Σχολής Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ

Ολοκληρώνεται, 1/10/1947, στο Γράμμο η πρώτη σειρά της Σχολής Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ. Με την ευκαιρία αυτή η Σχολή τίμησε τους εξής τέσσερις νεκρούς που έπεσαν στα πεδία των μαχών τον καιρό της φοίτησής τους: Γεωργίου Κώστα, Παπαδόπουλο Οδυσσέα, Γκίμπη Ηλία και Παυλίδη Τάσιο (ανθυπολοχαγοί τιμημένοι νεκροί).

Οι πιο δοκιμασμένοι μαχητές

Τα κατώτερα στελέχη την πρώτη περίοδο της δράσης του ΔΣΕ αναδείχτηκαν μέσα στη φωτιά του πολέμου, παλεύοντας με τεράστιες δυσκολίες, σφυρηλατήθηκαν στις καθημερινές συνεχείς μάχες με τον εχθρό. Οι ελλείψεις όμως που αντιμετώπιζε ο ΔΣΕ ήταν τεράστιες και αυτό το κενό κλήθηκε να καλύψει η δημιουργία της ΣΑΓΑ (Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου)του ΔΣΕ, που ιδρύθηκε με απόφαση του ΓΑ το Γενάρη 1947 και λειτούργησε σε έξι σειρές και αποφοίτησαν από τη ΣΑΓΑ περίπου 3.000 έμπειροι και δοκιμασμένοι ανθυπολοχαγοί και στην πορεία του αγώνα δοκιμάστηκαν ακόμα περισσότερο, ανδρώθηκαν και επάξια διοίκησαν με επιτυχία και οδήγησαν στη μάχη διμοιρίες, λόχους και σε ορισμένες περιπτώσεις και Τάγματα.
Η ΣΑΓΑ από τις αρχές 1947 έως το τέλος του Εμφύλιου πολέμου, Αύγουστος 1949, λειτούργησε σε έξι σειρές και αποφοίτησαν τρεις χιλιάδες (3.000) αξιωματικοί με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού.

Η επιλογή των μαθητών:

Στη ΣΑΓΑ φοιτούσαν οι πιο καλοί μαχητές και μαχήτριες στο ΔΣΕ, έμπειροι, δοκιμασμένοι στις μάχες, διοικητές ομάδων και διμοιριών για να συμπληρώσουν και να πλουτίσουν τις γνώσεις τους και να κατακτήσουν την τέχνη του πολέμου.
Το πρόγραμμα της σχολής διαρκούσε τρεις μήνες εντατικής δουλιάς ανεξάρτητα των καιρικών συνθηκών, εκτός και αν στη διάρκεια της φοίτησης διεξάγονταν πολεμικές επιχειρήσεις και συμμετείχε στις επιχειρήσεις και η ΣΑΓΑ, τότε η εκπαιδευτική περίοδος ήταν απεριόριστη.

Υπηρέτησα στη ΣΑΓΑ ως εκπαιδευτής (Ανθυπολοχαγός της σχολής αξιωματικών του ΕΛΑΣ) από τον Οκτώβρη 1947, δηλαδή Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄ σειρές ως Διοικητής Διμοιρίας, Λόχου Τάγματος και ΠΕ (Πολιτικός Επίτροπος της Ταξιαρχίας της ΣΑΓΑ).
Από αυτή τη θέση θα προσπαθήσω να βοηθήσω όσο μπορώ για το διάστημα που έχω προσωπική γνώμη για τις υπηρεσίες που πρόσφερε η ΣΑΓΑ, στην εκπαίδευση και προετοιμασία αξιόμαχων στρατιωτικών στελεχών που πλαισίωσαν τα τμήματα του ΔΣΕ και ιδιαίτερα για τη συμμετοχή της ίδιας της ΣΑΓΑ στις μάχες που διεξήγαγε ο ΔΣΕ στα τριάμισι χρόνια του Εμφυλίου πολέμου.
Στα τέλη Σεπτέμβρη 1947 πήρα εντολή από το Α.Α. (Αρχηγείο Αγράφων) να αναλάβω τους υποψήφιους μαθητές που συγκεντρώνονταν στην έδρα του Αρχηγείου και προορίζονταν να φοιτήσουν στη Β΄ Σειρά της ΣΑΓΑ.Χώρος συγκέντρωσης των μαθητών καθορίστηκε από το Α.Α. η περιοχή βόρεια της Ρεντίνας στην τοποθεσία Λεπούχι.

