Ανάφη

Η Ανάφη από τους παλιότερους τόπους εξορίας, από το 1918.

Το νησί Ανάφη των Κυκλάδων χρησιμοποιήθηκε για τον εκτοπισμό πολιτικών εξόριστων από το 1918 έως και την Απριλιανή δικτατορία. 

Ο αριθμός των εξόριστων πολλές φορές έφτανε αυτόν των κατοίκων της Ανάφης. 

Η διαβίωση ήταν εξαιρετικά δύσκολη εξαιτίας της ελλείψεως βασικών υποδομών στέγης,

ύπνου, στοιχειώδους καθαριότητας, τροφίμων και νερού.

Σε φωτογραφία των εξόριστων, υπήρχε, ανάμεσα τους και η Ηλέκτρα Αποστόλου με το νεογέννητο μωρό της.

Από τους 200 εκτελεσμένους της Καισαριανής οι 70 ήταν εξόριστοι από την Ανάφη.
Στην Ανάφη κυκλοφορούσαν χειρόγραφες εφημερίδες που έγραφε η Ομάδα Συμβίωσης και οι οποίες έχουν διασωθεί στο Αρχείο του ΚΚΕ.

Η ζωή των αγωνιστών στις φυλακές εκφράστηκε οργανωμένα μέσα από τις «Ομάδες Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων». Η αντιμετώπιση των αναγκών και των προβλημάτων υποτασσόταν στα συμφέροντα του συνόλου. Η καθολική συμμετοχή, με βάση τους κανόνες ομαδικής συμβίωσης ήταν η δύναμή τους.

Ετσι, περιορίστηκε σε ένα βαθμό η δυνατότητα στον αντίπαλο να εκμεταλλευτεί τις δυσκολίες,  ρυθμίζοντας σχέσεις, στάση και συμπεριφορές που επιδίωκε. Αυτό δεν το κατόρθωσε ούτε στις πιο δύσκολες στιγμές.

 

Έκδοση για την Ομάδα Συμβίωσης

Πολιτικών Εξόριστων Ανάφης (Ο.Σ.Π.Ε.Α.), 1946

Οι εξόριστοι πήραν στα χέρια τους την προστασία της ζωής τους, την υπεράσπιση της ιδιότητάς τους με την ενιαία εκπροσώπηση, τα δικά τους όργανα, τους δικούς τους κανόνες και τρόπο ζωής.

Ετσι, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις να σπάσει, σε μεγάλο βαθμό, η απομόνωση, να ανοίξουν δρόμοι επικοινωνίας με τους συγγενείς, τις αντιστασιακές οργανώσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Μέσα από αυτούς τους δρόμους τροφοδοτήθηκε ο αγώνας ενάντια στις διώξεις γενικότερα, αναδείχτηκε το πρόβλημα των πολιτικών κρατουμένων και έγινε στοιχείο της πολιτικής ζωής.

Στα πλαίσια της οργανωμένης ζωής διαμορφώνονταν εκείνες οι προϋποθέσεις που στήριζαν τα δικαιώματά τους στη ζωή και καλλιεργούσαν τις αξίες για τις οποίες αγωνίζονταν. Πέρα από αδυναμίες κυριαρχούσε η αγωνιστική συντροφική ατμόσφαιρα και αλληλεγγύη. Η ασφυκτική περικύκλωση του μαντρότοιχου και του συρματοπλέγματος δεν μπόρεσε να σταματήσει τις δραστηριότητες εκείνες που μεταμόρφωναν τις συνθήκες του κάτεργου σε χώρο όπου η αισιοδοξία, η αυτοπεποίθηση και η πίστη στις δυνάμεις τους ενίσχυε τη θέλησή τους, ατσάλωνε την απόφασή τους να συνεχίσουν τον αγώνα.

Η απόδραση

Η απόσταση από την Ανάφη στην Αμοργό, είναι περίπου 25 μίλια. Η βάρκα δεν είχε πανί, είχε μόνο κουπιά. Πανιά θα της βάζανε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού με σεντόνια που είχανε πάρει μαζί τους. Με το σουρούπωμα μπήκαν όλοι στη βάρκα κι ανοίχτηκαν στο πέλαγος. Ησαν οι παρακάτω εννέα: Γιώγης Σιάντος και Κώστας Θέος, μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος. Φίλιππος Παπαδόπουλος, βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου. Επίσης τα στελέχη Γιώργης Γεωργίου, Αλέκος Ζαχαριάδης, Κώστας Μπασιάκος, Δημήτρης Μενύχτας, Πυρρός Οικονομίδης και Κώστας Βαρουξής.

Μόλις ανοίχτηκαν στα βαθιά και καθώς ο καιρός δεν ήταν τόσο ευνοϊκός, συνάντησαν μεγάλη θαλασσοταραχή και κινδύνευσαν. Οπως διηγείται ένας απ' αυτούς, «είδαν το χάρο με τα μάτια τους».

