Η μάχη στην σήραγγα Τοπολίων

Η επίθεση στο Τοπολιανό Φαράγγι, στα δυτικά του νομού Χανίων, η περίφημη επίθεση ντόπιων ανταρτών του ΕΛΑΣ εναντίον γερμανικής αμαξοστοιχίας.

Η επίθεση της 9ης Αυγούστου του 1944 είχε ως αποτέλεσμα την απόλυτη πανωλεθρία των ναζί κατακτητών: Όσοι επέζησαν, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν άτακτα.

Το εν λόγω αντάρτικο χτύπημα έμελλε να μείνει στην ιστορία της Κρητικής Αντίστασης στο Γερμανό κατακτητή και ως η «Μάχη της Σήραγγας», καθώς πραγματοποιήθηκε πολύ κοντά στη σήραγγα που «περνά» μέσα από το πανέμορφο φαράγγι των Τοπολίων που στέκει αγέρωχο στην ενδοχώρα της Κισσάμου.

Στην ιστορική μάχη -η οποία προκάλεσε ισχυρό σοκ για τους Γερμανούς, που συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούν να περιδιαβαίνουν την ενδοχώρα του νομού τρομοκρατώντας, βασανίζοντας και ληστεύοντας ανενόχλητοι τον ντόπιο πληθυσμό- πήραν μέρος κυρίως κάτοικοι της ευρύτερη περιοχής. Ανάμεσά τους βρίσκονταν -μεταξύ άλλων- ο καπετάν Τσαμαντής, ο Σγουρομάλλης και ο Μάνωλας.

Η απόφαση για το χτύπημα της γερμανικής αυτοκινητοπομπής ελήφθη στις αρχές του Αυγούστου του 1944. Οι αντάρτες είχαν πληροφορίες για το πέρασμα των αμαξιών των ναζί από το φαράγγι και αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Η επίθεση πραγματοποιήθηκε πριν τα αυτοκίνητα διασχίσουν τη σήραγγα που «τρυπά» το φαράγγι.

Οι αντάρτες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες

Οι μισοί αντάρτες πήραν θέση από τη μια πλευρά του φαραγγιού και οι άλλοι μισοί από την άλλη. Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι ντόπιοι είχαν ρίξει στο δρόμο μεγάλες πέτρες, προκειμένου να εμποδίσουν το διάβα των Γερμανών. Μόλις το πρώτο αυτοκίνητο πλησίαζε στις πέτρες, οι αντάρτες θα άνοιγαν πυρ ξεκινώντας από το τελευταίο γερμανικό αμάξι.

Η επίθεση δεν έγινε τελικά όπως ακριβώς είχε σχεδιαστεί. Μετά από τόσα χρόνια μπορεί σήμερα να έχουμε τη δυνατότητα να κρίνουμε εύκολα -διαβάζοντας με την άνεσή μας όλα τα διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία- αποφάσεις και πράξεις εκείνης της περιόδου, ωστόσο η ένταση εκείνης της στιγμής, κατά την οποία ο μαχητής ετοιμαζόταν να σκοτώσει και να σκοτωθεί για την ελευθερία του τόπου του, χτυπούσε «κόκκινο».

Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι οι ναζί δεν αιφνιδιάστηκαν. Στον ορυμαγδό των πυρών που δέχτηκαν, ένθεν κακείθεν, οι περισσότεροι Γερμανοί που βρίσκονταν στα πρώτα οχήματα της αμαξοστοιχίας έπεσαν νεκροί από τις αντάρτικες σφαίρες. Γρήγορα, όμως, οι ναζί στρατιώτες συνήλθαν. Όσοι εξ αυτών κατάφεραν και βγήκαν ζωντανοί από τα ακινητοποιημένα οχήματα, πήραν θέση κι άρχισαν να ανταποδίδουν τα πυρά.

Παρ’ όλα αυτά, η έκβαση της μάχης είχε ήδη κριθεί. Αυτό καταμαρτυρεί και ο αριθμός των συνολικών απωλειών των Γερμανών, οι οποίοι έχασαν 22 άνδρες τους, πριν υποχρεωθούν σε άτακτη φυγή για να σώσουν τις ζωές τους. Στον αντίποδα, οι αντάρτες είχαν μία απώλεια, καθώς σκοτώθηκε ο Μανώλης Μαλανδράκης, ενώ στη συνέχεια εκτελέστηκε από τους Γερμανούς και ο Γιάννης Μοτάκης.

3pointmagazine