Πάκο ντε Λουθία

Γεννήθηκε στις 21 Δεκέμβρη του 1947 στην Αλγκεσίρα της Ισπανίας και το πραγματικό του όνομα ήταν Φρανσίσκο Σάντσεζ Γκόμεζ. Καταγόταν από οικογένεια με μεγάλη παράδοση στη μουσική και ειδικότερα στο φλαμένκο. Ηταν ο μικρότερος από τα πέντε παιδιά του κιθαρίστα φλαμένκο Αντόνιο Σάντσεζ και της Πορτογαλέζας Λουτσία Γκόμεζ. Αδέλφια του ήταν ο τραγουδιστής φλαμένκο Πέπε ντε Λουθία και ο κιθαρίστας φλαμένκο Ραμόν Ντε Αλγκεσίρας.

«Η οικογένειά μου έζησε μαζί με τσιγγάνους. Ο πατέρας μου και όλα μου τα αδέρφια έπαιζαν κιθάρα και τους άκουγα να παίζουν πριν περπατήσω, πριν μιλήσω. Πριν ξεκινήσω να παίζω, ήξερα κάθε ρυθμό του φλαμένκο, ήξερα το συναίσθημα και το νόημα της μουσικής. Οταν άρχισα να παίζω, πήγα κατευθείαν σε εκείνο τον ήχο που υπήρχε μέσα μου», είχε πει σε συνέντευξή του ο ίδιος πριν μερικά χρόνια.

Ο πατέρας του τον έμαθε να παίζει κιθάρα σε νεαρή ηλικία και εξασκούνταν μέχρι και 12 ώρες τη μέρα, κάθε μέρα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Πάκο ντε Λουθία περιόδευσε στην Ευρώπη με μια ομάδα που ονομάστηκε Φεστιβάλ Flamenco Gitano και συνάντησε τον τραγουδιστή φλαμένκο Καμαρόν ντε λα Ισλα, με τον οποίο ηχογράφησαν 10 άλμπουμ μαζί. 

Στις 18 Φλεβάρη 1975, έγινε ο πρώτος κιθαρίστας φλαμένκο που έπαιξε στο περίφημο «Teatro Real» της Μαδρίτης. Το 1979, με τον Τζον ΜακΛάφλιν και τον Λάρι Κόριελ, διαμόρφωσαν ένα τρίο εγχόρδων «The Guitar Trio» και έκαναν το γύρο της Ευρώπης. Το 1982 συμμετείχε σε μια σειρά από συναυλίες με τον jazz πιανίστα Τσικ Κορέα.

Το 2004 έκανε περιοδεία σε ΗΠΑ και Καναδά με τον Ισπανό τραγουδιστή φλαμένκο Λα Τάνα και τα τελευταία χρόνια είχε αποσυρθεί και εμφανιζόταν σε ελάχιστες συναυλίες σε Ισπανία και Γερμανία και σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ του καλοκαιριού. Για αρκετά χρόνια έζησε στο Γιουκατάν, στο Μεξικό.

Επιρροές και χαρακτηριστικά της ερμηνείας του

Επηρεάστηκε από δύο σχολές, αυτή του Niño Ricardo (1904-1972), που θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές φιγούρες της κιθάρας φλαμένκο και ο πιο άμεσος πρόδρομος του Paco de Lucía, και του Sabicas (1912-1990) ), ο οποίος θεωρείται ως ο πιο σημαντικός στην ανάπτυξη και βελτίωση της κιθάρας flamenco ως όργανο συναυλίας (πριν, η κιθάρα ήταν μόνο όργανο συνοδείας).