Οι πρώτες μέρες πέρασαν με τη συγκρότηση των ομάδων και τα προβλήματα του τμήματος, ταυτόχρονα ασχολήθηκε το τμήμα με ασκήσεις πυκνής τάξης, λύση και συναρμολόγηση του οπλισμού, καθώς και τις ιδιότητες του ατομικού και ομαδικού οπλισμού.
Στις πρώτες μέρες του Οκτώβρη πήραμε εντολή να ακολουθήσουμε τα τμήματα του Α.Α. που κινούνταν στο χώρο της Ευρυτανίας και καταλήξαμε στο Κεράσοβο Ευρυτανίας.

Στο Κεράσοβο συγκεντρωθήκανε και οι υποψήφιοι φοιτητές των Αρχηγείων Θεσσαλίας και Ρούμελης και συγκεντρώθηκε λόχος με τρεις διμοιρίες.

Ι Διμοιρία Διοικητής Ζώκας Ζήσης

II Διμοιρία Διοικητής Οικονόμου Σωτήρης

III Διμοιρία Διοικητής Κορολόγος Γιάννης

Δ/τής λόχου Τερζόγλου Νικόλαος (Πύραυλος) ο μελλοντικός Διοικητής της ΣΑΓΑ.

ΠΕ (Πολιτικός Επίτροπος) Κουτσομάρκος Γεώργιος

Πριν ξεκινήσει η φάλαγγα ανταρτών, των Αρχηγείων Θεσσαλίας και Ρούμελης, την πορεία της προς Βόρεια Ελλάδα από το γεγονός ότι ο σ. Τερζόγλου συνέχιζε να εκτελεί τα καθήκοντα στη Δ/νση του Α.Α., Δ/της του λόχου των υποψήφιων μαθητών τοποθετήθηκε ο Ζήσης Ζώκας με ΠΕ το Γεώργιο Κουτσομάρκο.

Στις 8-10-1947 ξεκινήσαμε με κατεύθυνση προς τη Βόρεια Ελλάδα. Ακολουθώντας το δρομολόγιο Κεράσοβο - Τοπόλενα - Αυλάκι - Βελανιδιά η πορεία γινόταν μόνο τη νύχτα και στις 13-10-1947 φτάσαμε στο Τετράκομο.Συνεχίσαμε την πορεία μας από Τετράκομο - Θεοδώριανα - Νεράιδα Τρικάλων - Γαρδίκι - Μουτσάρα.

Στη συνέχεια με νυχτερινή πορεία με χιονόνερο και αρκετό κρύο περάσαμε το Βουνό Περιστέρι και την ημέρα καλυφθήκαμε. Αυτή την ημέρα με εντολή του Νίκου Τερζόγλου ο δ/τής της II διμοιρίας Σωτήρης Οικονόμου επέστρεψε στο Α.Α.

Τη νύχτα της 18 προς 19 Οκτώβρη περάσαμε την Κατάρα. Αυτή ακριβώς την περίοδο τμήματα του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας του ΔΣΕ επιτίθονταν εναντίον των τμημάτων του κυβερνητικού στρατού στην περιοχή του Μετσόβου.

Η φάλαγγα των τμημάτων Θεσσαλίας και Ρούμελης μαζί και ο λόχος των μαθητών της ΣΑΓΑ συνεχίσαμε την πορεία προς Βουβούσα.

Στη Βοβούσα παραμείναμε μια μέρα για ξεκούραση, με εντολή ο λόχος των μαθητών συνέχισε την πορεία του Βοβούσα - Σαμαρίνα - Κάντσικο - Λυκόραχη έπειτα από πολυήμερη έντονη και κουραστική πορεία, βαδίζοντας τον περισσότερο καιρό μόνο τη νύχτα, αντιμετωπίζοντας και σοβαρό πρόβλημα τροφοδοσίας, τις 25 Οκτώβρη 1947, φθάσαμε στην έδρα της ΣΑΓΑ στο χωριό Αετομελίτσα Γράμμου. Στην έδρα της Σχολής συναντήσαμε τους υποψήφιους μαθητές της Β΄ Σειράς αξιωματικών, από τα τμήματα του ΔΣΕ Βόρειας Ελλάδας, καθώς και τους αξιωματικούς εκπαιδευτές. Προσωρινά χρέη Δ/ντή στη ΣΑΓΑ έκανε ο αξιωματικός του ΔΣΕ Ανέστης Κονταξής (Ακρίτας). Ο Νίκος Τερζόγλου ανέλαβε τη διεύθυνση της Σχολής με βοηθό (ΠΕ) το Νίκο Ακριτίδη. Για λίγο διάστημα στην έδρα της Σχολής Αξιωματικών παρέμενε και ο Νίκος Μπελογιάννης και ασχολήθηκε με τη διαφωτιστική δουλιά, σύντομα όμως έφυγε για το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ.

