Πάσχα στη Σοβιετική Ένωση

Μαρτυρίες Ελλήνων που έζησαν στην ΕΣΣΔ 

Πώς γιορταζόταν το Πάσχα στη Σοβιετική Ένωση; Μια όψη του εορτασμού της χριστιανικής γιορτής σε μια άθρησκη κοινωνία μεταφέρει, υπό συγκεκριμένο βέβαια, μη φιλικό ιδεολογικό πρίσμα το Sputnik, συνομιλώντας με δυο Έλληνες που έζησαν στην ΕΣΣΔ. Προκύπτει ότι τα έθιμα του Πάσχα είχαν μεγάλη ζωτικότητα, ακόμα και μεταξύ των πολλών μη θρησκευόμενων Σοβιετικών πολιτών, ενώ και οι
εκκλησιαστικές λειτουργίες επιτρέπονταν κανονικά, παρότι όπως είναι λογικό το θρησκευτικό συναίσθημα δεν ενθαρρύνονταν επισήμως:

Το Πάσχα γιορτάζεται με κατάνυξη σε Ελλάδα και Ρωσία από πολλούς πιστούς και των δύο λαών. Δεν ίσχυε όμως το ίδιο και στη Σοβιετική εποχή, όπου οι σχέσεις του επίσημου καθεστώτος, με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία πέρασαν από πολλές διακυμάνσεις και εντάσεις.
Ενδεικτικό του κλίματος, είναι το πασχαλινό εξώφυλλο του μεγαλύτερου σατιρικού σοβιετικού περιοδικού Κροκοντίλ, το 1929.

Το περιοδικό ήταν γνωστό εκείνη την εποχή για τη σάτιρα που έκανε στη θρησκεία, προσπαθώντας πάντα να την υποβαθμίζει σε σχέση με τα σοβιετικά επιτεύγματα της εποχής.
Στο ίδιο μήκος κύματος, υπάρχουν μαρτυρίες για φοιτητές που ντύνονταν ιερείς στις θρησκευτικές γιορτές και ειδικά το Πάσχα, θέλοντας να σατιρίσουν «τη θρησκεία και την γενικότερη προσπάθεια της να επηρεάσει».
«Μια φορά βάλαμε έναν Κουβανό ντυμένο με γένια παπά, και του φορέσαμε ένα σεντόνι με μεγάλο σταυρό και σφυροδρέπανο μαζί και κάναμε λιτανεία με κεριά, γύρω από τη φοιτητική εστία» λέει στο Sputnik κάποιος που σπούδασε, ζει ακόμα και σήμερα στη Μόσχα, αλλά επιθυμεί να μην κατονομαστεί.
«Όλα γίνονταν στα κρυφά. Στις εκκλησίες τελούσαν τις αναστάσιμες λειτουργίες υπό ημιαπαγόρευση. Δεν απαγορεύονταν δηλαδή, αλλά και κάποιοι που πήγαιναν, θα μπορούσαν να έχουν στιγματιστεί», υπογραμμίζει στο Sputnik ο Χρήστος Τρικαλινός, συνταξιούχος καθηγητής φυσικής και διδακτορικός φοιτητής στη Μόσχα επί Σοβιετικής Ένωσης.

«Έζησα το Πάσχα τόσο στη Μόσχα όσο και στο Κρασνοντάρ. Δεν μπορώ να πω ότι γενικά οι θρησκευτικές γιορτές ήταν υπό διωγμό αλλά δεν υπήρχαν στην κοινωνική ζωή.
Γιόρταζαν το Πάσχα σε πολλά σπίτια με μια διαφορετική έννοια: Οι Σοβιετικοί έβαφαν κόκκινα αυγά με κρεμυδόφυλλα. Επίσης έφτιαχναν ένα παραδοσιακό τσουρέκι που λεγόταν Κουλίτς. Το τσουρέκι έφτασε μέχρι σήμερα. Στο Κρασνοντάρ, ο πεθερός μου έβαφε τα αυγά και η πεθερά μου το τσουρέκι. Ήταν και οι δύο μέλη του ΚΚΣΕ, δεν πίστευαν στη θρησκεία, αλλά κρατούσαν αυτές τις παραδόσεις», θυμάται χαρακτηριστικά.
«Η δεύτερη μέρα του Πάσχα ήταν η “γιορτή των γονέων”. Έτσι την ονόμαζαν. Συνέρρεαν μαζικά στα νεκροταφεία όπου καθάριζαν τους τάφους. Στη συνέχεια έτρωγαν και έπιναν μαζί με τους συγγενείς τους, που είχαν φύγει από τη ζωή. Στη Μόσχα ήταν συγκλονιστική η δεύτερη μέρα του Πάσχα, καθώς έμενα δίπλα από το νεκροταφείο και το έβλεπα να γεμίζει από κόσμο, που ήθελε να τιμήσει την οικογένειά τους», διηγείται ο Χρήστος Τρικαλινός.
«Μαζί με το Χριστός Ανέστη, έσπαζαν τα κόκκινα αυγά στους τάφους στο νεκροταφείο», επισημαίνει στο Sputnik και ο Βασίλης Κωστίμπας, που ήταν φοιτητής στο κρατικό πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας, την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.
«Πάσχα είναι μόνο στην Ελλάδα, στα χωριά τα ορεινά ή σε κάποιο σημείο της Ελλάδας. Στην Σοβιετική ένωση δεν γιόρταζαν το Πάσχα, όπως εμείς στην Ελλάδα. Πολλοί πράγματι ήταν άθεοι και βεβαίως δεν ήταν κρατική αργία.Οι πιστοί όμως υπήρχαν και πήγαιναν στην εκκλησία, τόσο τη Μεγάλη Εβδομάδα όσο και την Ανάσταση», προσθέτει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, πριν από την Οκτωβριανοί επανάσταση, λειτουργούσαν μόνο στη Ρωσία 51.918 ιεροί ναοί. Στον αριθμό αυτό δεν περιλαμβάνονται τα οικιακά παρεκκλήσια και οι ιδιωτικοί χώροι προσκυνήματος που ανέρχονταν στους 20.287.
Τα ίδια στοιχεία δείχνουν ότι το 1941 μόνο 4.225 εκκλησίες παρέμειναν σε λειτουργία.
Ωστόσο, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, σύμφωνα με την επίσημη ιστορία, συνεργάστηκε με τις Σοβιετικές Αρχές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη μάχη ενάντια στο ναζισμό.

 Κατιούσα

Περικυκλωμένοςαπό “αθέους”