Η συμβολή του Sabicas στο flamenco είναι διπλή, από τη μια πλευρά επεκτείνει την τεχνική της flamenco κιθάρας (επινόησε, για παράδειγμα, το alzapúa <|- δείτε και το βίντεο, μια συγκεκριμένη τεχνική του χεριού που παίζει και εκτελείται με τον αντίχειρα από ψηλά σε χαμηλά και μετά «κορδόνι» με τα τρία δάχτυλα), και από την άλλη ξεχωρίζει ως συνθέτης του είδους, δημιουργώντας μια απόλυτα συνεκτική μελωδική, ρυθμική και αρμονική δομή από την αρχή έως το τέλος, όπως σε κάθε κλασικό έργο, ενώ το φλαμένγκο δεν υπήρξε ποτέ τέτοιο –εκτός από ορισμένες σύγχρονες μορφές – για παράδειγμα, ο Esteban de Sanlúcar (1910-1989), σε δημιουργίες όπως η Mantilla de feria ή το Panaderos flamencos.
Λίγα πράγματα μπορούν να αντιταχθούν στο άγγιγμα του Sabicas, ο οποίος χάριζε μια εξαιρετική τεχνική με μεγάλο ήχο μέσα από την ποιοτική αρτιότητα των συνθέσεων του – παίζοντας συχνά σε μεγάλες σκηνές χωρίς μικρόφωνο – δονώντας την αίθουσα και το ακροατήριό.

Η μεγαλύτερη συμβολή του στο flamenco ήταν πως κατάφερε να το διαδώσει και να το διεθνοποιήσει, αλλά και να το ανεβάσει σε άλλο επίπεδο ακούσματος σαν υπέροχος διερμηνέας με πολύ προσωπικό του στυλ, το οποίο μπορεί να οριστεί ως έντονο και ρυθμικό.
Αυτό το στυλ εκδηλώνεται με την ποιότητα πολυάριθμων έργων του, μεταξύ αυτών, Entre dos aguas (rumba), La Barrosa (alegrías), Barrio la Viña, Αφιέρωμα στο Niño Ricardo (soleá), Almoraima (bulerías), Guajiras de Lucía και Río Ancho (rumba).

Γιατί όχι; Καλά θα ήταν να ζω εδώ!

Πέρα από τη σημαντική προσπάθεια αυτού του καλλιτέχνη να κάνει το φλαμένκο γνωστό στο κοινό εκτός της Ισπανίας, τόλμησε να του δώσει «έναν άλλο αέρα» αναμειγνύοντάς το με διαφορετικά στυλ, τα οποία, αν και με διαφορετικές μελωδικές και ρυθμικές δομές, κατάφερε να ταιριάξει περίφημα.
Υπήρξε ο πρωτοπόρος που άνοιξε το δρόμο για αυτόν τον τύπο πειραματισμού και συγχώνευσης με διάφορους τύπους μουσικής.

Μια άλλη συμβολή του στη σύγχρονη τέχνη φλαμένκο ήταν η συμπερίληψη του cajón (ΣΣ |> κάτι σαν ηχείο-τύμπανο) ενός οργάνου της αφρο-περουβιανής μουσικής γνωστό στον Paco de Lucía από το Περού στα τέλη της 10ετίας του εβδομήντα, στα χέρια του Carlos Caitro Soto de la Colina, του περουβιανού κατζονιέρε και του συνθέτη.

Ο Paco de Lucía αισθάνεται και καταλαβαίνει, όταν γνωρίζει αυτό το περουβιανό όργανο, ότι μπορεί να είναι μια λύση στη μόνιμη ανάγκη για κρουστά που απαιτεί το φλαμένκο και το προσθέτει, σε σε συνεργασία με τον Rubem Dantas, στα στοιχεία και από εκείνη τη στιγμή, το cajon έγινε -και με το πέρασμα του χρόνου αναπόσπαστο της σύγχρονης τέχνης φλαμένκο και, αργότερα και άλλων διεθνών μουσικών ρευμάτων. Όπως είπε ο ίδιος στον Enrique Planas, της περουβιανής εφημερίδας «El Comercio», στις 6-Οκτ-2013, πριν από την επιστροφή του στη χώρα μετά από 16 χρόνια απουσίας …

Enrique Planas… Τι θυμάσαι για το ταξίδι στο Περού όταν ανακάλυψες «το κουτί»;