Η Β΄ Σειρά της ΣΑΓΑ με δύναμη 334 μαθητές συγκροτήθηκε σε τρεις λόχους:Ι Λόχος δ/τής Κώστας Ράφτης

ΙΙ Λόχος δ/τής Αρχιμήδης Φλώρος

ΙΙΙ Λόχος δ/τής Δημήτρης Κονδόρος

Διοικητές διμοιριών:

Ζάχος Γεώργιος, Ζαχαριάδης Αβραάμ, Ζώκας Ζήσης, Καμηνάρης Βασίλειος, Κορόλογος Γιάννης, Λαμπράκης Παναγιώτης, Μάτσης Γεώργιος, Μυλωνάς Γεώργιος, Χατζή Βασιλική. Αργότερα στη Σχολή ήρθε και ο Γεώργιος Νικολάου και ασχολήθηκε με την κατάρτιση του προγράμματος εκπαίδευσης.

Αυτή την περίοδο στην έδρα της Σχολής βρισκόταν και ο Γιάννης Μανίας (Βάνιας), αξιωματικός της Αεροπορίας. Καθηγητής τοπογραφίας ανέλαβε ο μηχανικός τοπογράφος Νίκος Βυθούλκος.

 

Εκπαίδευση προσαρμοσμένη στις επιδιώξεις του ΔΣΕ

Το πρόγραμμα εκπαίδευσης και προετοιμασίας των μελλοντικών αξιωματικών της Σχολής ήταν προσαρμοσμένο στις στρατιωτικές επιδιώξεις του ΔΣΕ, που αγωνίζονταν για την κατάληψη της εξουσίας.

Με βάση όμως την ανισότητα στο συσχετισμό δυνάμεων ανάμεσα στον κυβερνητικό στρατό και στο ΔΣΕ (υπέρ του κυβερνητικού στρατού), ο ΔΣΕ καθόρισε τη δικιά του λαϊκοεπαναστατική τακτική, το συνδυασμό της τακτικής του τακτικού επαναστατικού στρατού και την τακτική ελιγμών διεισδύσεων και ανταρτοπόλεμου.

Βασική αρχή και κυρίαρχο πνεύμα, που περνούσε μέσα από τα προγράμματα εκπαίδευσης της ΣΑΓΑ ήταν πάντα η ΕΠΙΘΕΣΗ.

Σ' αυτή τη βάση γινόταν η εκπαίδευση στη Σχολή με κύριο στόχο να προετοιμάσει τους μελλοντικούς αξιωματικούς δίνοντάς τους τα απαραίτητα εφόδια για διοικητές τμημάτων ενός λαϊκού επαναστατικού στρατού.Παράλληλα με τη στρατιωτική εκπαίδευση, στη ΣΑΓΑ γινόταν και σοβαρή πολιτική ιδεολογική δουλιά, που θα έπρεπε συνεχώς να εξηγεί στους μαχητές του ΔΣΕ και στο λαό τους λόγους που η ντόπια πλουτοκρατική ολιγαρχία και οι ξένοι ιμπεριαλιστές προκάλεσαν τον Εμφύλιο πόλεμο, επιδιώκοντας με τη φωτιά και το σίδερο να χτυπήσουν το λαϊκό κίνημα, να σπάσουν το φρόνημα του λαού και το κυρίαρχο δικαίωμά του όπως ο ίδιος αποφανθεί για τον τρόπο διακυβέρνησής του. Συνεπώς, η πολιτική δουλιά στόχευε στο δυνάμωμα των δεσμών με το λαό και στην καλύτερη προετοιμασία των μαχητών του ΔΣΕ για τη διεξαγωγή του ένοπλου αγώνα.

Το πρόγραμμα εκπαίδευσης, όπως σε κάθε στρατό, έτσι και στη ΣΑΓΑ του ΔΣΕ άρχισε από τις ασκήσεις πυκνής τάξης.
Σκοπός των ασκήσεων πυκνής τάξης ήταν οι μελλοντικοί αξιωματικοί του ΔΣΕ να καταστήσουν τα τμήματά τους, που θα διοικούνε, ικανά να παρουσιάζονται και να κινούνται με άψογο τρόπο, με όπλο και δίχως όπλο, να αποκτήσουν το αίσθημα της πειθαρχίας, της συνοχής, να πετύχουν συγχρονισμό κινήσεων, ζωηρότητα και ακρίβεια. Ακόμα, οι ασκήσεις πυκνής τάξης προετοιμάζουν τους μαθητές, ώστε να υποστούν την παραπέρα εκπαίδευση στις ασκήσεις μάχης με μεγαλύτερη άνεση και αντοχή. Ταυτόχρονα, οι μαθητές της σχολής διδάσκονται τις τεχνικές ιδιότητες των όπλων - ευθείας και καμπύλης τροχιάς, ταχυβολία, μέγιστο και δραστικό βεληνεκές, καθώς και τις τακτικές ιδιότητες, τη χρησιμοποίηση των όπλων στις διάφορες φάσεις του ένοπλου αγώνα.

