«Θέλουμε μια κοινωνία που να επενδύει σε αλληλεγγύη και συλλογικότητα»

 ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΦΕΑ ΑΥΓΟΥΣΤΙΔΗ

Ο Ορφέας Αυγουστίδης πρωταγωνιστεί σε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παραστάσεις της σεζόν, τη «Μηχανή του Τούρινγκ», που είναι εμπνευσμένη από τη ζωή του επιδραστικού μαθηματικού Αλαν Τούρινγκ, δημιουργού μιας επαναστατικής μηχανής σκέψης, που εξελίχθηκε στον σημερινό υπολογιστή.

Ο Τούρινγκ είναι ο άνθρωπος που έσπασε τον κωδικό των ναζί και άλλαξε την πορεία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, συμβάλλοντας καθοριστικά στη λήξη του, το 1945. Οι ιστορικοί υπολογίζουν πως η συνεισφορά του βοήθησε να αποτραπούν εκατομμύρια θάνατοι.

Ο ρόλος του στην Ιστορία, αλλά και η συμβολή του στην επιστήμη των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης, έμεινε κρυφός λόγω της ομοφυλοφιλίας του, της διαπόμπευσης και της αυτοκτονίας του. Μέχρι το 2013, που η βασίλισσα Ελισάβετ αναγνώρισε επίσημα τις υπηρεσίες του.

Πάνω απ' όλα, όμως
, ο Τούρινγκ είναι ο υπερασπιστής της ανθρώπινης φαντασίας και μοναδικότητας. Η απόδειξη πως η ανθρώπινη δύναμη είναι ικανή να ξεπερνάει κάθε όριο, κάθε κοινωνικό παρεμβατισμό, κάθε στερεότυπο, κάθε αναστολή.

* * *

-- Αυτήν την περίοδο πρωταγωνιστούν στη ζωή σου ο «Αλαν» από τη «Μηχανή του Τούρινγκ», ο «Αστέρης» από τον «Σασμό» και ο μικρός γιος σου. Η αναμέτρηση με ποιον από τους τρεις σε αγχώνει περισσότερο;

-- Δεν θα το αναγνώριζα ως άγχος, αλλά περισσότερο σαν ευθύνη. Από τη μια με τον ρόλο του «Αστέρη» έχω ευθύνη απέναντι στον κόσμο που παρακολουθεί τη σειρά να αποδίδω, παρά τις δυσκολίες του καθημερινού γυρίσματος, σ' αυτήν την εποχή που οι διαδικασίες αναχαιτίζονται διαρκώς λόγω Covid. Προσπαθώ να παραμένω συνεπής στους στόχους που έχω βάλει (μέσα μου) από την αρχή της σειράς.

Σχετικά με τον ρόλο του Τούρινγκ, η μεγαλύτερη ευθύνη είναι ότι αυτός ο άνθρωπος υπήρξε και εγώ σκαλίζω και ψαχουλεύω σε περιοχές που εκείνος «ένιωθε». Οσο για τον ρόλο του πατέρα, εκεί βάζω τα δυνατά μου να είμαι όσο πιο «εγώ» γίνεται και ταυτόχρονα να επιτρέπω στον εαυτό μου να αναγνωρίζει εγκαίρως τα κακά και περιττά μέρη αυτού του «εγώ» και να τα παραμερίζει.

-- Πώς αντιλαμβάνεσαι το στοίχημα με τον γενναίο επιστήμονα - φιλόσοφο Αλαν Τούρινγκ, τον «πατέρα» της Πληροφορικής που «έσπασε» τον κωδικό Enigma των Γερμανών και που αποφάσισε πως δεν θα ζήσει με τους όρους των άλλων, σε μια εποχή που η ομοφυλοφιλία διωκόταν ως έγκλημα; Τι σε ενέπνευσε σ' αυτόν;

-- Ο Τούρινγκ είναι μια περίπτωση που, όπως και αρκετές άλλες στην ιστορία της ανθρωπότητας, διώχτηκε και εκτοπίστηκε όχι μόνο λόγω των σεξουαλικών του προτιμήσεων, αλλά και επειδή ήταν - όπως αποδείχτηκε - αυτό που λέμε πολύ «μπροστά από την εποχή του».

