Το Τραμ της Θεσσαλονίκης (1893 - 1957) 1ο

Τραμ Θεσσαλονίκης (1893 - 1957) 

Το Τραμ Θεσσαλονίκης ήταν το κύριο μέσο μεταφοράς των κατοίκων της πόλης και εξυπηρετούσε τις μετακινήσεις τους, από το 1893 έως το 1957.

Η ιστορία του Τραμ της Θεσσαλονίκης

28 Μαΐου 1893, η Βελγική Εταιρεία «Τροχιοδρόμου και Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης» ολοκληρώνει την κατασκευή του πρώτου τροχιοδρομικού συστήματος της πόλης.

Διαδρομή τραμ το 1938

Το 1895 η γραμμή θα φτάσει μέχρι το Ντεπώ (Βασιλίσσης Όλγας και Νέστορος Τύπα), όπου και θα μεταφερθούν οι εγκαταστάσεις, η αποθήκη των οχημάτων, οι στάβλοι και τα γραφεία της εταιρείας. Ο σχεδιασμός τους αποδίδεται στον αρχιτέκτονα Πιέτρο Αρριγκόνι.

Οι βασικές γραμμές των ιππηλατών τραμ αφορούσαν τις διαδρομές :

Τελωνείο (Πλατεία Ελευθερίας) – Νίκης – Λευκός Πύργος – Αποθήκη και Σιδηροδρομικός Σταθμός Ανατολικών Σιδηροδρόμων και Μπεστσινάρ – Εγνατία – Λευκός Πύργος – Αποθήκη, υπήρχε η γραμμή σύνδεσης Εγνατίας με Νίκης και η γραμμή Τελωνείου με 26ης Οκτωβρίου.

Από τον Λευκό Πύργο, στην Εγνατία μέχρι τον Σταθμό. Εκατόν είκοσι ουγγαρέζικα και ρωσικά άλογα μεταφέρουν επιβάτες αλλά και εμπορεύματα από τη μια άκρη της Θεσσαλονίκης στην άλλη.

Πολυτελή για την εποχή βαγόνια μεταφέρουν τους πολίτες στο κέντρο και στα περίχωρα, πάνω στις ράγες και ανάμεσα από τα καλντερίμια της πόλης. Όταν ο δρόμος δυσκολεύει ή όταν οι επιβάτες αυξάνονται, προστίθενται επιπλέον άλογα, προκειμένου να μην υπάρξει καθυστέρηση στο δρομολόγιο. Καλπασμοί αλόγων και ο χαρακτηριστικός ήχος των πετάλων πάνω στις σκληρές επιφάνειες προειδοποιούν τους πεζούς για τη διέλευση των βαγονιών, ενώ ο μεταλλικός ήχος της καμπάνας τραβά την προσοχή ακόμα και των πιο μακρινών περαστικών.

Η εποχή απαιτεί αναβάθμιση, το 1907 ξεκινούν οι εργασίες για να γίνει το τραμ ηλεκτροκίνητο, οι εργασίες ολοκληρώνονται έναν χρόνο μετά και το πρώτο ηλεκτροκίνητο βαγόνι που κινείται στην πόλη είναι πραγματικότητα τον Ιούνη του 1908. Πενήντα πέντε οχήματα απαρτίζουν το διπλό βασικό δίκτυο από το Ντεπό μέχρι το τελωνείο και από τον Λευκό Πύργο μέχρι το Μπεχτσινάρ.

Το 1912 ένα δίκτυο 13,50 χιλιομέτρων έχει απλωθεί στη Θεσσαλονίκη, με 64 βαγόνια και 600 υπαλλήλους να εργάζονται καθημερινά, ενώ έχουν προστεθεί και άλλες στάσεις, όπως Σιντριβάνι, Εγνατία, Βαρδάρης, παραλία, πλατεία Ελευθερίας. Ώσπου η ταραχή και το βουητό ξεκινά να σκεπάζει την πόλη, η περίοδος ηρεμίας τερματίζεται με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να ξεσπά μακριά, αφήνοντας όμως τα σημάδια του παντού.

Η απόβαση των Αγγλογάλλων τον Οκτώβρη του 1915 αλλάζει το τοπίο του λιμανιού και της πόλης, οι γραμμές του τραμ στην παραλία ξηλώνονται και γρήγορα αντικαθίστανται από γραμμές τρένου, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των Συμμάχων. Η σιδηροδρομική γραμμή διατρέχει όλο το μήκος του λιμανιού, από το Μπεχτσινάρ το οποίο μετατρέπεται σε πάρκο αποθηκών των Ενωμένων Δυνάμεων έως τον συνοικισμό Χαριλάου. Τα επόμενα χρόνια θα φέρουν ριζικές αλλαγές στο τροχιοδρομικό δίκτυο της πόλης, το οποίο εξαπλώνεται με συνολικό μήκος 25 χιλιομέτρων, διαθέτοντας 102 οχήματα.

Γραμμές τραμ το 1942

Η Θεσσαλονίκη ξεπερνά τα άγρια χρόνια της Κατοχής και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χρόνια ανθρώπινης εξαθλίωσης και εξευτελισμού. Οι εργαζόμενοι στα τραμ με κόπο συντηρούν το δίκτυο, κάποιες γραμμές επεκτείνονται και άλλες καταργούνται. Τα λεωφορεία κυριαρχούν στην πόλη, ενώ η εταιρεία Τροχιοδρόμου και Ηλεκτροφωτισμού διαχωρίζεται, οδηγώντας τους τροχιοδρόμους σε διαμαρτυρία και το ταμείο τους σε σταδιακή χρεοκοπία.

Το τραμ το τελευταίο  1957

21 Ιούλη 1957, εκτελείται το τελευταίο δρομολόγιο της γραμμής Ντεπώ (Αποθήκη)-Χαριλάου-Εγνατία-Πλατεία Βαρδαρίου (τότε πλατεία Ιωάννου Μεταξά), επί κυβερνήσεως Κ. Γ. Καραμανλή που οι γραμμές ξηλώνονται και προκρίνεται σκανδαλωδώς η μονοπωλιακή διαχείριση των συγκοινωνιών από τα λεωφορεία του Ο.Α.Σ.Θ.

Το τραμ που διασχίζει την Εγνατία εκτελεί το δρομολόγιό του αγκομαχώντας. Ήταν η τελευταία φορά που ακούστηκε ο χαρακτηριστικός μεταλλικός ήχος στις γειτονιές αυτής πόλης

Η κατάργηση των τραμ μπροστά στο Λευκό Πύργο (συμβολική αφαίρεση μιας ράγας της τροχιοδρομικής γραμμής από τον υπουργό δημοσίων έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή

Το ξήλωμα των γραμμών του τραμ 1957

Το Τραμ της Θεσσαλονίκης σήμερα 2020

Εγκαταλελειμμένο τραμ  2020

Η εικόνα που αντικρίσαμε είναι ντροπιαστική.

Σκουριασμένο, σπασμένο και εγκαταλελειμμένο για χρόνια σε μια αποθήκη, το τελευταίο βαγόνι του ιστορικού τραμ της Θεσσαλονίκης «μαραζώνει» σε μια γωνιά, ανάμεσα σε μπάζα, προτομές και μπετονιέρες.

Συνέχεια στο 2ο μέρος