Διδάσκονταν τους σχηματισμούς μάχης, που λαμβάνουν τα στρατιωτικά τμήματα στις διάφορες φάσεις των πολεμικών επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα με την παραπάνω δουλιά, οι μαθητές διδάσκονταν μαθήματα τοπογραφίας, τα χαρακτηριστικά του εδάφους, το ρόλο που παίζει το έδαφος στη διεξαγωγή των πολεμικών επιχειρήσεων, τόσο στην επίθεση όσο και στην άμυνα.

Οι πολεμικές επιχειρήσεις διαφόρων όπλων διεξάγονται στην ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα. Οι πολεμικές επιχειρήσεις των τμημάτων πεζικού διεξάγονται στο έδαφος. Μεγάλο ρόλο στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων στα πεδία των μαχών παίζει η διαμόρφωση του εδάφους, η οποία διευκολύνει ή δυσκολεύει στην εκπλήρωση της αποστολής των μαχόμενων τμημάτων.

Από τη διαμόρφωση του εδάφους εξαρτώνται:

1. Η διάταξη που θα λάβουν τα τμήματα κατά την εκτέλεση της επιχείρησης.

2. Η βάση πυρός και το σημείο παρατήρησης.

3. Τα μέσα πυρός και το καμουφλάζ των τμημάτων.

Από τη σωστή χρησιμοποίηση του εδάφους, σε όλες τις φάσεις των πολεμικών επιχειρήσεων, εξαρτάται η επιτυχής έκβαση των μαχών και η νίκη επί του αντίπαλου.

Επιμονή και αφοσίωση

Η παραπάνω επίμονη και κουραστική δουλιά με τους μαθητές της Σχολής για την εκμάθηση και χρήση του οπλισμού, τη μελέτη και χρησιμοποίηση του εδάφους στις διάφορες φάσεις των πολεμικών επιχειρήσεων, τη μελέτη και συγκρότηση των τμημάτων σε σχηματισμούς μάχης στις διάφορες φάσεις του ένοπλου αγώνα ήταν μέρος του βασικού προγράμματος των ασκήσεων μάχης, που θα επακολουθούσανε κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης.

Οι μαθητές της Σχολής Αξιωματικών δούλευαν ακούραστα με επιμονή και αφοσίωση, παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και τα σοβαρά προβλήματα διατροφής και ενδυμασίας, αφομοιώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερα εφόδια για την πολεμική τέχνη. Μετά από την παραπάνω προκαταρκτική δουλιά, η εκπαίδευση προχωρούσε στις κύριες φάσεις του ένοπλου αγώνα.

Φάση επιθετικού αγώνα

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης των μαθητών της ΣΑΓΑ, στο θεωρητικό μέρος του επιθετικού αγώνα, αυτοί θα έπρεπε να αφομοιώσουνε τη θεωρία και να προετοιμαστούν πρακτικά στην τέχνη του πολέμου, το σκοπό των επιθετικών επιχειρήσεων, που αποβλέπουν πάντα στη συντριβή του αντίπαλου και η οποία επιτυγχάνεται μόνο με την ΕΠΙΘΕΣΗ. Επρεπε επίσης να διδαχθούνε τον τρόπο επίτευξης της νίκης με τις λιγότερες δυνατές απώλειες και με οικονομία δυνάμεων. Οι ασκήσεις μάχης αρχινούσανε από τη φάση του επιθετικού αγώνα, ξεκινώντας με την προσπέλαση προς συνάντηση του εχθρού και παίρνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας, όπως: α) Εμπροσθοφυλακή, β) Πλαγιοφυλακή, γ) Οπισθοφυλακή.

Εκτός αυτού οι μαθητές διδάσκονταν τα μέτρα τα οποία έπρεπε να ληφθούν με τη λήψη επαφής με τον εχθρό, επίσης τους ορισμούς της επίθεσης:

Α. «Χώροι συγκέντρωσης» - εκεί όπου συγκεντρώνεται το τμήμα πριν από την επίθεση και τα πλεονεκτήματα που πρέπει να εξασφαλίζει ο χώρος για τον επιτιθέμενο.

Β. «Βάση εξόρμησης» - πότε καταλαμβάνεται και τους όρους που πρέπει να πληροί.

Γ. «Βάση πυρός» - πού τοποθετείται και τι προϋποθέσεις πρέπει να εξασφαλίζει στον επιτιθέμενο.

Δ. «Γραμμή εξόρμησης» - πού βρίσκεται και πότε καταλαμβάνεται από τον επιτιθέμενο.

