Επιλογή γλώσσας

Δευτέρα 20 Μαΐου 2019

Πεθαίνει ο Γιώργης Σιάντος

Πεθαίνει, 20/5/1947, ο Γιώργης Σιάντος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Καπνεργάτης στο επάγγελμα, ο Γ. Σιάντος εντάχθηκε από πολύ νωρίς στις γραμμές του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος, ενώ αναδείχθηκε Γραμματέας της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας Ελλάδας, της μαζικότερης και πιο μαχητικής ταξικής Ομοσπονδίας της εποχής.
Υπήρξε μέλος της ΚΕ και του ΠΓ του Κόμματος από το 3ο τακτικό Συνέδριο το 1927, ενώ στη διάρκεια της Κατοχής και ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης τέλεσε χρέη Γραμματέα του Κόμματος (έως και την επιστροφή του Ν. Ζαχαριάδη από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου).



 Απο τον φάκελο στην ασφάλεια

Γόνος φτωχής αγροτικής οικογένειας από την Καρδίτσα, ο Γιώργης Σιάντος γεννήθηκε το 1890 και από τα 13 του χρόνια έγινε καπνεργάτης.
Στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του ήταν με το βενιζελικό στρατόπεδο. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό συνδικαλίστηκε και γρήγορα έγινε μέλος του ΣΕΚΕ.

Η έντονη συνδικαλιστική δράση του στην Καπνεργατική Ομοσπονδία τον οδήγησε και στα ανώτερα καθοδηγητικά κλιμάκια του ΚΚΕ. Από το 1923 συμμετείχε στο Εθνικό Συμβούλιο (που αργότερα καταργήθηκε) και το 1927, στο 3ο Συνέδριο του ΚΚΕ, εκλέχτηκε μέλος της Κ.Ε. και του Π.Γ.

Από το σημείο αυτό και μέχρι τον θάνατό του, το 1947, ο Γιώργης Σιάντος δεν έπαψε να είναι μέλος των ανώτερων καθοδηγητικών οργάνων του ΚΚΕ. Αποκορύφωμα αποτέλεσε η ανάδειξή του σε γραμματέα του κόμματος κατά την περίοδο της κατοχής.
Αυτή η περίοδος της καθοδηγητικής του δράσης συνδέθηκε με την εποποιία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης αλλά και με τις μετέπειτα εξελίξεις που οδήγησαν στην αποδυνάμωση αυτού του κινήματος (Λίβανος, Καζέρτα, Βάρκιζα).

Η πορεία του Σιάντου στα καθοδηγητικά όργανα του ΚΚΕ σημαδεύτηκε από τις κατά καιρούς εξελίξεις στο κόμμα. Συμμετείχε ενεργά στη μία από τις ομάδες της φραξιονιστικής πάλης (1929-1931) μέσα στην Κ.Ε., αλλά μετά την παραμονή του στην ΕΣΣΔ γύρισε πάλι στο καθοδηγητικά όργανο. Πρωταγωνίστησε στην καθοδήγηση του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας (μέχρι τη σύλληψή του) και μετά την απόδρασή του, το 1941, με παρέμβαση της Ακροναυπλίας, εκλέχτηκε στην ανώτατη βαθμίδα του κόμματος.

Η δράση του αποτέλεσε πεδίο έντονης παρακολούθησης και διώξεων από τις ελληνικές αρχές ασφαλείας. Παρότι είναι εμφανές ότι από τον φάκελο που διασώθηκε λείπουν πολλά που αφορούν τη δράση του, το υλικό που βρέθηκε δείχνει ότι η παρακολούθηση της πορείας του ήταν συστηματική και ανάλογη της σημασίας που είχε η ιδιότητά του ως ανώτατου στελέχους του ΚΚΕ. Μερικά από τα έγγραφα που αφορούν τον Σιάντο βρέθηκαν στον φάκελο του Γιώργη Κολοζώφ. Αναφέρονται στην προπολεμική περίοδο και κανονικά θα έπρεπε να υπάρχουν και στον φάκελο του Σιάντου. Οι λόγοι που δεν μπήκαν ή αφαιρέθηκαν από τον φάκελο είναι άγνωστοι.


ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Η πρώτη αναφορά εγγράφου της Ασφάλειας που αφορά τον Σιάντο είναι από τις 22 Ιουλίου του 1929. Πρόκειται για μια απόφαση της Επιτροπής Δημόσιας Ασφαλείας (ΕΔΑ) νομού Αττικοβοιωτίας για εκτοπίσεις σειράς στελεχών του ΚΚΕ. Το ενδιαφέρον της απόφασης αυτής είναι ότι βγήκε μόλις δύο μέρες πριν από την ψήφιση του ιδιωνύμου.
Δεν έγινε κατορθωτό να διασταυρωθεί αν τελικά η απόφαση αυτή εκτελέστηκε για όλα τα στελέχη ή για μερικούς. Είναι μια απόφαση πάντως που πάρθηκε την εποχή που στις τάξεις του ΚΚΕ διαρκούσε η φραξιονιστική πάλη και αφορά στελέχη και των δύο πλευρών. Η απόφαση αναφέρει:



«Αριθ. Πρωτ. Εμπιστ. 32

Απόφασις

Η Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Αττικοβοιωτίας

Συγκειμένη από τον Πρόεδρον αυτής Νικόλαον Τρικούπην, Νομάρχην Αττικοβοιωτίας και τα μέλη Βασίλειον Αναγνώστου Αντεισαγγελέα Πλημ/δικών Αθηνών αναπληρούντα τον κωλυόμενον Εισαγγελέα και Ιωάννην Καλυβίτην Δ/ντήν Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών, συνελθούσα εν τω Νομαρχιακώ καταστήματι σήμερον την 22αν Ιουλίου 1929 ίν’ αποφανθή επί γενομένης προτάσεως της Διευθύνσεως Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών εκτοπίσεως διαφόρων προσώπων και ιδίως κομμουνιστών επικινδύνων εις την δημοσίαν ησυχίαν, τάξιν και ασφάλειαν της χώρας.

Λαβούσα υπ’ όψιν το υπ’ αριθμ. 1590 εμπ. πρωτ. ε.έ, έγγραφον της Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών και τας προς την επιτροπήν παρασχεθείσας πληροφορίας τόσον υπό του εκ των μελών της επιτροπής Ιωάννου Καλυβίτου όσον και υπό του Διευθυντού της Δημοσίας Ασφαλείας Χωρ/ κής Αντωνίου Παπανικολάου και άλλων αρχών.

Σκεφθείσα

Επειδή τα τε προσκομισθέντα έγγραφα, έντυπα και αι παρασχεθείσαι πληροφορίαι προς την επιτροπήν έπεισαν αυτήν ότι όντως οι ως επροτάθη υπό της Αστυνομίας Πόλεως Αθηνών εκτόπισις τυγχάνουσιν επικίνδυνοι εις την δημοσίαν τάξιν και ασφάλειαν της χώρας.

-Διά ταύτα

Αποφαίνεται ομοφώνως υπέρ της επί ένα μήνα εκτοπίσεως εις μεν την νήσον Σίφνον των

1) Ανδρονίκου Χαϊτα,
2) Θωΐδη I. 
3) Γεωργίου Κολοζώφ, 
4) Ελευθεριαδου Ηλία,
5) Γεωργίου Σανταοριναίου ή Σαντου,
6) Γεωργίου Ρωμανού ή Γλαύκου,
7) Διονυσίου Πυλιώτη,
8) Αλεξίου Ιωαννίδου, 
9) Κωνσταντίνου Θέου,
10) Κωνσταντίνου Παπαδογιαννη,
11) Χριστοδούλου Χριστοδουλίδου ή Αλέξη και Λουΐζης Ντέγκαλή Καρούσου, εις δε την νήσον Αμοργόν των 1) Παύλου Ντοβα, 2) Ορφέως Οικονομίδου, 3) Αιμίλιου Χουρμουςίου, 4) Διονυσίου Κουτσουμπού, 5) Ιωάννου Τσατσαπου, 6) Δημητρίου Φιτσίου ή Τακη, 7) Στέλλας Κοσμίδου 8) Δόμνας Παπάζογλου Κολοςώφ, 9) Παναγιώτου Τζίνιέρη ή Γ. Σκυτάλη ή Δάσκαλου, 10) Α. Πασχαλη και 11) Σ. Σταματελακου ή Σταμελακου.

-Επίσης αποφαίνεται υπέρ της χορηγήσεως επιδόματος δραχμών δέκα εις τους ως άνω απόρους και ικανούς προς εργασίαν και δραχμών δέκα πέντε εις τους απόρους και ανικάνους προς εργασίαν.

-Η επιτροπή

Ο Πρόεδρος                 Τα Μέλη

Ν. ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ Β. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ

                               I. ΚΑΛΥΒΙΤΗΣ»


Η πρώτη αναφορά για τη στελεχική ιδιότητα του Σιάντου, στο ΚΚΕ, υπάρχει σε ένα έγγραφο του φακέλου του από τον Σεπτέμβριο του 1929.
Ο Πταισματοδίκης Αθηνών ζητάει πληροφορίες από τη Γενική Ασφάλεια για το «Κομμουνιστικό Κέντρο» και δίνεται η ανάλογη απάντηση:

«Γενικήν Ασφάλειαν

Ε.τ.τ. να παρακαλέσωμεν υμάς όπως μας γνωρίσητε την διεύθυνσιν του Κομμουν/κού Κέντρου ως και τον διευθύνοντα αυτό την διεύθυνσιν αυτού όσον τάχειον.

