Η ιστορία της έκδοσης του παράνομου «Ριζοσπάστη» στα χρόνια 1947-1953

Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ προετοίμασε και οργάνωσε την παράνομη έκδοση του «Ριζοσπάστη » ακόμα από τις αρχές του 1946 (πάνω από ενάμιση χρόνο πριν την απαγόρευση του «Ρ»).

Η ιστορία, η πραγματική, της παράνομης έκδοσης του «Ριζοσπάστη » στα 1947-1953 που χρειάζεται σήμερα να μαθευτεί είναι η παρακάτω:

Η Γραμματεία του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ (όπως λεγόταν τότε η Γραμματεία της ΚΕ του ΚΚΕ) ανέθεσε σε μένα να προτείνω έναν σύντροφο που με τη βοήθεια του Κόμματος θα οργάνωνε, θα έφτιαχνε προσωπικά το παράνομο τυπογραφείο και θα ήταν έτοιμο σε ορισμένα χρονικά όρια, για να συνεχιστεί, αν χρειαστεί, παράνομα, η έκδοση του «Ριζοσπάστη ».

Πρότεινα το σ. Γιώργη Γεωργίου, έναν ηρωικό σύντροφο, καπνεργάτη από την Καλλιράχη Θάσου, μέλος του ΚΚΕ από το 1926, που τον γνώρισα σαν στέλεχος του Κόμματος στα 1933-1934 στην Καβάλα, στην περίφημη εξέγερση των καπνεργατών της Καβάλας του Ιούλη 1933 και αργότερα κάναμε όλα τα χρόνια μαζί στην Ακροναυπλία. Είχε όλα τα προσόντα γι' αυτή την εξαιρετικά υπεύθυνη κομματική δουλιά, πιστός, δοκιμασμένος αγωνιστής, έτοιμος να δώσει τη ζωή του για την υπόθεση του Κόμματος και πολύ ικανός σύντροφος.

Το παράνομο τυπογραφείο 

Οι τρεις σύντροφοι της Γραμματείας της ΚΕ που ανέλαβαν την οργάνωση της εγκατάστασης του παράνομου τυπογραφείου συμφώνησαν ΟΛΟΙ με την πρότασή μου για τον σ. Γιώργη Γεωργίου. Σε μένα προσωπικά ανατέθηκε να προμηθευτώ όλα ό,τι χρειάζονται για τη λειτουργία του παράνομου τυπογραφείου (κάσες με στοιχεία, πιεστήριο, άλλα τεχνικά μέσα και μεγάλη ποσότητα χαρτιού). Αυτό έγινε σε σύντομο χρονικό διάστημα - τότε η ΚΟΑ του ΚΚΕ είχε μεγάλες δυνατότητες - και τα παρέδωσα στον ίδιο το Γ. Γεωργίου (πάρθηκαν, φυσικά, εξαιρετικά μέτρα για τη μεταφορά τους) όταν βρέθηκε το κατάλληλο σπίτι, σε μια μονοκατοικία στη συνοικία Ακαδημία Πλάτωνος.

Εγκαταστάθηκε εκεί ο σ. Γ. Γεωργίου μαζί με την οικογένειά του, τη γυναίκα του και τα δυο ανήλικα παιδιά του. Ο Γ. Γεωργίου, γερός άνδρας, στην ψυχή και στο σώμα, έσκαβε πολλά μερόνυχτα κάτω από το σπίτι, για να δημιουργήσει το υπόγειο-κρυψώνα, όπου εγκαταστάθηκε ο εκδοτικός μηχανισμός, το παράνομο τυπογραφείο της ΚΕ. Εμαθε και την τέχνη του τυπογράφου.

Ο Γ. Γεωργίου είχε δημιουργήσει στη συνοικία του εντύπωση φιλήσυχου ανθρώπου, εμπόρου λαδιού που ζούσε «ειρηνικά» με την οικογένειά του. Ηταν μια συνηθισμένη αστική οικογένεια! Κανείς από τους γείτονες δεν υποπτευόταν ότι το ανοιχτό για όλους αυτό σπίτι του Γεωργίου μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για κάποια παράνομη δουλιά! Το σπίτι το ήξερε μόνο ένα μέλος της Γραμματείας της ΚΕ που βοήθησε τον οικοδεσπότη να πάρει όλα τα πρακτικά μέτρα, με βάση την πείρα του παράνομου τυπογραφείου του ΚΚΕ στη μεταξική δικτατορία και τη γερμανοφασιστική κατοχή.