Ε. «Γραμμή εφόδου» - σε ποια απόσταση βρίσκεται περίπου από τις θέσεις του εχθρού, πώς χρησιμοποιεί ο επιτιθέμενος το πυρ κατά την κίνηση και τέλος από ποια απόσταση πώς πραγματοποιείται το τελευταίο άλμα της εφόδου ενάντια στις θέσεις του εχθρού.

Ακόμα οι μαθητές διδάσκονταν τα μέτρα που λαμβάνει το τμήμα κατά την προσπέλαση, τα μέτρα μετά τη Λήψη Επαφής με τον εχθρό. Ακολουθούσε η αναγνώριση: Μελέτη του εδάφους, κατάσταση του εχθρού, δύναμη, διάταξη, οπλισμός, οχύρωση.

Ακολουθούσε η διαταγή επίθεσης και καθόριζε το σχέδιο ενέργειας: κατεύθυνση, δύναμη, βάση πυρός, θέση της Διεύθυνσης της επιχείρησης, θέση εφεδρείας, εξασφάλιση ανεφοδιασμού, μεταφορά τραυματιών, πιθανά δρομολόγια για τη μεταφορά ενισχύσεων του εχθρού, χρονικά όρια κατάληψης αντικειμενικού σκοπού.

Μεγάλη σημασία έδινε η Σχολή στον νυχτερινό αγώνα.

Ο ΔΣΕ, από την ίδια την προέλευση του Στρατός Λαϊκός και Επαναστατικός, ευρισκόμενος σε μειονεκτική θέση σε σχέση με τον Κυβερνητικό στρατό, ως προς το συσχετισμό των δυνάμεων και των πολεμικών μέσων, εφάρμοζε τη δικιά του λαϊκή, επαναστατική τακτική, δίνοντας μάχες κατά μέτωπο και εφαρμόζοντας την αντάρτικη τακτική με ελιγμούς και βαθιές διεισδύσεις στα μετόπισθεν του εχθρού. Για να καλύψει την παραπάνω ανισότητα, ο ΔΣΕ ανέπτυξε σε μεγάλο βαθμό τον Νυχτερινό Αγώνα, οργανώνοντας νυχτερινές επιθέσεις σε στόχους του Κυβερνητικού Στρατού και σημειώνοντας σοβαρές επιτυχίες. Ξεκινώντας από το πιο πάνω γεγονός, η ΣΑΓΑ του ΔΣΕ έδινε μεγάλη σημασία στο πρόγραμμα εκπαίδευσης στον Νυχτερινό Επιθετικό Αγώνα.
Ακολουθούσαν ασκήσεις μάχης εντός κατοικημένου χώρου με τις ξεχωριστές τους ιδιαιτερότητες.

Αμυντικός Αγώνας (Α.Α.)

Οι μαθητές της ΣΑΓΑ διδάσκονταν τις βασικές αρχές αμυντικού αγώνα. Πότε και σε ποιες περιπτώσεις διεξάγεται αμυντικός αγώνας και ποιες οι επιδιώξεις του, καθώς και τους βασικούς όρους για την επιτυχή έκβαση του, όπως:

Α. Σωστή επιλογή αμυντικής τοποθεσίας.

Β. Κλιμάκωση σε βάθος των εστιών πυρός στην αμυντική διάταξη.

Γ. Η ύπαρξη μετωπικής και πλευρικής ορατότητας σε βάθος.

Δ. Καλό σχέδιο πυρός, που να μην αφήνει νεκρές γωνίες (απυρόβλητο).

Ε. Εφαρμογή της ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ με συνεχείς αντεπιθέσεις με σκοπό την εξουθένωση του αντιπάλου.

Οι μαθητές διδάσκονταν ακόμα το ρόλο της προφυλακής κατά τη φάση του Α.Α., που αποβλέπει στην προφύλαξη του αμυνόμενου από αιφνιδιαστική επίθεση του εχθρού. Επίσης διδάσκονταν την αποστολή και εγκατάσταση της ενέδρας, που αποβλέπει στην πρόληψη και διαφύλαξη από αιφνιδιαστική επίθεση.

Οι ασκήσεις άρχιζαν από την Ομάδα, τη Διμοιρία, το Λόχο. Βασική αρχή στην εκπαίδευση στη ΣΑΓΑ ήταν πάντοτε το επιθετικό πνεύμα. Οι ασκήσεις προετοιμάζονταν με όλες τις λεπτομέρειες, με προβλεπόμενα επεισόδια ή και εντελώς απρόοπτα. Κατά την προετοιμασία της άσκησης, η ανάλυση της διαταγής γινόταν παρουσία όλων των μαθητών. Μετά την άσκηση της μάχης ακολουθούσε κριτική συζήτηση με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών, κάνοντας παρατηρήσεις για τα αδύνατα σημεία της άσκησης.