- Αθήναι τη 17 Σεπτεμβρίου 1929 Ο Πταισματοδίκης 4ου Τμήματος (Τ.Σ.) Υπογραφή

ΤΜΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Αριθ. 11494 Φ. 101 Αθήναι τη 28 Σ/βρίου 1929

Προς

Τον κ. Πταισματοδίκην του 4ου Τμήματος Ενταύθα

Ε.τ.τ. να γνωρίσωμεν υμίν κατόπιν του υπ’ αριθ. 396/29 εγγράφου υμών ότι επίσημον κομμουνιστικόν Κέντρον εν Αθήναις δεν υφίσταται αλλά μεταχειρίζονται ως τοιούτον τα γραφεία της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας εις την οποίαν ανήκουσι όλα τα κομμουνιστικά ανεγνωρισμένα και μη Σωματεία, άτινα κείνται επί της οδού Κλεισόβης αριθ. 8.

Διευθυντής Κομμουνιστικού Κέντρου δεν υπάρχει, αλλά διευθύνει το Πολιτικόν Γραφείον του Κομμουνιστικού Κόμματος μέλη του οποίου είναι ο ΧΑΪΤΑΣ Ανδρόνικος, ΣΙΑΝΤΟΣ Γεώργιος, ΚΟΛΟΖΩΦ Γεώργιος, ΠΗΛΙΩΤΗΣ Διονύσιος, ΤΣΑΤΣΑΚΟΣ Ιωακείμ, ΘΕΟΣ Κωνσταντίνος οίτινες και κρύπτοναι διότι καταζητούνται υφ’ ημών και ΧΡΙΣΤΟΥΔΟΥΛΙΔΗΣ ή ΑΛΕΞΗΣ Μήλιος όστις διατελεί εν εκτοπίσει εις Νήσον Σίφνον.

-Ο Διοικητής

Α. ΚΟΥΤΣΟΥΜΑΡΗΣ»

ΟΙ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ

Στις 12 Φεβρουάριου του 1930, η Γενική Ασφάλεια Αθηνών κατάφερε σοβαρό πλήγμα κατά του μηχανισμού του ΚΚΕ. Αφού είχε θέσει σε παρακολούθηση στελέχη του, μπόρεσε να συλλάβει τους Σιάντο και Κολοζώφ, στο σπίτι του δεύτερου, και μαζί τους τρία στελέχη της Κομμουνιστικής Διεθνούς που είχαν έρθει στην Ελλάδα για καθοδηγητική δουλειά.

Οι συλλήψεις αυτές πήραν έντονη δημοσιότητα, με προφανή σκοπό να αναδείξουν τις συνηθισμένες την εποχή εκείνη κατηγορίες εναντίον του ΚΚΕ για υποκίνηση από το εξωτερικό.
Οι συλλήψεις των τριών στελεχών της Κ.Δ. προκάλεσαν και ανάλογες ανησυχίες στα ηγετικά της κλιμάκια που τις συνδύασαν με την τότε φραξιονιστική πάλη και την ελλιπή λήψη μέτρων ασφαλείας για την οργάνωση της παράνομης δουλειάς από την ηγεσία του ΚΚΕ.

Το παραπεμπτικό για τους δύο Ελληνες κομμουνιστές προς τον εισαγγελέα, στις 13 Φεβρουάριου, ανέφερε:


«Λαμβάνομεν την τιμήν ν’ αναφέρωμεν υμίν ότι χθες περί την 7 μ.μ. συνελάβομεν τους α'/Γεώργιος Σάντον του Δημητρίου ετών 40 εκ Καρδίτσης τέως καπνεργάτην κάτοικον ενταύθα Τέρμα Κυψέλης Ταμίαν του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος και β'/ Γεώργιον Κολοζώφ του Δημητρίου ετών 29 εξ Αλεξανδρουπόλεως κάτοικον ενταύθα οδός Σποράδων αριθ. 12 άνευ επαγγέλματος Γενικόν Γραμματέα της Ομοσπονδίας των Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος.

Ενεργήσαντες έρευναν εντός των οικιών των, ανεύρομεν και κατέσχομεν έγγραφα και βιβλία εξ ων εμφαίνεται ότι ούτ’ άλλων ομοφρόνων των προπαγανδίζουσι ιδέας τεινούσας εις την βιαίαν ανατροπήν του Κρατούντος Κοινωνικού Συστήματος, ότι προπαρασκευάζουσι την μετατροπήν ταύτην, ότι είναι οι δημιουργοί των εκάστοτε Απεργιών, και των κατά ταύτας προκαλουμένων ταραχών.

Επίσης ότι προς τον σκοπόν λαμβάνουσι χρήματα εξ αδήλου πηγής τα οποία δαπανώσι διά τους ανατρεπτικούς των τούτους σκοπούς.

Οθεν παρακαλώ υμάς όπως διατάξητε ό,τι ευαρεστούμενοι εγκρίνητε επί του προκειμένου».

Ο Διοικητής

Ανάλογη ήταν και η περιληπτική έκθεση της Γενικής Ασφάλειας για την υπόθεση αυτή:

«ΕΚΘΕΣΙΣ ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ
Περί της κατασχέσεως των αρχείων του Γεν. Γραμματέως του Κ.Κ.Ε. και Ο.Κ.Ν.Ε.