Τελικά, έπειτα από αρκετές ώρες ταλαιπωρία, παλεύοντας με τα μανιασμένα κύματα, κατόρθωσαν και βγήκανε, νύχτα ακόμα, στις ακτές της Αμοργού. Πρώτη τους δουλιά ήταν να γεμίσουν τη βάρκα με πέτρες και να τη βουλιάξουν, έτσι που να μη βρεθεί κανένα σημάδι ότι φτάσανε εκεί.

Στη συνέχεια, αφού ξεκουράστηκαν για λίγο, τράβηξαν για την απόκρημνη παραλία της Αγίας Αννας, μια πανέμορφη τοποθεσία δίπλα στο μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισας, προστάτιδας του νησιού. Εκεί είχε δοθεί το ραντεβού με τους Αμοργιανούς. Πράγματι, τους περίμενε ο Κώστας Μπίρκας, χωρίς τον ντόπιο σύνδεσμο, στον οποίο παρουσιάστηκε ξαφνικά κάποιο προσωπικό κώλυμα. Ωστόσο τους τακτοποίησε σε μια σπηλιά εκεί κοντά, κι έφυγε για να γυρίσει το επόμενο βράδυ που θα γινότανε και η μεταφορά τους. Εκεί σ' εκείνη τη σπηλιά, που την έκρυβε ένας φουντωτός σχοίνος παραμείνανε όλη την ημέρα και μάλιστα χωρίς φαΐ και νερό.

Το επόμενο βράδυ, ο Μπίρκας με τους ντόπιους συνδέσμους, τους πήρανε με πολλές προφυλάξεις και τους μεταφέρανε σ' ένα φιλικό σπίτι στο κέντρο της Χώρας. Εκεί παραμείνανε κλεισμένοι για δέκα μέρες.

Στο μεταξύ οι αστυνομικές αρχές της περιοχής, αλλά και το υπουργείο Ασφαλείας, είχαν αναστατωθεί από τη δραπέτευση, γιατί γνώριζαν τη σπουδαιότητα των δραπετών. Γι' αυτό και εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό σ' όλο το Αιγαίο. Φυσικά πήγαν και στην Αμοργό γιατί υπήρχαν για εκεί σχετικές φήμες. Η αστυνομία τους έψαχνε παντού. Κανένας όμως δε φανταζόταν πως και οι εννέα ήταν κρυμμένοι στο κέντρο της πρωτεύουσας του νησιού, και μάλιστα σ' ένα από τα πιο γνωστά σπίτια και πολύ κοντά στην αστυνομία!

***

Ετσι, μια σκοτεινή νύχτα αμέσως μετά το Πάσχα, αφού βγάλανε πρώτα τσίλιες να παρακολουθούν τις κινήσεις της αστυνομίας, βγήκαν από το σπίτι με την αυστηρή πάντα περιφρούρηση των κατοίκων και οδηγήθηκαν στα Κατάπολα που βρίσκεται το λιμάνι. Το ταξίδι από την Αμοργό για την Αθήνα δεν ήταν φυσικά και πολύ εύκολο. Είχαν όμως τη σιγουριά πως όλα θα πήγαιναν καλά, όπως και έγινε. Υστερα από αρκετές ώρες φτάσανε την επόμενη νύχτα στο Καβούρι. Από εκεί ο δρόμος για την Αθήνα ήταν πολύ εύκολος.

Η απόδραση των εννέα αγωνιστών είχε αίσιο τέλος.

 

Χειρόγραφες εφημερίδες που έγραφε η Ομάδα Συμβίωσης

Από την α” περίοδο: 1924-1942, από τους τόπους εξορίας.

 Αντιφασίστας 1-10- 1939, χειρόγραφη εφημερίδα,

όργανο Ομάδας Συμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων Ανάφης.

(πηγή: Αρχείο ΚΚΕ, Περισσός, Αθήνα).

«ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΑΣ», έκδοση των πολιτικών

 εξόριστων στην Ανάφη

«Εξόρμηση», όργανο των Αντιφασιστών

Νέων εξόριστων στην Ανάφη

«ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΑΣ», έκδοση των πολιτικών

 εξόριστων στην Ανάφη

«ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΤΑΣ», έκδοση των πολιτικών

 εξόριστων στην Ανάφη

Όλες οι φωτογραφίες είναι από το Αρχείο του ΚΚΕ

Συνεχίζεται με Παράνομες χειρόγραφες εφημερίδες

 Αϊ-Στράτη  

 Γαύδος

 Λέρος
 
Γυναίκες στην εξορία

Ικαρία
  
Αλικαρνασσός

«Απόψε χτυπούνε τιςγυναίκες»