Με βάση αυτό το πρόγραμμα η εκπαίδευση της Β΄ Σειράς της ΣΑΓΑ, που ξεκίνησε στις αρχές του Νοέμβρη του 1947 στην Αετομελίτσα του Γράμμου, συνέχισε έως το τρίτο δεκαήμερο του Δεκέμβρη, οπότε με εντολή του Γενικού Αρχηγείου (Γ.Α.) του ΔΣΕ μετακινήθηκε στο Βίτσι και εγκαταστάθηκε στο χωριό Λαιμός της Πρέσπας. Εκεί συνέχισε με την ίδια ένταση η εκπαίδευση για την ολοκλήρωση του προγράμματος, το οποίο ολοκληρώθηκε στα μέσα Γενάρη του 1948 και ακολούθησαν οι εξετάσεις και η επίσημη τελετή ορκωμοσίας των Ανθυπολοχαγών και η κατανομή τους στις μονάδες του ΔΣΕ. Στα τέλη Γενάρη 1948 οι μονάδες του ΔΣΕ πλαισιώθηκαν από 334 έμπειρους και δοκιμασμένους Ανθυπολοχαγούς, που κάλυψαν έως ένα βαθμό τις ανάγκες του.

Απόσπασμα χάρτη που δείχνει το πεδίο δράσης της ΣΑΓΑ

στον ανατολικό Γράμμο τον Αύγουστο του 1949

Συμμετοχή στις μάχες

Η Γ΄ Σειρά της ΣΑΓΑ του ΔΣΕ άρχισε μετά το τέλος της Β΄ Σειράς, το τρίτο δεκαήμερο του Γενάρη του 1948. Εδρα της Γ΄ Σειράς ήταν επίσης το χωριό Λαιμός και το πρόγραμμα παρακολούθησαν και αποφοίτησαν 460 μαθητές και μαθήτριες, Ανθυπολοχαγοί. Η Γ΄ Σειρά συγκροτήθηκε σε δύο Διλοχίες:

• Διευθυντής Σχολής: Νίκος Τερζόγλου (Πύραυλος)

• Πολιτικός Επίτροπος: Νίκος Ακριτίδης

• Διοικητής 1ης Διλοχίας: Αρχιμήδης Φλώρος

• Διοικητής 2ης Διλοχίας: Δημήτριος Κονδόρος

Η χρονική εκπαιδευτική περίοδος της Γ΄ Σειράς της ΣΑΓΑ ήταν αρκετά περιορισμένη και τελείωσε περίπου σε δύο μήνες. Ο όγκος του προγράμματος ήταν το ίδιο με αυτό της Β΄ Σειράς, γι' αυτό η Γ΄ Σειρά χρειάστηκε να εργαστεί με πολύ εντατικούς ρυθμούς ώστε στα περιορισμένα χρονικά όρια των δύο μηνών να καλύψει το πρόγραμμα εκπαίδευσης. Στα τέλη Μάρτη 1948 άλλοι 460 απόφοιτοι Ανθυπολοχαγοί της ΣΑΓΑ του ΔΣΕ, με Διάταγμα της ΠΔΚ, ονομάστηκαν ανθυπολοχαγοί και φύγανε να πλαισιώσουν τα τμήματα του ΔΣΕ.

Η Δ΄ Σειρά της ΣΑΓΑ του ΔΣΕ συγκροτήθηκε στα τέλη Μάρτη 1948 στο χωριό Λαιμός Πρέσπας.

Αρχική δύναμη της Δ΄ της ΣΑΓΑ 394 μαθητές και μαθήτριες.

Δ/τής της σχολής Νίκος Τερζόγλου

ΠΕ της σχολής Νίκος Ακριτίδης

Επιτελής της σχολής Λαμπράκης Παναγιώτης

Δ/ντής σπουδών Μυλωνάς Γιώργος

Δ/τής Ι Διλοχίας Αρχιμήδης Φλώρος

Δ/τής 1 Λόχου Ζαχαριάδης Αβραάμ

Δ/τής 2 Λόχου Ζάχος Γεώργιος

Δ/τής ΙΙ Διλοχίας Καμινάρης Βασίλειος

Δ/τής 3 Λόχου Μάτσης Γεώργιος

Δ/τής 4 Λόχου Ζώκας Ζήσης

Μετά τη συγκρότηση του Λόχου, χωρίς καθυστέρηση, άρχισε η εφαρμογή του προγράμματος, η εκπαίδευση.

Στο πρώτο δεκαήμερο του Απρίλη η ΣΑΓΑ άρχισε να προετοιμάζεται για μετακίνηση και σύντομα πήρε εντολή να συνοδέψει τη Δ/νση του Γ.Α. που θα μετακινούνταν από Βίτσι προς Γράμμο.

