Πεθαίνει ο στρατηγός Μακρυγιάννης

Στις 27 Απριλίου  1864 πεθαίνει ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Γεννήθηκε στη Δωρίδα το 1797. Αγωνιστής του 1821, στρατιωτικός και δραστήριο πολιτικό πρόσωπο μετά τη δημιουργία του ελεύθερου ελληνικού κράτους.

Ο Μακρυγιάννης (το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Τριανταφυλλοδημήτρης) μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στα 1820 και πήρε μέρος στην Επανάσταση από την αρχή της.

Ο Μακρυγιάννης και οι Ευρωπαίοι. Η γνώμη του για το ρόλο τους

Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, όπως αποδείχνεται από τα ιστορικά ντοκουμέντα και όσα αναφέρονται στα «Απομνημονεύματα» ήταν μια πολυσύνθετη προσωπικότητα, με ξέχωρα προτερήματα και πολλές ικανότητες. Κάτι που σπάνια συναντάμε σ' ένα πρόσωπο.

Ο Μακρυγιάννης, αναμφισβήτητα, υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές στρατιωτικές φυσιογνωμίες του καιρού του, αλλά συνάμα και ένας αξιόλογος πολιτικός και οξυδερκής διπλωμάτης, καθώς και από τη φύση του καλλιτέχνης («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Εισαγωγή Ι. Βλαχογιάννη, σελ. 88).

Αυτοδημιούργητος στρατιωτικός ηγέτης δεν έδειξε ενδιαφέρον μόνο για όσα είχαν σχέση με το στρατιωτικό μέρος του αγώνα, αλλά ενδιαφέρθηκε σοβαρά και για τα πολιτικά δρώμενα στην εποχή του, για το πολίτευμα της λεφτερωμένης Ελλάδας καθώς και για τα πολιτισμικά πράγματα (στο ίδιο, σελ. 16). Κι όλα αυτά ξεκινούσαν από τον άδολο εθνισμό του και τον αγνό πατριωτισμό του. Ο ίδιος ονόμαζε τον εαυτό του «πατριδοφύλακα» (στο ίδιο, σελ. 53).

Ο Μακρυγιάννης στον Πειραιά το 1827.

Σύνθεση του Peter von Hess (Μουσείο Μονάχου)

Το αξιοπερίεργο για το Στρατηγό Μακρυγιάννη είναι πως, ενώ στην εποχή του τα μέσα πληροφόρησης ήτανε πολύ περιορισμένα, έως ανύπαρκτα, αυτός ήταν ενημερωμένος για όλα σχεδόν τα συμβαίνοντα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, και πάντα έπαιρνε θέση και είχε άποψη. Ενα άλλο στοιχείο αξιοπρόσεκτο είναι η πολιτική οξυδέρκειά του και το πολιτικό του κριτήριο που τον οδηγούσαν να εκφράζει, με καθαρότητα και βεβαιότητα, τη σκέψη του, καθώς και να δηλώνει την άποψή του θαρρετά και σταράτα. Επίσης, ίσως, είναι ο μόνος από τους πρωταγωνιστές της επανάστασης του 1821 που είδε τα αληθινά κίνητρα των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης να ενδιαφερθούν γι' αυτή την εξέγερση των Ελλήνων και να αναμειχθούν ενεργά. Μάλιστα, καθώς τα είχε αποκαλύψει, υποστήριξε με σιγουριά πως είχαν έρθει τελικά με το μέρος της Ελλάδας για το δικό τους συμφέρον. Κι ακόμα, καθώς είχε επισημάνει την κακή συμπεριφορά τους απέναντι στους πατριώτες αγωνιστές και το λαό, τους αποκαλούσε «σκύλους» («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Πρόλογος, σελ. 102).

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η παρατήρησή του πως οι Ευρωπαίοι προσπαθούσαν να «σβήσουν το όνομα των Ελλήνων».

Συγκεκριμένα, στα «Απομνημονεύματά» του (Τομ. Β', εκδ. 1947, σελ. 51) γράφει: «...τους καταπολεμούν να τους φάνε, να τους χάσουνε, να τους σβήσουνε να μην ξαναειπωθούνε Ελληνες».