Paco de Lucía: Αυτό ήταν αποφασιστικό, όχι μόνο για μένα αλλά και για τη μουσική γενικά- το αποκαλώ πάντα «το cajón του Περού». Υπάρχουν πολλοί που δεν γνωρίζουν από πού προέρχεται και πάντα μιλάω για τον Caitro Soto, που τον είδα για πρώτη φορά σε μια γιορτή στην Ισπανική Πρεσβεία στη Λίμα, όπου ήταν με τον Chabuca Granda… και άγγιξε το cajón. Τότε είπα στον εαυτό μου: «αυτό είναι το όργανο που χρειάζεται το φλαμένκο» -μέχρι τότε, χρησιμοποιούσαμε bongos και congas, αλλά αυτά ήταν περισσότερο Καραϊβικής, δεν ακούγονταν σαν φλαμένκο. Παρατήρησα ότι το cajon είχε τον χαμηλό ήχο της σόλας του ποδιού ενός χορευτή και επίσης τον έντονο ήχο του τακουνιού του […] ήταν τέλειο. Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στο Περού που λένε ότι το κλέψαμε για τα φλαμένκο μας, αλλά δεν είναι έτσι. Πάντα, με μεγάλη τιμή, μιλάω για το «κουτί του Περού» και θα είμαι πάντα ευγνώμων για αυτό το ταξίδι και τη συγκεκριμένη νύχτα στην οποία κατάφερα να ανακαλύψω αυτό το όργανο που δεν παίζεται πλέον μόνο στα δικά μας ακούσματα. Τώρα κάθε ομάδα ροκ, ποπ ή μουσικής έχει έναν cajonero…

Τα τελευταία χρόνια είχε αποσυρθεί και εμφανιζόταν σε ελάχιστες συναυλίες σε Ισπανία και Γερμανία και σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ του καλοκαιριού.
Το στυλ του έχει υπάρξει παράδειγμα για τις νεότερες γενιές και η τέχνη του τον έκανε έναν από τους καλύτερους πρέσβεις της ισπανικής κουλτούρας στον κόσμο» είχε αναφέρει τότε η επιτροπή.
Η δεξιοτεχνία του χώρεσε σχεδόν τα πάντα: Έζησε και σε άλλες πόλεις της Ισπανίας καθώς και στο Μεξικό. Παράλληλα, περιόδευσε σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στην Αμερική.

Πεθαίνει, στις 25/02/2014, 66 χρονών από έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Δισκογραφία (38 άλμπουμ)​