Μπορώ να πω ότι η επαφή μου με το αποτύπωμα αυτής της προσωπικότητας μόλις που έχει αρχίσει. Καθημερινά μέσω των παραστάσεων, καταθέτω το σημείο αναφοράς και έμπνευσης, ανάλογα με το πού θα μας οδηγήσει η κάθε παράσταση. Και με το «μας» εννοώ και τη συμβολή του κοινού που βρίσκεται στην παράσταση και συμβάλλει σημαντικά στην ενεργειακή ποιότητά της, κάθε βράδυ.

-- Υποχρεώθηκε σε χημικό ευνουχισμό και ορμονοθεραπεία, για να «θεραπευτεί» από τη «μιαρή» του φύση. Από την εποχή των δεινών του «πατέρα» της τεχνητής νοημοσύνης δεν φαίνεται όμως να έχουν βελτιωθεί πολλά. Σε ανησυχεί αυτό; Τι προβλέπεις;

-- Πολύ φοβάμαι ότι καθώς μαθηματικά σχεδόν (εδώ ο Τούρινγκ θα γελούσε) διανύουμε μια άκρως συντηρητική εποχή (ας μην ξεγελιόμαστε από τη φιλο-νεωτερίστική της περιβολή), όσο δεν διεκδικούμε το δικαίωμά μας να διεκδικούμε, δεν θα αλλάξουν πολλά. Λόγια μόνο και εντυπώσεις, γι' αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε.

-- Συμφωνείς πως μια θεατρική ερμηνεία είναι ισάξια μιας πολιτικής πράξης;

-- Εν δυνάμει ναι. Οπως και ένα φιλί άλλωστε.

Η εκκωφαντική έπαρση της ανθρωπότητας

-- Οταν συμβαίνουν τεράστιες αδικίες και εγκλήματα και εμείς συνεχίζουμε να μιλάμε για το τι είναι κανονικό ή πρέπον ή φυσιολογικό ή διαφορετικό και με ό,τι δεν συμφωνούμε ή δεν καταλαβαίνουμε το δαιμονοποιούμε, ποια θα είναι η επόμενη μέρα της κοινωνίας;

-- Πολύ φοβάμαι ότι αυτή η μετατόπιση του δικαίου μακριά από τον πυρήνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, προκειμένου να έχουμε το δικαίωμα να υπερασπιζόμαστε ό,τι μας βολεύει ή να δαιμονοποιούμε οτιδήποτε μας κάνει να νιώθουμε αμήχανα και ανοίκεια, επαναλαμβάνεται με μαθηματική ακρίβεια (εδώ ο Τούρινγκ βήχει) μέσα στα χρόνια που εξελίσσεται - με τέτοια εκκωφαντική έπαρση - η ανθρωπότητα. Οπότε η επόμενη μέρα θα είναι μάλλον ίδια με μια άλλη επόμενη μέρα του παρελθόντος.

-- Πώς ενεργοποιείσαι βλέποντας γύρω σου σήμερα άτομα να απομονώνονται για επιλογές τους, που μάλιστα δεν ενοχλούν και κανέναν; Τι σκέφτεσαι, πώς αντιδράς;

-- Αν πρόκειται για άτομα από το κοντινό μου περιβάλλον, παίρνω θέση όπου αναλογεί και προσπαθώ να βοηθήσω. Πέρα από αυτό, το καλύτερο πράγμα που έχουμε να κάνουμε οι περισσότεροι από εμάς είναι να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σωστά και να ελπίζουμε σε μια κοινωνία στο μέλλον που δεν θα σημαδεύεται από ανεξέλεγκτα φαινόμενα βίας, δεν θα ανέχεται δολοφόνους της διπλανής πόρτας και δεν θα συντηρεί αδηφάγους όχλους.

