς. Νεκρός και ο κομμουνιστής αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Ο ποιητής συγκλονισμένος από την εικόνα της μάνας που θρηνεί τον νεκρό απεργό γιο της σε τρία μερόνυχτα γράφει τη σύνθεση. Το έργο αποτυπώνει την ακατανίκητη δύναμη της εργατικής τάξης όταν συνειδητοποιεί τη δύναμη και την κοινωνική αποστολή της.

Ο "Ριζοσπάστης" εξέδωσε τη συλλογή σε 10.000 αντίτυπα, που πωλήθηκαν σε ελάχιστο διάστημα. Η ελληνική ποίηση φεύγει από τους κλειστούς κύκλους των λογοτεχνικών σαλονιών, και φτάνει σε πλατύτερες μάζες - οι υπόλοιπες ποιητικές συλλογές της περιόδου κυκλοφορούσαν σε κάποιες δεκάδες αντίτυπα -. Τα τελευταία 250 αντίτυπα κατάσχονται μετά τη μεταξική δικτατορία και καίγονται μπροστά στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Το 1957 ο ποιητής στέλνει αντίτυπο στον Μίκη Θεοδωράκη που βρισκόταν στο Παρίσι, με αφιέρωση: "Αυτό το βιβλίο κάηκε στους στύλους του Ολυμπίου Διός". Η συνέχεια είναι γνωστή. Μέσα από τη μελοποίηση του Θεοδωράκη ο Επιτάφιος γίνεται το σύμβολο της δικής μας Πρωτομαγιάς. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του ποιητή για τη μελοποίηση του έργου του από τον Μ. Θεοδωράκη: "Ηταν τα πρώτα ποιήματά μου που είχαν μελοποιηθεί και είπα: Μα είναι δυνατόν η ποίηση να βρει μια πλήρη αντιστοιχία με τη μουσική;".

Ακούστε το τραγούδι Μέρα Μαγιού / Μίκης Θεοδωράκης / Γιάννης Ρίτσος / Γρηγόρης Μπιθικώτσης ΕΔΩ.

Hanns Eisler/Bertolt Brecht - Das Einheitsfrontlied / Το τραγούδι της ενότητας

Γραμμένο από τους Αϊσλερ και Μπρεχτ στα τέλη του 1934 κατόπιν αιτήματος του Ερβιν Πισκάτορ για την Πρώτη Διεθνή Μουσική Ολυμπιάδα στο Στρασβούργο το 1935, όπου ακούστηκε πρώτη φορά και ερμηνεύτηκε από χορωδία 3.000 εργατών. Ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1937 κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου από τον Ernst Busch που πολεμούσε στις Διεθνείς ταξιαρχίες και ακούγονται ταυτόχρονα οι στίχοι σε γερμανικά, ισπανικά, γαλλικά και αγγλικά. Στην Ελλάδα έγινε γνωστό με τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και την ελληνική απόδοση του Παύλου Μάτεσι στον δίσκο Η Μαρία Φαραντούρη τραγουδάει Μπρεχτ.

Ακούστε το Τραγούδι της Ενότητας / Κ. Βάιλ / Χ. Άισλερ / Μπ. Μπρεχτ / μετάφρ. Π. Μάτεσις / Μαρία Φαραντούρη ΕΔΩ.

Leottoore

Ιταλικό τραγούδι των αρχών του αιώνα, γνωστό με διάφορους τίτλους: Οχτώ ώρες, Εάν οχτώ ώρες, Εάν οι οχτώ ώρες είναι λίγες...

"8 ώρες για δουλειά, 8 ώρες για ανάπαυση και 8 ώρες για ότι θέλουμε". Αυτό διεκδικούσαν οι εργάτες του Σικάγο. Αυτό διεκδικούσαν οι εργάτες όλου του κόσμου. Στην Ιταλία η πάλη για το οχτάωρο τραγουδήθηκε και με το συγκεκριμένο τραγούδι, το οποίο έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές την περίοδο της "κόκκινης διετίας", όπως ονομάστηκε το 1919 - 1920. Μεγάλη αναγνώριση γνώρισε το τραγούδι και κατά τη μεταπολεμική περίοδο, όπου τραγουδιόταν σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

Ακούστε το τραγούδι ΕΔΩ.

Η ματοβαμμένη βδομάδα

"Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα". Καρλ Μαρξ. Το τραγούδι αυτό του Ζαν Μπατιστ Κλεμεν είναι ένα επαναστατικό τραγούδι το οποίο γράφτηκε το 1871 στο Παρίσι για τις τελευταίες μέρες της Κομμούνας που καταπνίγηκε στο αίμα.