Περί το δεύτερον δεκαήμερον του Ιανουάριου ε.έ. είχομεν πληροφορίας ότι είχε συγκληθή η III Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε. ίνα λάβη αποφάσεις σχετικώς με την οργάνωσιν ταραχών επί τη ευκαιρία του εορτασμού διαφόρων Κομμουνιστικών επετείων.

- Επειδή η κειμένη νομοθεσία παρ’ ημίν απαιτεί διά την δίωξιν του Κομμουνισμού την έμπρακτον εκτέλεσιν τουλάχιστον περί της προπαγάνδας των ανατρεπτικών τούτων ιδεών, εθεωρήσαμεν σκόπιμον να μη εμποδίσωμεν το Συνέδρων, αλλά να ενεργήσωμεν κατά των κομμουνιστών μετά την λήξιν αυτού, οπότε θα ηδυνάμεθα ν’ αποδείξωμεν το αδίκημα διά της κατασχέσεως των απαραιτήτων διά την εμφάνισιν αυτού ενώπιον της επ’ ακροατηρίω διαδικασίας πειστηρίων, τα οποία εν προκειμένω δεν θα ήσαν παρά αι αποφάσεις της Ολομέλειας της Κ. Επιτροπής, ακόμη δε ίνα, λαμβάνοντες γνώσιν των αποφάσεων τούτων, κατατοπισθώμεν περί των σχεδίων των κομμουνιστών ίνα δυνηθώμεν και αντιμετωπίσωμεν ταύτα καταλλήλως.

Εξακριβώσαντες την οικίαν εν η συνήρχοντο ούτοι, την εθέσαμεν υπό παρακολούθησιν επί εικοσαήμερον περίπου.
Εκ της παρακολουθήσεως ταύτης προέκυψεν, ότι αι πληροφορίαι μας ήσαν ακριβείς και ότι είχον αφιχθή ενταύθα ως πράκτορες της Γ' Διεθνούς οι 1) Ερρίκος Κ Ρ Ο Υ Μ Π Ε, Γερμανός Βουλευτής, 2) Ασιμους Μ Π Ρ Ο Υ Ν Ο, Τσεχοσλοβάκος και 3) ο I. ΒΟΥΓΙΕΒΙΤΣ μέλος της Κόκκινης Διεθνούς των Νέων υπό το όνομα Σ Α Μ Π Ε Σ και με διαβατήριον Ελβετικόν.

Την 12ην φεβρουαρίου ε.έ. κρίναντες ότι η στιγμή ήτο κατάλληλος ενηργήσαμεν αιφνιδιαστικήν έφοδον εις την οικίαν ταύτην ήτις κατωκείτο υπό του Γεν. Γραμματέως της Ο.Κ.Ν.Ε. Γεωργ., Κ Ο Λ Ο Ζ Ω Φ, ως και εις την οικίαν του Γεν. Γραμματέως του Κομμουν. Κόμματος Γεωργ. ΣIA Ν Τ Ο Υ ην είχομεν εξηκριβώσει εν των μεταξύ εκ της παρακολουθήσεως, και προέβημεν εις την σύλληψιν αμφοτέρων τούτων, ως και των ώς άνω ξένων Πρακτόρων, και την έρευναν εντός των οικιών και την κατάσχεσιν των ευρεθέντων εκεί αρχείων.

- Επί των συλληφθέντων ξένων πρακτόρων ανευρέθησαν διάφοροι σημειώσεις περί διευθύνσεων Ελλήνων Κομμουνιστών, ως και χρηματικά ποσά εις μάρκα κυρίως αξίας (200.000) δραχμών περίπου εις έκαστον.
Επίσης επί του Γ. Κολοζώφ ευρέθησαν περί τας 10.000 μάρκα. Περί των κατασχεθέντων πειστηρίων εμφαίνεται εις την συνημμένη έκθεσιν κατασχέσεως.

(Το Τμήμα Γενικής Ασφαλείας Αθηνών)»

Η τελική έκβαση της υπόθεσης γίνεται γνωστή από μεταγενέστερο έγγραφο της Ασφάλειας (9-9-1930), που βρέθηκε στον φάκελο του Γιώργη Κολοζώφ:
«“Παροχή πληροφοριών περί ωρισμένων κομμουνιστών”

Εχομεν την τιμήν εις εκτέλεσιν της υπ’ αριθ. 2583 Φ 301/5/15-7-30 διαταγής της εμπιστ. Πρωτοκόλλου, ν’ αναφέρωμεν, ότι ο Γεώργιος Κ Ο Λ Ο Ζ Ω Φ και Γεώργ. Σ Α Ν Τ Ο Σ είναι μέλη του Πολιτικού Γραφείου του Κ.Κ.Ε. ο δεύτερος δε είναι και γραμματεύς τούτου.

- Τούτους συνελάβαμεν την 14-2-1930 επί παραβάσει του Νόμου 4229.- Εις τας οικίας των κατεσχέθησαν τα αρχεία του Κ.Κ.Ε.