Ο στόχος είναι να διαπαιδαγωγηθούν πολίτες λειτουργικοί και σκεπτόμενοι, που σέβονται όχι μόνο τη διαφορετικότητα, αλλά εκτιμούν και επενδύουν στην αλληλεγγύη και στη συλλογικότητα.

-- Τι είδους ανθρώπους πιστεύεις πως διαμόρφωσε στη γενιά σου ο τρόπος που λειτούργησε ο δυτικός πολιτισμός;

-- Πιστεύω ότι είμαστε μια μελαγχολική και συγχυσμένη γενιά, που ψάχνει να συμφιλιωθεί με την ευαισθησία της.

-- Με αφορμή τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου είχες πει πως δεν σε σοκάρει τόσο η άγρια πλευρά των ανθρώπων, όσο το αν δεν τιμωρηθούν. Πόσο επικίνδυνο είναι αυτό; Θεωρείς πως και η τηλεόραση προτείνει βία;

-- Οχι περισσότερη βία από αυτή που μπορεί να συναντήσει κανείς στις καθημερινές διενέξεις μεταξύ αγνώστων για ψύλλου πήδημα. Δυστυχώς το ίντερνετ είναι πιο επικίνδυνο πια, μπορεί να μην την προτείνει, αλλά σίγουρα την επωάζει.

-- Η τέχνη πιστεύεις πως μπορεί να μας θεραπεύσει, να μας ενώσει σ' αυτή την καταιγίδα;

-- Το θέατρο με κρατάει σε μια κίνηση και μου θυμίζει καθημερινά ότι καμία βεβαιότητα δεν μπορεί να μου παρέχει αντικειμενική ασφάλεια στη διαδικασία του. Αν δεν είναι θεραπευτική η συνείδηση ότι δεν θα είμαστε ποτέ αθάνατοι και τέλειοι, τότε τι είναι;

-- Στα δυο χρόνια πανδημίας σπάμε συνεχώς φράγματα κρουσμάτων και θανάτων. Τι άλλο πρέπει να συμβεί για να σπάσει και το φράγμα της οργής και της αντίδρασης;

-- Μια ερώτηση που θα μπορέσω να την απαντήσω όταν θα βγω από το καζάνι που βράζει και θα μπορώ να σκεφτώ καθαρά. Μέχρι τότε κρατάω την - σε βρασμό και κυμαινόμενη - άποψή μου για εμένα.

-- Αύριο ξεκινάει μια νέα χρονιά, κι αφού φτάσαμε σώοι μέχρι εδώ, δικαιούμαστε λες να λεγόμαστε ήρωες του '21;

-- Ισως κάποιοι σε 200 χρόνια να μας πούνε ήρωες, ποιος ξέρει... Μην ξεχνάμε πως τον Τούρινγκ η βασίλισσα Ελισάβετ τον αναγνώρισε ως τέτοιο 60 χρόνια μετά από τον θάνατό του.

-- Ποιο - ήταν ή - είναι το πρώτο παραμύθι που θα διηγηθείς στον γιο σου και γιατί; Η ευχή σου για το 2022;

-- Τον Πίτερ Παν. Γιατί ήταν ένα από τα πρώτα που διάβασαν στον πατέρα του και θα του ευχηθώ μέσα από αυτό να ψάχνει πάντα έναν τρόπο να βλέπει τη ζωή και να συνδέεται με τους ανθρώπους με τη λαχτάρα και τη φαντασία ενός παιδιού.

* * *

«Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ TΟΥΡΙΝΓΚ» του Benoit Soles.

Σκηνοθεσία - Διασκευή: Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος.

Νέο Θέατρο Βασιλάκου

Συνέντευξη στην
Σεμίνα ΔΙΓΕΝΗ