Εξω από σπιούνους και αστυνόμους

δεν θα δεις άλλον στα στενά

μόνο γερόντους δακρυσμένους,

σκοτεινές χήρες και ορφανά.

Η πόλη στάζει δυστυχία

κι αίματα στα κατώφλια της

στη μόδα τα συμβούλια πολέμου

σκοτώνουν τους γενναίους της.

Ω ναι!

Αυτό θ' αλλάξει

οι άθλιες μέρες θα σωθούν

αλοίμονό τους, το δίκιο θα λάμψει,

σαν οι φτωχοί θα εκδικηθούν...

Ακούστε το τραγούδι ΕΔΩ.

"Στη φυλακή να τραγουδάς" / Μπέρτλοτ Μπρεχτ, / Χανς Αισλερ.

Ο Μπρεχτ έγραψε το θεατρικό έργο «Η Μάνα. Η ζωή της επαναστάτριας Πελαγίας Βλάσοβα από το Τβερ» τo 1931 στο Βερολίνο, χρησιμοποιώντας ως βάση το μυθιστόρημα «Η Μάνα» του ΜαξίμΓκόρκι.

Η ιστορία μια απλής και αγράμματης μητέρας. Το 1906 συλλαμβάνουν το γιο της, ο οποίος έχει αναλάβει ήδη επαναστατική δράση. Στην προσπάθειά της να τον απελευθερώσει η Πελαγία αποκτά σιγά - σιγά ταξική συνείδηση. Η Πελαγία Βλάσοβα είναι η φιγούρα εκείνη που αναπαριστά τον επαναστατικό τύπο ανθρώπου, που σταδιακά κατακτά τη γνώση και επενεργεί στην πραγματικότητα της ζωής της για να την αλλάξει. Σ' αυτήν τη διαδικασία, από μάνα του γιου της Πάβελ, γίνεται ένα συλλογικό σύμβολο, που έχει για παιδιά της όλα τα παιδιά, που τα αγαπά, τα υπερασπίζεται και τα προστατεύει...

Το 1975 "Η Μάνα" ανεβαίνει στο Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά και μετάφραση Κ. Σκαλιώρα. Η επεξεργασία, η διασκευή και η ενορχήστρωση της μουσικής του Αισλερ έγινε από τον Θάνο Μικρούτσικο. Μετά από 40 και πάνω χρόνια ο Θάνος Μικρούτσικος στην τελευταία του συναυλία στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ το 2019 παρουσίασε κάποια από τα τραγούδια αυτής της δουλειάς.

Εμείς θα ακούσουμε από αυτή τη συναυλία το τραγούδι, "Στη φυλακή να τραγουδάς" από τον Γιώργο Κιμούλη. Η Πελαγία Βλάσοβα έχει γίνει πλέον δραστήριο μέλος του επανατατικού κινήματος και επισκέπτεται τον γιο της Πάβελ στη φυλακή για να τη δώσει κρυφά τα ονόματα και άλλων συντρόφων στους οποίους μπορεί να στηριχθεί. Μπροστά στους φύλακες που την τρομοκρατούν συνεχώς και παρακολουθούν με προοχήκάθέ της λέξη, εκείνη κατορθώνει με πανέξυπνο τρόπο και παίρνει αυτό που θέλει. Οταν φεύγει ο γιος της στρέφει στο κοινό και λέει το τραγούδι: "Στη φυλακή να τραγουδάς"...

Ακούστε το τραγούδι ΕΔΩ.

"Τα τραγούδια μας" / Μάνος Λοϊζος

Το 1976 κυκλοφορεί ο δίσκος "Τα τραγούδια μας" σε μουσική Μάνου Λοϊζου, στίχους Φώντα Λάδη και τραγουδιστή τον Γιώργο Νταλάρα. Το 1977 ξεσπά και η μεγάλη απεργία της Λάρκο. Από τότε τραγούδια όπως "Πάγωσε η τσιμινιέρα", "Στη δουλειά και στον αγώνα", "Το Δέντρο", "Λειώνουν τα νιάτα μας" βρίσκονται στο στόμα μας σε κάθε απεργία, σε κάθε συγκέντρωση...

Ακούστε τα τραγούδια του δίσκου ΕΔΩ.

 

 Προτάσεις για κινηματογραφικές ταινίες με αφορμή την 1η Μάη