Αρχίζει τις εργασίες του το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (19-24/2/1991) σε συνθήκες δραματικής υποχώρησης του Κομμουνιστικού Κινήματος, των ανατροπών στην ΕΣΣΔ και αλλού, καθώς και της έντονης εσωκομματικής διαπάλης μερίδας στελεχών που επιζητούσαν την διάλυση του Κόμματος.
Η πλειοψηφία των συνέδρων επιβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στις κομματικές αρχές. Εντούτοις, το πρόβλημα παρέμενε, δεδομένου ότι οι ιδεολογικές διαφορές στις γραμμές του Κόμματος ήταν αγεφύρωτες, αφού αναμετρούνταν η επαναστατική πολιτική με το δεξιό οπορτουνισμό. Συνεπώς, η διάσπαση ήταν αναπόφευκτη, αφού η οπορτουνιστική ομάδα στελεχών του ΚΚΕ, μέσω διολίσθησης, ωθούσε στη μετατροπή του