Καθοριστικός παράγοντας η είσοδος της αμερικανικής «Chevron»

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤ. ΜΕΣΟΓΕΙΟ

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς τα ισχυρά μονοπωλιακά και γεωπολιτικά συμφέροντα ανακατεύουν διαρκώς την τράπουλα στην Ανατ. Μεσόγειο, αποτελεί η είσοδος της αμερικανικής «Chevron» στην ενεργειακή «αγορά» της περιοχής. Η «Chevron» είναι πλέον η μεγαλύτερη πολυεθνική πετρελαϊκή εταιρεία, με έδρα τις ΗΠΑ, αφήνοντας δεύτερη την «ExxonMobil».

Τον Ιούλη του 2020, η «Chevron» ολοκλήρωσε την εξαγορά της «Noble Energy», με έδρα το Τέξας των ΗΠΑ, καταβάλλοντας 5 δισ. δολάρια και αναλαμβάνοντας το χρέος της, ύψους 8 δισ. δολαρίων. Η εξαγορά αυτή ήταν το διαβατήριο για την είσοδο της «Chevron» στο ενεργειακό πεδίο της Ανατ. Μεσογείου.

Η «Chevron» είχε ήδη από το 2019 αποφασίσει να επεκτείνει σημαντικά τις δραστηριότητές της στην Αίγυπτο. Στις αρχές του 2020 απέκτησε δικαιώματα εξερεύνησης σε τρία αιγυπτιακά «οικόπεδα» στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Επίσης, έχει «κληρονομήσει» τα μειοψηφικά μερίδια της «Noble» σε δύο «οικόπεδα» εξερεύνησης που διαχειρίζεται η «Shell» στα ανοιχτά των μεσογειακών ακτών της Αιγύπτου, δίπλα στο δικό της οικόπεδο «El Dabaa».

Να σημειωθεί ότι από το 2015, υπουργός Πετρελαίου και Ορυκτών Πόρων της Αιγύπτου είναι ο Ταρέκ Ελ Μάλα, στέλεχος της «Chevron» για 23 χρόνια και μέχρι την υπουργοποίησή του περιφερειακός διευθυντής Κεντρικής και Νότιας Αφρικής της πολυεθνικής.

Η παράλληλη είσοδος της «Chevron» στην ισραηλινή αγορά φυσικού αερίου, με την εξαγορά της «Noble», σηματοδοτεί τη μετάβαση σε «κανονική παραγωγή», καθώς η «Noble», μαζί με τους ισραηλινούς εταίρους της, ήταν πρωτοπόρος στην έρευνα για φυσικό αέριο στα δύο μεγάλα πεδία του Ισραήλ, το «Ταμάρ» και το «Λεβιάθαν» (κατείχε το 25% και το 39,66%, αντίστοιχα). Κατείχε επίσης το 35% στο υπεράκτιο πεδίο «Αφροδίτη» της Κύπρου και μειοψηφικό μερίδιο του αγωγού που σχεδιάζεται να συνδέσει το ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» με την Αίγυπτο.

Πρόκειται για μια συνηθισμένη πρακτική, οι μεγάλες πολυεθνικές της Ενέργειας να «επιτρέπουν» σε μικρότερες εταιρείες, όπως η «Noble», να πραγματοποιούν τις δαπανηρές εξερευνήσεις και την πρώιμη ανάπτυξη σε ασταθείς και υψηλού κινδύνου περιοχές και στη συνέχεια να τις εξαγοράζουν, εάν και όταν η επένδυση κεφαλαίου αποδειχθεί αξιόλογη.

Η «Chevron», με μεγάλα μερίδια σε έργα εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αυστραλία και την Αγκόλα, διαθέτει ήδη μια μεγάλη πελατειακή βάση και η είσοδος στην παραγωγή της Μεσογείου αναβαθμίζει το παγκόσμιο χαρτοφυλάκιό της. Στο σχεδιασμό της είναι να συγκεντρώνει και να εξάγει το αέριο από τα κοιτάσματα της Μεσογείου, χρησιμοποιώντας ως κόμβο την Αίγυπτο, η οποία υπολογίζεται ότι κατέχει τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου της περιοχής.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως έγραφε ο ειδικός Τύπος ένα μήνα μετά την εξαγορά της «Noble», το πλάνο της πέρα από την «έναρξη της ανάπτυξης της φάσης ΙΙ για το ισραηλινό κοίτασμα "Λεβιάθαν"», είχε ως «όραμα και την κατασκευή ενός αγωγού 360 χιλιομέτρων, απευθείας στον τερματικό σταθμό LNG που διαχειρίζεται η "Shell" στο Idku, στη μεσογειακή ακτή της Αιγύπτου (...) Η "Chevron" θέλει να προχωρήσει στην επόμενη φάση το συντομότερο δυνατό».