• 1963: Los Chiquitos de Algeciras, con Pepe de Lucía.
• 1964: Dos guitarras flamencas en stereo, con Ricardo Modrego.
• 1965: 12 éxitos para dos guitarras flamencas, con Ricardo Modrego.
• 1965: Canciones de García Lorca para guitarra, con Ricardo Modrego.
• 1967: Canciones andaluzas para dos guitarras, con Ramón de Algeciras.
• 1967: Dos guitarras flamencas en América latina, con Ramón de Algeciras.
• 1967: La fabulosa guitarra de Paco de Lucía.
• 1969: 12 hits para 2 guitarras flamencas, con Ramón de Algeciras.
• 1969: Fantasía flamenca de Paco de Lucìa.
• 1969: Hispanoamérica, con Ramón de Algeciras.
• 1969: Paco De Lucía / Ramon De Algeciras en Hispanoamérica.
• 1971: El mundo del flamenco, con Pepe de Lucía y Ramón de Algeciras.
• 1971: Recital de guitarra, con Ramón de Algeciras, Enrique Jiménez de Melchor, Paco Cepero, Isidro Sanlúcar Muñoz y Julio Vallejo.
• 1972: El duende flamenco, con Ramón de Algeciras.
• 1973: Fuente y caudal.
• 1975: Paco de Lucía en vivo desde el Teatro Real, grabación del 18 de febrero de 1975.
• 1976: Almoraima.
• 1978: Paco De Lucía intrerpreta a Manuel de Falla.
• 1980: Friday Night In San Francisco, con Al Di Meola y John McLaughlin.
• 1981: Entre dos aguas, álbum recopilatorio.
• 1981: Sólo quiero caminar, como Paco de Lucía Sextet
• 1981: Castro Marin, con John McLaughlin y Larry Coryell.
• 1982: Passion, Grace and Fire, con Al Di Meola y John McLaughlin.
• 1984: One Summer Night, como Paco de Lucía Sextet.
• 1987: Siroco, con Ramón de Algeciras, Pepe de Lucía, Rubem Dantas, José María Bandera y Juan Ramírez.
• 1990: Zyryab, con Chick Corea, Manolo Sanlúcar, Carles Benavent, Jorge Pardo, Rubem Dantas, Ramón de Algeciras y Pepe de Lucía.
• 1991: Concierto de Aranjuez, con la Orquesta de Cadaqués.
• 1993: Live In America, como Paco de Lucía Sextet.
• 1996: Paco De Lucía, John McLaughlin, Al Di Meola.
• 1996: Antología, álbum recopilatorio, 2 discos.
• 1998: Luzia, con Pepe de Lucía y Ramón de Algeciras entre otros.
• 2003: Paco De Lucía Integral, álbum recopilatorio.
• 2003: Por descubrir.
• 2004: Cositas buenas, con Alejandro Sanz, Diego el Cigala, Tomatito, Juan D’Angellyca, Jerry González y Alain Pérez entre otros.
• 2004: Nueva antología, edición conmemorativa.
• 2005: Gold, álbum recopilatorio.
• 2011: Paco de Lucía, en vivo, conciertos España 2010.
• 2014: La búsqueda. (Remasterizado, film de Curro Sánchez, hijo de Paco)
• 2014: Paco de Lucía, Canción Andaluza.

Δίσκοι με άλλους καλλιτέχνες (ενδεικτικά)

• 1967: Pedro Iturralde Quintet: Flamenco-Jazz.
• 1969: Camarón de la Isla: Al verte las flores lloran.
• 1970: Camarón de la Isla: Cada vez que nos miramos.
• 1971: Camarón de la Isla: Son tus ojos dos estrellas.
• 1972: Camarón de la Isla: Canastera.
• 1973: Camarón de la Isla: Caminito de Totana.
• 1974: Camarón de la Isla: Soy caminante.
• 1975: Camarón de la Isla: Arte y majestad.
• 1976: Camarón de la Isla: Rosa María.
• 1977: Camarón de la Isla: Castillo de arena.
• 1977: Al Di Meola: Elegant Gypsy.
• 1978: Dolores: Asa Nisi Masa, tema «Por donde caminas».
• 1981: John McLaughlin: Belo Horizonte.
• 1981. Camarón de la Isla: Como el agua.
• 1982: Al Di Meola: Electric Rendezvous
• 1982: Chick Corea: Touchstone.
• 1983: Jorge Pardo: El canto de los guerreros, tema «Al doblar la esquina».
• 1983: Camarón de la Isla: Calle Real.
• 1984: Camarón de la Isla: Viviré.
• 1986: Luis Eduardo Aute: 20 canciones de amor y…, tema «Epílogo: un poema desesperado».
• 1987: George Dalaras: Live recordings.
• 1989: Djavan: Océano..
• 1989: Joan Manuel Serrat: Material Sensible, lo acompaña en la canción «Salam Rashid».
• 1990: Claudio Baglioni: Oltre, toca la melodía de «Domani Mai».
• 1990: Dyango: Corazón de Bolero, tema «Europa» de Santana.
• 1992: Raphael Rabello: Todos os Tons, tema «Samba do Aviao» de Antonio Carlos Jobim.
• 1992: Camarón de la Isla: Potro de rabia y miel.
• 1992: Joan Manuel Serrat: Utopia, lo acompaña en la canción de «Utopia».
• 1995: Carles Benavent: Agüita que corre.
• 1995: Vicente Amigo: Vivencias imaginadas, tema «Querido Metheny».
• 1995: John McLaughlin: The promise, tema «El ciego», John, Paco, Al.
• 1996: Pepe de Lucía: El orgullo de mi padre.
• 1996: Bryan Adams: 18 ‘Til I Die, toca la melodía de «Have You Ever Really Loved A Woman».
• 1999: Enrique de Melchor: Arco de las rosas.
• 2000: Cañizares: Punto de Encuentro.
• 2000: Duquende: Samaruco.
• 2000: Pepe de Lucía: Cada día.
• 2003: Alejandro Sanz:No es lo mismo,toca el solo de “Regalame la silla donde te espere”.
• 2005: Camarón (película); BSO junto a Camarón de la Isla.
• 2006: Camarón de la Isla: Camarón en la Venta de Vargas.
• 2007: Tomeu Penya: Paraules que s’endú es vent, toca la melodía de la canción homónima «Paraules que s’endú es vent»
• 2012: Miguel Poveda: ArteSano.
• 2013: Fosforito: Cante y guitarra.
• Ο Paco de Lucía τη 10ετία 1980 συνεργάστηκε με του κθαρίστες Al Di Meola & John McLaughlin στη Βαρκελώνη