Επίσης συνελήφθησαν διά την αυτήν αιτίαν τότε οι κάτωθι αντιπρόσωποι της Γ' Διεθνούς, οίτινες είχον αποστολή ενταύθα ίνα παρακολουθήσωσι την III Ολομέλειαν της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Ε. ήτις είχε συνέλθη το τέλος Ιανουάριου ε.έ. ήσαν δι’ ούτοι.

Οι

1) Σ Α Μ Π Ε Α Βαλδεμάρ του Αντωνίου, ετών 30, εφοδιασμένος με Ελβετικόν διαβατήριον, αφιχθείς ενταύθα μέσω Βενετίας και Νεαπόλεως.
- Κατά τας Πληροφορίας μας ούτος είναι ο ΒΟΥΓΙΕΒΙΤΣ, Γιουκοσλαύος κομμουνιστής μέλος του Βαλκανικού Γραφείου της Κομμουν. Διεθνούς των Νέων.

2) ΜΠΡΟΥΝΟ Ασιμους του Βελστάφ, ετών 38, παραγγελιοδόχος, εφοδιασμένος διά Τσεχοσλοβακικού διαβατηρίου, αφιχθείς ενταύθα μέσω Βενετίας και Νεαπόλεως.

Αμφότεροι αφίχθησαν την 17-1-1930.

3) ΟΓΚΡΟΥΜΠΕ Ερνέστος του Ερνέστου, ετών 40, Γερμανός Βουλευτής, με Γερμανικόν διαβατήριον αφιχθείς σιδηροδρομικώς.

Ο πρώτος των τριών τούτων ανεχώρησεν διά Μασσαλίαν την 25-2-930, ο δεύτερος διά Κων/πολιν την 22-11-930 και ο τρίτος διά Γερμανίαν».-

Από το σημείο αυτό και μέχρι την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά, ο φάκελος του Σιάντου είναι πολύ φτωχός. Μερικά επαναλαμβανόμενα εντάλματα σύλληψης για παραβιάσεις του ιδιωνύμου και κάποια σύντομα σημειώματα για την υποψηφιότητά του στις εκλογές, δεν ανταποκρίνονται φυσικά στην πολύπλευρη δράση του. Δεν αποκλείεται αυτή η περίοδος, στην οποία διετέλεσε και βουλευτής, να αποτέλεσε αντικείμενο ξεχωριστού φακέλου.
Η ΜΕΤΑΞΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ 01 ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΣΙΑΝΤΟΥ

Η ιδιότητα του στελέχους και βουλευτή του ΚΚΕ αποτελούσε για τις δυνάμεις ασφαλείας τον πιο σοβαρό λόγο για να είναι ο Σιάντος ένας από τους πρώτους κομμουνιστές που η δικτατορία του Μεταξά ήθελε να θέσει σε κράτηση και μακριά από την πολιτική δράση.
Στη βιομηχανία έκδοσης αποφάσεων εκτοπισμών που στήθηκε, μετά την 4η Αυγούστου, από τις πρώτες ήταν και αυτή που αφορούσε το Γιώργη Σιάντο. Η απόφαση αποτελεί τεκμήριο του φακέλου του και λέει:

«Αθήναι 8 Αυγούστου 1936 Απόφασις της Επιτροπής Δημόσιας Ασφαλείας Νομού Αττικοβοιωτίας

υπ’ αριθ. 9

Εν Αθήναις και εν τω Νομαρχιακώ καταστήματι σήμερον την 8ην του μηνός Αυγούστου του έτους 1936 ημέραν Σάββατον και ώραν 11 π.μ. συνήλθεν η επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Αττ/τίας τω προσκλήσει του Προέδρου αυτής απαρτισθείσα εκ των κ.κ. 1) Κ. Καλαμαρά Νομάρχου Αττ/τίας ως Προέδρου 2) αντ. Αγγελέτου Διευθυντού Ειδικής Ασφαλείας Αθηνών και Τηλ. Αγναντιάρη Αντιεισαγγελέως Πλημ/κων Αθηνών και λαβούσα υπ’ όψει κ.λ.π.

Αποφαίνεται

Οπως εκτοπισθώσιν επί εν έτος εις Ανάφην οι κομμουνισταί Σιάντος Γεώργιος (...) Τούτους η επιτροπή έκρινεν εύπορούς και ικανούς προς εργασίαν».


Η σύλληψη και εκτόπιση του Γιώργη Σιάντου στην Ανάφη κράτησε μερικούς μήνες μόνο. Με απόφαση του παράνομου μηχανισμού της Κ.Ε. του ΚΚΕ, οργανώθηκε απόδραση του ίδιου και άλλων 8 συντρόφων του.
Η απόδραση, που στέφθηκε με επιτυχία, έγινε τον Απρίλιο του 1937 και αμέσως μετά, ο Σιάντος εντάχθηκε στον παράνομο μηχανισμό της Κ.Ε. Η δραπέτευση είχε συνέπεια να επικηρυχθεί. Το πρώτο ένταλμα σύλληψης που βγήκε από τη Χωροφυλακή Ανάφης ήταν το εξής:

«Ενταλμα Συλλήψεως Εν ονόματι του Νόμου

Ο Ενωμ/ρχης Λέκκας Γεώργιος ω ανακριτικός υπάλληλος

Επειδή ο Σάντος Γεώργιος του Φωτίου κάτοικος Καρδίτσης έχει εκτοπισθεί ενταύθα επί εν έτος δυνάμει της υπ’ αριθ. 9/36 αποφάσεως Ε.Δ.Α. Νομού Αττικοβοιωτίας και επί εν έτος εις Ακροναυπλίαν δυνάμει της υπ’ αριθ. 22/37 της ιδίας Επιτροπής εγκατέλειψεν αυτοβούλως τον τόπον τούτον της εκτοπίσεώς του αποδράσας μετά οκτώ άλλων κομμουνιστών δια λέμβου εκ του όρμου "Πράσσα" κατά τας βραδυνάς ώρας της 24ης Απριλίου ε.έ. και δεν συνελήφθει εισέτι.

Διά ταύτα

Ιδόντες τα άρθρα 157,159,210 κ 114 της Π.Δ.

Διατάσσομεν

Την σύλληψη και προσαγωγήν αυτού ενώπιον ημών και ανατιθέμεθα την εκτέλεσιν του παρόντος εις τα όργανα της χωρ/κής.

Εν Ανάφη τη 26η Απριλίου 1937»

Η απόδραση του Σιάντου και των άλλων στελεχών του ΚΚΕ απασχόλησε και το Πλημμελειοδικείο Σύρου, που τους επέβαλε και νέα ποινή. Στον φάκελο υπάρχει το δικόγραφο της απόφασης:

«Το Δικαστήριον των εν Σύρω Πλημ/κών

Συγκείμενον κ.λ.π.-
Δικάζον ερήμην των κατηγορουμένων 1) Γεωργίου Φωτίου Σάντου κατοίκου Καρδίτσης, 2) Κωνσταντίνου Σταύρου Βαρουξή, 3) Πύρρον Νικόλαον Οικονομίδη, 4) Κωνσταντίνου Ζήση Θεού, 5) Κωνσταντίνου Ιωάννου Μπασιάκου κατοίκων Αθηνών, 6) Διονυσίου Κ. Μενύχτα κατοίκου Σερρών και 7) Φιλίππου Ιωάννου Παπαδοπούλου κατοίκου Κοζάνης εξόριστων εν Ανάφη και ήδη αγνώστου διαμονής-Κηρύσσει αυτούς ενόχους του ότι, υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν της επομένης πράξεως και ένεκα ταύτης συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν εν Ανάφη την 4ην Απριλίου 1937 διατελούντες αυτόθι υπό εκτόπισιν δυνάμει οι μεν 6 πρώτοι των υπ’ αριθ. 9, 36 και 50/1936 και 22/1937 αποφάσεων Επιτροπής Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Αττ/τίας και ο έβδομος της αριθ. 27/1936 αποφάσεως Επιτροπής Δημοσίας Ασφαλείας Νομού Ιωαννίνων, καθ’ ας υποχρεούντο να μη απομακρυνθώσι της νήσου Ανάφης έκαστον τούτων επί εν έτος, πλην του εβδόμου επί 8μηνον (8), ηπείησαν εις τας διαταγάς της αρχής δι’ ων εσκοπείτο η άμυνα, η ασφάλεια και η κοινή ησυχία αναχωρήσα-ντες κρυφίως κατά τας εσπερινός ώρας της άνω ημέρας εκ του εν αυταίς προσδιωρισμένου τόπου ήτοι της νήσου Ανάφης και δη εκ της αυτόθι παραλιακής θέσε-ως "ΠΡΑΣΤΑ" επιβιβασθέντες αναμένοντες πλοιαρίου και τραπέντες εις άγνωστον διεύθυνσιν.-

Καταδικάζει αυτούς εις φυλάκισιν τριών (3) μηνών έκαστον και εις τα της δίκης έξοδα και τέλη εισπρακτέα αλληλεγγύως και δια προσωπικής των κρατήσεως.-

Εκρίθη κ.λ.π. Εν Σύρω τη 18η Σ/βρίου 1937.-

Επονται αι υπογραφαί.-

Αριθ. 2779 Προς την Διοίκησιν Χωρ/κής Κυκλάδων όπως διατάξη την εκτέλεσιν της πρόσθεν αποφάσεως κατά του Γεωργίου Φωτίου Σάντου 2) Κωνσταντίνου Σταύρου Βαρουξή, 3) Πύρρου Νικολάου Οικονομίδη, 4) Κωνσταντίνου Ζήση Θέου 5) Κωνσταντίνου Ιωάννου Μπασιάκου 6) Διονυσίου Μενύχτα, φυγόποινων καταστάντων.-Σύρος 4 Ιουλίου 1938 ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡ/ΚΗΣ ΘΗΡΑΣ Αριθ. Πρωτ. 1153/138/1εΘήρατη2αΑυγούστου 1938 Προς

Τον Σταθμόν Χωροφυλακής Ανάφης διαβιβάζεται διά την ταχείαν εκτέλεσιν και αναφοράν κατά τα κε-κανονισμένα.-

Ο Διοικητής της Υποδιοικήσεως-

Υπογρ. Ιγγλέσης»

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ Κ.Ε. ΤΟΥ ΚΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Τα συνεχή χτυπήματα της Ασφάλειας στο καθοδηγητικό αχτίφ του ΚΚΕ και το καθεστώς δηλώσεων μετάνοιας και χαφιεδοφοβίας στα τέλη του 1939 ήταν μια πραγματικότητα.