Με κομμουνιστική αυτοθυσία

Από τους τελευταίους μήνες του 1946, το παράνομο τυπογραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ ήταν καθ' όλα έτοιμο για να αρχίσει. Εκεί στο τυπογραφείο της ΚΕ τυπώθηκε από τον σ. Γιώργη Γεωργίου, βγήκε και κυκλοφόρησε ο παράνομος «Ριζοσπάστης », αμέσως μόλις απαγορεύτηκε η νόμιμη κυκλοφορία του, το Σεπτέμβρη του 1947.

Σήμερα είναι καιρός να μάθουν όλοι, ιδιαίτερα οι νέοι σύντροφοι και ο δημοκρατικός λαός της Ελλάδας, ότι η έκδοση του παράνομου «Ριζοσπάστη » στα χρόνια 1947-1953 οφείλεται στην οργάνωση της όλης δουλιάς από την ΚΕ του ΚΚΕ και την αυτοθυσία, τη μαστοριά του ήρωα του ΚΚΕ σ. Γιώργη Γεωργίου, που τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν και οι 625 αγωνιστές της Ακροναυπλίας, γιατί και εκεί ασχολούνταν με τη ζωή και τον εφοδιασμό με τρόφιμα της Ομάδας Συμβίωσης της Ακροναυπλίας.

Μέσα στα 6 χρόνια, από το Σεπτέμβρη 1947 μέχρι το Σεπτέμβρη του 1953, στα στυγνά εκείνα χρόνια των διώξεων, των εκτελέσεων και του αφανισμού, ο σ. Γιώργης Γεωργίου τύπωνε τον «Ριζοσπάστη » και τον μετέφερε μόνος του στην Κεντρική Γιάφκα (στέκι), παίρνοντας όλα τα συνωμοτικά μέτρα, απ' όπου αλλάζοντας άλλες τρεις γιάφκες μεταφερόταν από αφοσιωμένους στο Κόμμα και έξυπνους συντρόφους και κυκλοφορούσε στην Αθήνα και όλη την Ελλάδα. Απ' ό,τι ξέρω, ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, χωρίς να αναφέρει τα ονόματά τους, τίμησε με το παράσημο ανδρείας όλους τους συντρόφους, με πρώτο το σ. Γιώργη Γεωργίου, που εργάζονταν στα παράνομα τυπογραφεία του ΚΚΕ σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και αλλού. Γιατί πολεμούσαν και αυτοί μέσα στην κόλαση τότε της Αθήνας και των άλλων πόλεων το ίδιο περήφανα και ηρωικά όπως ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας για τη λευτεριά, τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία, για μια καινούρια Ελλάδα.

Εξι χρόνια χρειάστηκαν για να ανακαλύψει η Ασφάλεια της Αθήνας το τυπογραφείο της ΚΕ του ΚΚΕ που δούλευε ο σ. Γιώργης Γεωργίου. Απ' ό,τι ξέρω όχι μόνο από την ιστορία του δικού μας κόμματος, αλλά και άλλων Κομμουνιστικών Κομμάτων, πολύ δύσκολα θα μπορούσε να διατηρηθεί ένα τέτοιο τυπογραφείο τόσα πολλά χρόνια! Κι όμως, ο σ. Γιώργης Γεωργίου κράτησε ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ, το σημαιοφόρο του Κόμματός μας, το «Ριζοσπάστη ».

Το μετεμφυλιακό καθεστώς δολοφονεί

Το Σεπτέμβρη του 1953 η Ασφάλεια συνέλαβε όλη την οικογένεια του Γ. Γεωργίου. Τα δυο ανήλικα παιδιά του στάλθηκαν εξορία στη Λέρο, στο κολαστήριο για τα παιδιά, της περιβόητης βασίλισσας Φρειδερίκης. Ο σ. Γ. Γεωργίου και η γυναίκα του μαρτύρησαν στα μπουντρούμια της Ασφάλειας. Αντεξαν στα φοβερά βασανιστήρια. Ο Γ. Γεωργίου καταδικάστηκε κατά συγχώνευση σε 13 χρόνια και μεταφέρθηκε στις φυλακές Ιντζεδίν, μετά στην Αίγινα, στην Κέρκυρα, για να καταλήξει στα Βούρλα από όπου και δραπέτευσε στις 27 του Ιούλη 1955, μαζί με άλλους 26 συντρόφους του.