Η πορεία που ακολούθησε η ΣΑΓΑ ήταν: Λαιμός - Κρυσταλοπηγή -Πολιάνεμος - Πεύκο - Μυροβλήτης - Λυκοράχη - Αετομελίτσα. Η πορεία έγινε κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες συνεχούς βροχής. Μετά την εγκατάσταση στην Αετομελίτσα άρχισε εντατικά η εφαρμογή του προγράμματος εκπαίδευσης. Το πρώτο δεκαήμερο του Μάη, η ΣΑΓΑ πήρε εντολή από το Γ.Α. και συμμετείχε στη διείσδυση που πραγματοποίησαν τα τμήματα του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας στην περιοχή Βοΐου Γρεβενών, με αποστολή να χτυπήσουν και να εξοντώσουν τις εχθρικές δυνάμεις σ' αυτή την περιοχή. Η επιχείρηση έληξε με επιτυχία. Η συμμετοχή της ΣΑΓΑ ήταν αποφασιστική και ανταποκρίθηκε στην αποστολή της. Επιστρέφοντας στη βάση της, μετά την επιχείρηση, η ΣΑΓΑ επιδόθηκε εντατικά στο πρόγραμμα εκπαίδευσης, μελετώντας ταυτόχρονα και γενικεύοντας την πείρα από τη συμμετοχή της Σχολής στις επιχειρήσεις του ΔΣΕ στην περιοχή Βοΐου Γράμμου. Η εκπαίδευση προχωρούσε με εξαιρετικά εντατικούς ρυθμούς, οι μαθητές και εκπαιδευτές ακούραστα δούλευαν μέρα και νύχτα, ώστε οι μαθητές να είναι έτοιμοι, σε οποιαδήποτε στιγμή, να εμπλακούν στις μάχες, που θα αρχίζουν σε λίγο στην περιοχή Γράμμου, ή ακόμα να φύγουν για τα τμήματα και να αναλάβουν διοικητές διμοιριών και να οδηγήσουν τους μαχητές του ΔΣΕ στη μάχη, πριν την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού προγράμματος, γιατί πλησίαζε η ώρα της αναμέτρησης με τον κυβερνητικό στρατό στο Γράμμο.

Στις 16-06-1948 ο κυβερνητικός στρατός ξεκίνησε τις επιχειρήσεις «ΚΟΡΟΝΙΣ» ενάντια στο ΔΣΕ στην περιοχή Σμόλικα -Γράμμου. Οι μάχες άρχισαν ανατολικά του Γράμμου στην περιοχή Νεστορίου, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη των υψωμάτων, Αμούδα-Αλεβίτσα. Απώτερος σκοπός του κυβερνητικού στρατού να προχωρήσει προς κατάληψη του κυρίου - Γράμμου, να εγκλωβίσει και να συντρίψει τα τμήματα του ΔΣΕ. Η Αντίσταση του ΔΣΕ ανάγκασε τα τμήματα της ΧΙV Μεραρχίας του κυβερνητικού στρατού, λόγω των μεγάλων απωλειών, να διακόψουν την επίθεση και ο κυβερνητικός στρατός να στραφεί προς άλλη κατεύθυνση.

Την 21-06-1948 εκδηλώθηκε επίθεση της IX Μεραρχίας του κυβερνητικού στρατού από την πλευρά της Κόνιτσας, δυτικά του ποταμού Σαρανταπόρου, με κατεύθυνση Πύργου Στράτσανης - Γκόλιο - Κάμενικ. Στις 23-06-1948 αιφνιδιαστικά κατελήφθη ο Πύργος Στράτσανης.

Με την έναρξη των επιχειρήσεων του Γράμμου, η ΣΑΓΑ πήρε εντολή διέκοψε την εκπαίδευση και κινήθηκε από την έδρα της Αετομελίτσας με μία Διλοχία προς Δυτικό Γράμμο περιοχή Γκόλιο, Κάμενικ και η άλλη Διλοχία κινήθηκε προς Νοτιο-ανατολικό Γράμμο στην περιοχή Μπουχέτσι.

Οταν ο κυβερνητικός στρατός κατέλαβε τον Πύργο Στρατσάνης και κινήθηκε προς κατάληψη των υψωμάτων Γκόλιο-Κάμενικ, επενέβη στη μάχη μαζί με άλλα τμήματα του ΔΣΕ και η Διλοχία της ΣΑΓΑ και εμπόδισαν προέλαση του εχθρού προς τα εμπρός και την κατάληψη των υψωμάτων Γκόλιο-Κάμενικ.