Τα μόνα μέλη της Κ.Ε. που είχαν μείνει ελεύθερα και καθοδηγούσαν τις λίγες παράνομες οργανώσεις ήταν ο Γιώργης Σιάντος και ο Γρηγόρης Σκαφίδας.
Ο Σιάντος εκτελούσε χρέη γραμματέα του κόμματος, ήταν ουσιαστικά ο επικεφαλής της παράνομης δουλειάς.

Μετά την ανακάλυψη του παράνομου τυπογραφείου, τον Οκτώβριο του 1939, ακολούθησε και το τελειωτικό χτύπημα της Ασφάλειας στην καθοδήγηση του ΚΚΕ.
Στις 22 Νοεμβρίου 1939 η Γενική Ασφάλεια Αθηνών συνέλαβε τους Σιάντο και Σκαφίδα και το κύριο κομμάτι του παράνομου μηχανισμού που ακόμη υπήρχε.
Οι συλλήψεις αυτές θεωρήθηκαν το καθοριστικό χτύπημα της ηγεσίας και από 'κεί και πέρα ο Μανιαδάκης άρχισε τα γνωστά παιχνίδια του με την Προσωρινή Διοίκηση και τον ασφαλίτικο «Ριζοσπάστη».

Στον φάκελο του Σιάντου υπάρχει η πολυσέλιδη έκθεση σύλληψης του μηχανισμού του ΚΚΕ
Υπάρχει επίσης το ένταλμα φυλάκισης που εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 1940, προφανώς μετά το πέρας των ανακρίσεων:



«ΕΝΤΑΛΜΑ ΦΥΛΑΚΙΣΕΩΣ
ΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ

Ο παρά τοις εν Αθήναις Πλημμελειοδίκαις Ανακριτής 10 Τμήματος

Επειδή ο Γεώργιος Φωτίου Σάντος, γεννηθείς εις Καρδίτσαν και κατσικών ενταύθα, Νεοχωρίου 31, ετών 30, καπνεργάτης κατηγορείται ότι μετ’ άλλων υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν της επομένης αξιοποίνου πράξεως και ένεκα ταύτης συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν από του Μαΐου 1937 μέχρι του Νοεμβρίου 1939 εν Αθήναις, Θεσσαλονίκη, Πάτραις και αλλαχού, αρχηγοί και οδηγοί όντες εγγράφως διά του Τύπου, ήτοι διά της εκδόσεως και κυκλοφορίας του φύλλου “Ριζοσπάστης”, και δ' εγκυκλίων κυκλοφορησασών, αλλά και προφορικών επεδίωξαν την διάδοσιν, ανάπτυξιν και εφαρμογήν ιδεών και κοινωνικών, οικονομικών και θρησκευτικών συστημάτων τεινόντων εις την ανατροπήν του κρατούντος εν τη χώρα κοινωνικού καθεστώτος, ως και εις την απόσπασιν και αυτονόμησιν μέρους της επικράτειας, αι δε ενέργειαί των αύται εγένοντο εν Δημοσίοις τόποις, εν τόποις συγκεντρώσεως εργατών και εργοστασίων, επεδιώκετο δε διά των ενεργειών των τούτων ο προσηλυτισμός ανηλίκων μαθητών και εργατών, ήτοι επί αδικήματι προβλεπομένω και τιμωρουμένω από τ’ άρθρ. 1,2,3 του Α.Ν. 1075 και άρθρ. 57 του Ποινικού Νόμου.

Επειδή εκ των μέχρι τούδε ανακρίσεων υπάρχουν υποψίαι κατά του κατηγορουμένου τούτου επί τη εκτεθείση πράξει,

Ακούσαντες και την γνώμην του παρά τοις ενταύθα Πλημ/δίκαις Εισαγγελέως

Ιδόντες και τα άθρ. 207,212 και 228 της Ποινικής Δικονομίας ως ετροποποιήθησαν υπό των ΒΩΖ' και ΓΨΠΙ' Νόμων και 208 της Ποινικής Δικονομίας ως ετροποποιήθη διά του άρθρ. 1 του Ν.4441/1929 Εντελλόμεθα την προφυλάκισιν του ειρημένου κατηγορουμένου.