Μουσικά θέματα σε ταινίες

• 1976: La nueva Costa del Sol, (dir: G.Sebastián de Erice).
• 1979: La Sabina, (dir: J.Luis Borau).
• 1983: Carmen, (dir: C. Saura).
• 1984: La venganza, (dir: Stephen Frears) 20 temas de Paco.
• 1989: Montoyas y Tarantos, (dir: V. Escrivá).
• 1989: Sangre y arena, (dir: J. Elorrieta).
• 1991: Sevillanas, (dir: C. Saura).
• 1995: Don Juan de Marco, (J. Leven). Colaboración con B. Adams.
• 1995: Flamenco, (dir: C. Saura).
• 2004: Life Aquatic, (dir: W. Anderson).
• 2005: Camarón, (dir: J. Chávarri).
• 2008: Sólo quiero caminar, (A. DÍaz Yanes).
• 2008: Vicky Cristina Barcelona, (W. Allen).
• 2010: Flamenco, Flamenco, (dir: C. Saura).

Μουσικά βιβλία –επίσημη συλλογή

• Libro I: La fabulosa guitarra de Paco de Lucía (Lucía Gestión).
• Libro II: Fantasía flamenca de Paco de Lucía (Lucía Gestión).
• Libro III: Fuente y caudal (Lucía Gestión).
• Libro IV: Almoraima (Lucía Gestión)
• Libro V: Siroco David Leiva
• Libro VI: Zyryab David Leiva
• Libro VII: Luzia David Leiva
• Libro VIII: Duende Flamenco David Leiva
• Libro IX: Solo quiero caminar David Leiva
• Libro X: Cositas buenas David Leiva
• Antología de falsetas de Paco de Lucía, Bulerías 1.ª época David Leiva
• Antología de falsetas de Paco de Lucía, Tangos 1.ª época David Leiva
• Antología de falsetas de Paco de Lucía, Tientos 1.ª época David Leiva

Διάφορα

• La fabulosa guitarra de Paco De Lucía (Gendai Guitar).
• Friday night in San Francisco (Hal Leonard).
• La guitarra de Paco de Lucía (Seemsa).
• Entre dos aguas (Seemsa).
• Worms Claude: Paco de Lucía tocando a Camarón. Etude de style (Play Music Publishing).
• David Leiva: Paco de Lucía guitar tab anthology (Carisch).

Συλλογές άλλων συνθετών

• Adams, Bryan: «Have You Ever Really Loved a Woman?», en 18 Til I Die (Hal Leonard).
• Leiva, David: Camarón (Nueva Carisch España).
• Leiva, David: Guía de la guitarra flamenca (Flamencolive).
• Di Meola, Al: «Passion, grace & fire», 2 chitarre in Music Words Pictures (Hal Leonard).