Οι μαθητές της Ι Διλοχίας της ΣΑΓΑ του ΔΣΕ προέβαλαν σθεναρή Αντίσταση και με αντεπιθέσεις αναγκάσανε τον εχθρό να ανακόψει την προέλαση προς τα εμπρός, κατά μήκος των ελληνο-αλβανικών συνόρων και να εγκλωβίσουν και να εξοντώσουν τα τμήματα του ΔΣΕ, όπως προέβλεπε το Γενικό επιτελείο του κυβερνητικού στρατού, με το σχέδιο «ΚΟΡΟΝΙΣ», και ανάγκασε την IX Μεραρχία του κυβερνητικού στρατού να στραφεί επιθετικά προς άλλη κατεύθυνση.

Στις αρχές Ιούλη ένας ακόμη λόχος της ΣΑΓΑ από Μπουχέτσι έφυγε για ενίσχυση της Ι Διλοχίας που μαχόταν στο Γκόλιο - Κάμενικ.

Η Αντίσταση των τμημάτων της ΣΑΓΑ προξένησαν σοβαρές απώλειες στον εχθρό, σε νεκρούς και τραυματίες. Δυστυχώς όμως και οι απώλειες της ΣΑΓΑ δεν ήταν λίγες, μεταξύ των νεκρών και οι αξιωματικοί:

1. Ζάχος Γεώργιος Δ/τής λόχου

2. Κολιτσίδας Δημήτριος Δ/τής Διμοιρίας

3. Παπαλέξης Γεώργιος Δ/τής Διμοιρίας

4. Ταπηνόπουλος Γιάννης Δ/τής Διμοιρίας

Ο 4ος λόχος της ΣΑΓΑ πήρε διαταγή να παραμείνει στο Μπούτσι, κοντά στο ποτάμι Σαραντάπορο, να εγκατασταθεί αμυντικά και να φράξει το δρόμο του εχθρού από Επιχώρι προς Μπουχέτσι.

Και ενώ η προσπάθεια του κυβερνητικού στρατού στον Ανατολικό και Δυτικό Γράμμο απέτυχαν παταγωδώς να εγκλωβίσουν και εξοντώσουν το ΔΣΕ, στις αρχές Ιούλη 1948 η Δ/ση του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας του ΔΣΕ διέπραξε ένα σοβαρότατο λάθος. Απέσυρε το λόχο από το ύψωμα Προφ. Ηλία του Πενταλόφου, με αποτέλεσμα ο κυβερνητικός στρατός να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και σχεδόν αμαχητί να καταλάβει τα υψώματα Τάλιαρο και Παλαιοκρεμήνη στην περιοχή Πενταλόφου και να πραγματοποιήσει ελιγμό σε βάθος στην περιοχή Επταχωρίου, με απώτερο σκοπό την κατάληψη των υψωμάτων Κούτσορο και Μπουχέτσι και να ανοίξει ο δρόμος προς Κάτω και Ανω Αρένα.

Μετά την αποτυχία της XΙV Μεραρχίας του κυβερνητικού στρατού στον Ανατολικό Γράμμο να καταλάβει τα υψώματα Αμούδα και Αλεβίτσα και την αποτυχία της IX Μεραρχίας να προχωρήσει προς Γκόλιο - Κάμενικ στο Δυτικό Γράμμο, ο κυβερνητικός στρατός προσπάθησε να εκμεταλλευτεί τον ελιγμό που πέτυχε στον τομέα Επταχωρίου και στο πρώτο δεκαήμερο του Ιούλη, η II Μεραρχία του κυβερνητικού ενέργησε επιθετικά με σκοπό να καταλάβει τον ορεινό όγκο του Μπουχέτσι, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τις Αρένες Σουφλιάκα.

Δυστυχώς όμως δεν πέτυχε το σκοπό του. Ο 4ος λόχος της ΣΑΓΑ απέκρουσε επίθεση με βαριές απώλειες για τον κυβερνητικό στρατό, με αποτέλεσμα ο εχθρός να παραιτηθεί προσωρινά από τα σχέδιά του για την κατάληψη του Γράμμου και να στρέψει τις δυνάμεις του προς το συγκρότημα Σμόλικα, Ταμπούρη, Προφ. Ηλία Φούρκας.

Αυτή την περίοδο και αφού σταθεροποιήθηκε το μέτωπο στο Δυτικό Γράμμο τα τμήματα της ΣΑΓΑ, που μάχονταν στο Δυτικό Γράμμο επέστρεψαν και εγκαταστάθηκαν αμυντικά στην περιοχή Μπουχέτσι Ζέρμα, όπου μετά την κατάληψη του συγκροτήματος Σμόλικα Ταμπούρη από τον κυβερνητικό στρατό στις αρχές Αυγούστου απέκρουσαν επανειλημμένες επιθέσεις του εχθρού να προχωρήσει και να καταλάβει καίριες θέσεις προς Σταυρό και Αρένα στο συγκρότημα του Κυρίως Γράμμου.