Και ενώ από τη μια ξεσκεπάζει τους «προστάτες» Ευρωπαίους, από την άλλη αντιπαραθέτει τους αρχαίους προγόνους μας Πλάτωνα, Σωκράτη, Λυκούργο κι όλους τους άλλους για να υπογραμμίσει: «Αυτήνοι δεν τήραγαν να θησαυρίσουνε μάταια και προσωρινά, τήραγαν να φωτίσουν τον κόσμο με φώτα παντοτινά. Εντυναν τους ανθρώπους αρετή, τους γύμνωναν από την κακή διαγωγή και τοιούτως θεωρούσαν γενικώς την ανθρωπότη, και γένονταν δάσκαλοι της αλήθειας. Κάνουν και οι μαθηταί τους οι Ευρωπαίοι την ανταμοιβή εις τους απογόνους εμάς - γύμναση της κακίας και της παραλυσίας. Τέτοια αρετή έχουν, τέτοια φώτα μας, δίνουν», (στο ίδιο, σελ. 51). Και με όλη την αγνότητα και ειλικρίνεια που τον διακρίνουνε τους κατηγορούσε πως εφοδιάζανε τους Τούρκους με όπλα και πως προσπαθούσαν να διαιρέσουν τον ελληνικό λαό σε φατρίες. Σχετικά γράφει: «Τους κατάτρεξαν οι Ευρωπαίοι τους δυστυχείς Ελληνες. Εις τις πρώτες χρονιές εφοδίαζαν τα κάστρα των Τούρκων, τους κατάτρεχαν και τους κατατρέχουν ολοένα διά να μην υπάρξουν. Η Αγγλία τους θέλει να τους κάμει Αγγλους με τη δικαιοσύνη την αγγλική, καθώς οι Μαλτέζοι ξυπόλυτους και νηστικούς, οι Γάλλοι Γάλλους, οι Ρούσοι Ρούσους, κι ο Μετερνίκ της Αούστριας Αουστριακούς - κι όποιος τους φάγη απ' τους τέσσερους» (Τομ. Β', σελ. 53). Και στο σημείο αυτό αναφέρεται στις ραδιουργίες των πρεσβευτών των διαφορών χωρών: «...ο Ντώκινς μας θέλει Αγγλους, ο Ρουγάν Γάλλους, ο Κατακάζης Ρούσους και δεν αφήσετε κανένα Ελληνα - πήρε ο καθείς σας το μερίδιό του και μας καταντήσετε μπαλαρίνες σας, και μας λέτε ανάξιους της λευτεριάς μας, ότι δεν την αισθανόμαστε»... «Τέτοια ηθική έχετε εσείς και προκοπή, τέτοιους καταντήσετε και μας τους δυστυχείς» (στο ίδιο, σελ. 52).

 

«Μάχη και πρώτη πολιορκία των Αθηνών».

Εργο του Παναγιώτη Ζωγράφου (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)

Καθώς φαίνεται από τα «Απομνημονεύματά» του η αγανάκτησή του ήταν τέτοια που καταγγέλλει: «Οι ανθρωποφάγοι (εννοεί τους Ευρωπαίους) δεν είδαν με καλό μάτι τις νίκες των Ελλήνων εφτόνησαν αυτό και μας έσπειραν την αρετή τους, διχόνοια και φατρία, κατασκοπεία, τις ακαθαρσίες τις δικές τους, κι έφκιασαν την πατρίδα μας παλιόψαθα με τα φύλα του Φαναριού, με την αρετή της Κεφαλλονιάς, με τον μαθητή του Αλήπασα, με τον μέγα φιλόσοφο των Κορφών», δηλαδή με το Μαυροκορδάτο, το Μεταξά, τον Κωλέτη και τον Καποδίστρια (Τομ. Β', σελ. 54 και σελ. 21).

Πικραμένος για όσα διαδραματίζονταν και αγανακτισμένος για την ωμή κι απροκάλυπτη επέμβαση των ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της Ελλάδας που χρησιμοποιούσαν τους πολιτικούς που επηρεάζουνε, αποφάσισε ν' αγωνιστεί για την καθιέρωση ενός Συνταγματικού πολιτεύματος. Πίστευε πως έτσι θα σταματούσε το κακό. Το κίνημα για το Σύνταγμα της Ελλάδας έμεινε γνωστό με το όνομα «Εξέγερση της τρίτης Σεπτέμβρη» του 1843 («Απομνημονεύματα», Τομ. Α', Εισαγωγή σελ. 44).

ΣτρατηγόςΜακρυγιάννης