Ο σ. Γ. Γεωργίου δούλεψε στην παρανομία δύο χρόνια και τον Απρίλη 1957, στην προσπάθειά του να φύγει στο εξωτερικό για να συναντήσει την καθοδήγηση του ΚΚΕ, τον συνέλαβαν, τραυματισμένο, στο Σουφλί. Οι εφημερίδες της εποχής έγραψαν ότι «συνελήφθη άτομο αγνώστων στοιχείων που προσπαθούσε να περάσει τα σύνορα». Τον μετέφεραν στην Ασφάλεια της Αλεξανδρούπολης. Εκεί ανακάλυψαν ότι πρόκειται για τον παλιό καπνεργάτη κομμουνιστή Γιώργη Γεωργίου. Η ληξιαρχική πράξη του θανάτου του έγραφε σαν αιτιολογία «υπέκυψε στα τραύματά του». Στην πραγματικότητα δολοφόνησαν το σ. Γιώργη Γεωργίου στην Ασφάλεια της Αλεξανδρούπολης. Οι αρχές δεν έκαναν ποτέ τον κόπο να ειδοποιήσουν την εξόριστη οικογένειά του, που έμαθε την τραγική είδηση από τις εφημερίδες. Προτείνω η φωτογραφία του σ. Γιώργη Γεωργίου να στολίζει τα Γραφεία του «Ριζοσπάστη » - του αξίζει η τιμή αυτή.

Η τιμή ανήκει στο ΚΚΕ

Από όσα ξέρω, η ΚΕ του ΚΚΕ οργάνωσε το 1946 και άλλα δύο εφεδρικά παράνομα τυπογραφεία, με την προσωπική ευθύνη άλλων δύο μελών του ΠΓ της ΚΕ. Λεπτομέρειες δεν ξέρω, γιατί δεν έπρεπε να ξέρω και ακόμα γιατί στις 10 του Ιούνη 1946 έφυγα από την Αθήνα για τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία-Θράκη.

Αυτή είναι η πραγματική ιστορία της παράνομης έκδοσης του «Ριζοσπάστη » στα χρόνια 1947-1953. Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι όσες φορές έβγαινε ο «Ριζοσπάστης » παράνομα (συνολικά 36 χρόνια και δύο περίπου μήνες στην 66χρονη ιστορία του!), στην Παγκαλική δικτατορία, στη δικτατορία βασιλιά-Μεταξά, στην Κατοχή, στον εμφύλιο πόλεμο, στην ήττα του ΔΣΕ και τη δικτατορία των μαύρων συνταγματαρχών, αυτό γινόταν από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ και με τα δικά της εκδοτικά μέσα! Δεν πρέπει, λοιπόν, κανένας να διεκδικεί προσωπικές δάφνες.

Ο σ. Τσερνιένκο στην ομιλία του στις 26 του Σεπτέμβρη 1984, στην πανηγυρική ολομέλεια του Συμβουλίου Συγγραφέων της ΕΣΣΔ είπε: «Η ικανότητα να μιλάς για το παρελθόν με σοβαρό, καλοζυγισμένο τρόπο, από τις θέσεις της μαρξιστικο-λενινιστικής θεώρησης, είναι αυτό που φέρνει την επιτυχία σε μια τέτοια προσπάθεια, όπως δείχνει η πρακτική. Ούτε το ξαναγράψιμο της ιστορίας, ούτε ο εξωραϊσμός της επιτρέπονται».

-------

Βασίλης Μπαρτζιώτας

* Το άρθρο αυτό γράφτηκε στις 8 του Οκτώβρη 1984, με αφορμή το γιορτασμό των 10χρονων από τη νόμιμη επανέκδοση του «Ριζοσπάστη » και τα δημοσιεύματα στην εφημερίδα που αναφέρονταν σε αυτή την περίοδο που πραγματεύεται ο Β. Μπαρτζιώτας.