Οντως, το Γενάρη η «Chevron» μαζί με άλλες εταιρείες που εμπλέκονται στο ενεργειακό πρόγραμμα του Ισραήλ ανακοίνωσαν πως θα επενδύσουν περίπου 235 εκατομμύρια δολάρια σε αγωγούς για την εξαγωγή καυσίμων στην Αίγυπτο, που μαζί με την επέκταση άλλων γραμμών, θα επιτρέψει να στέλνουν έως και 7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Αίγυπτο, ενώ ακολούθησε στα τέλη του Φλεβάρη η σχετική συμφωνία του Ισραήλ με την Αίγυπτο.

Θυμίζουμε ότι εκτός από τη «Chevron», στην περιοχή δραστηριοποιούνται και ανταγωνίζονται μεταξύ τους ορισμένα από τα ισχυρότερα ενεργειακά μονοπώλια παγκοσμίως. Ανάμεσά τους η «Shell», με μερίδιο στο κυπριακό κοίτασμα «Αφροδίτη» (αποκτήθηκε με την εξαγορά της «BG» το 2016) και σε υπεράκτιες δραστηριότητες στην Αίγυπτο.

Επίσης, η ιταλική «Eni», που ανακάλυψε το γιγαντιαίο πεδίο «Ζορ» στην Αίγυπτο, όπου μερίδια αγόρασαν η «Mubadala Petroleum» των ΗΑΕ, η ρωσική «Rosneft» και η βρετανική «BP». Η άλλη αμερικανική εταιρεία, η «ExxonMobil», εξερευνά τα θαλάσσια «οικόπεδα» της Αιγύπτου και ανακάλυψε το πεδίο «Γλαύκος» στην Κύπρο. Τέλος, η γαλλική «Total» και η «Eni» έκαναν γεωτρήσεις στο πρώτο υπεράκτιο κοίτασμα του Λιβάνου τον περασμένο Απρίλη, οι οποίες δεν απέδωσαν, αλλά είχαν επιτυχία το 2018 με το εύρημα της «Καλυψώς» στην Κύπρο.

Στο «μάτι του κυκλώνα»

Η εξαγορά της «Noble» από τη «Chevron» σηματοδοτεί την πιο άμεση εμπλοκή των αμερικανικών συμφερόντων στα παζάρια για τη διανομή της λείας στην περιοχή. Η εξέλιξη αυτή κάθε άλλο παρά καθησυχαστική είναι για τους λαούς, καθώς επιταχύνει τις επικίνδυνες ευρωατλαντικές διευθετήσεις στην Ανατ. Μεσόγειο και οξύνει τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.

Σύμφωνα με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, οι ΗΠΑ είναι προσηλωμένες στο σχέδιο «διαφοροποίησης» των πηγών και διαδρόμων Ενέργειας, γιατί «είναι κάτι που προωθεί τη δική μας ασφάλεια, όπως και την ασφάλεια άλλων χωρών, συμπεριλαμβανομένων και εταίρων», με την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Στο σχεδιασμό αυτό συμμετέχουν ενεργά η ελληνική αστική τάξη, η κυβέρνηση και τα κόμματά της, διεκδικώντας αναβαθμισμένο ρόλο ενεργειακού κόμβου στην περιοχή. Πάνω σ' αυτό το έδαφος συμμετέχει στα παζάρια «όλων με όλους» και κυρίως με τη «σύμμαχο» Τουρκία, εκθέτοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα στον κίνδυνο των αμερικανοΝΑΤΟικών διευθετήσεων, που έχουν για βασικό σενάριο τη συνεκμετάλλευση.

Ο ανταγωνισμός βέβαια είναι μεγάλος ανάμεσα στα κράτη που προσδοκούν οφέλη από τη λεία του φυσικού αερίου και συμμετέχουν στο παζάρι είτε ως παραγωγοί είτε ως υποψήφιοι εξαγωγείς είτε ως «ενδιάμεσοι» στη μεταφορά του προς τις αγορές είτε ως κάτοχοι πιθανών μεγάλων κοιτασμάτων.

Θυμίζουμε εδώ τις δηλώσεις του πρώην υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φράνσις Φάνον, αρμόδιου για την Ενέργεια, ο οποίος υποστήριξε ότι η «Chevron» και οι άλλοι ενεργειακοί κολοσσοί που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, «θα αξιοποιήσουν την εμπειρία τους για να καθορίσουν τις βέλτιστες οδούς εξαγωγής όσον αφορά την αξιοπιστία, την ασφάλεια, τις περιβαλλοντικές και οικονομικές επιδόσεις».

Αλλά και τις δηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ, Τζ. Πάιατ, ότι «οι αγορές θα αποφασίσουν για την όδευση του αγωγού», εννοώντας βέβαια ότι τα κέρδη των μονοπωλίων είναι αυτά που θα καθορίσουν και την τελική εικόνα των διευθετήσεων στην περιοχή, μεταξύ άλλων στα Ελληνοτουρκικά και στο Κυπριακό.