Εν Αθήναις τη 7 Ιανουάριου 1940»

Ο Σιάντος, όπως και πολλά άλλα μέλη της ηγεσίας του ΚΚΕ, οδηγήθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας. Εκεί παρέμεινε περιμένοντας να γίνει η δίκη του, που ήταν προγραμματισμένη για τις 29-5-1940.
Η δίκη, όπως φαίνεται από έγγραφα του φακέλου, αναβλήθηκε με εισαγγελική εντολή παρότι τα στελέχη του ΚΚΕ είχαν μεταχθεί στην Αθήνα. Την αναβολή της δίκης, που είχε πάρει νέα ημερομηνία για τις 23 Οκτωβρίου 1940, ζήτησε πάλι ο ίδιος ο υφυπουργός Ασφαλείας Μανιαδάκης. 

Η αιτιολόγηση από τον Μανιαδάκη, ως «ασύμφορου» της διεξαγωγής της δίκης, αφήνει πολλές υποψίες για τους πραγματικούς λόγους. Θέμα λαϊκών αντιδράσεων δεν υπήρχε πλέον, αφού ο μηχανισμός του ΚΚΕ είχε εξαρθρωθεί.
Η τακτική του Μανιαδάκη όμως να δημιουργεί χαφιέδικους μηχανισμούς από πρώην στελέχη που έσπασαν και η παρουσία στη δίκη κάποιου που στο μέλλον αποδείχτηκε ότι έπαιζε τέτοιο ρόλο αφήνουν αναπάντητα πολλά ερωτήματα.

Να τι παράγγελνε ο Μανιαδάκης στο υπουργείο Δικαιοσύνης:



«Εν Αθήναις τη 7 Οκτωβρίου 1940

ΕΠΕΙΓΟΝ

Αριθ. 1/515/15 Προς

Το Υπουργείον Δικαιοσύνης

(Δ/σιν Σωφρονιστικής Δ/σεως)

ΕΝΤΑΥΘΑ

“Περί ματαιώσεως δίκης κατά κομμουνιστών κρατουμένων εν ταις Φυλακαίς Κερκύρας”

Εχομεν την τιμήν ν’ ανακοινώσωμεν υμίν, εις απάντησιν του υπ’ αριθ. 89300 από 23-9-1940 υμετέρου εγγράφου, όπερ επιστρέφομεν μετά του υπ’ αριθ. 3091/13-8-1940 ομοίου τού παρά τοις εν Κερκύρα Εφέταις Εισαγγελέως, ότι ως και διά προγενεστέρου εγγράφου εγνωρίσαμεν υμίν, υπό τας παρούσας συνθήκας κρίνομεν ασύμφορον την μεταγωγήν ενταύθα και την διεξαγωγήν δημοσίας δίκης κατά των κατηγορουμένων και εν ταις φυλακαίς Κέρκυρας κρατουμένων κομμουνιστών 1) Λυκογιάννη Αθανασίου, 2) Σάντου Γεωργίου 3) Τζωρτζάτου Κωνσταντίνου, 4) Γκαζέ Μιχαήλ και 5) Γιώση Γεωργίου.

Διά τους λόγους τούτους παρακαλούμεν, όπως διατάξητε και ματαιωθή η διά την 23ην τρέχοντος μηνός και εν τω ενταύθα Πλημμελειοδικείο) ορισθείσα δίκη κατά των ανωτέρω κομμουνιστών.

Ο Υφυπουργός

Κ. ΜΑΝΙΑΔΑΚΗΣ»

ΚΑΤΟΧΗ-ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΙΜΟΝΙ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

Η Κατοχή βρήκε τον Σιάντο στις φυλακές της Κέρκυρας. Οι λίγοι κομμουνιστές που είχαν μείνει ελεύθεροι και αυτοί που απέδρασαν με διάφορους τρόπους από φυλακές και εξορίες, προετοίμαζαν μέσα σε δύσκολες συνθήκες την εποποιία που θα ακολουθούσε, το αντιστασιακό ΕΑΜικό κίνημα.

Ο Γιώργης Σιάντος, σε μια μεταγωγή που έγινε για δικαστική του υπόθεση, βρήκε την ευκαιρία και απέδρασε. Ηταν 13 Σεπτεμβρίου 1941 και ήδη η πρώτη συγκρότηση Κ.Ε. του ΚΚΕ είχε γίνει. Η νέα του απόδραση δεν έμεινε φυσικά έξω από το ενδιαφέρον των κατοχικών αρχών Ασφαλείας.
Την άλλη μέρα κιόλας στάλθηκε κατεπείγουσα τηλεγραφική ενημέρωση:

«Αθήναι τη 14η Σεπτεμβρίου 1941

ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΜΕΤΑΓΩΓΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΙΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΕΝΤΑΥΘΑ

Κρατούμενοι κομμουνισταί Γεώργιος Σάντος και Γεώργιος Γιώσης μεταχθέντες ενταύθα εκ Κερκύρας την 23.50 ώραν τής χθες απέδρασαν εκ των χειρών των συνοδών Χωρ/κων Κατσάνου Επαμεινώνδα και Γιαννιού Αναστασίου σήμερον και περί ώραν 7ην πρωινήν εκ του Ξενοδοχείου Ολυμπος ένθα διενυκτέρευσαν και μη συλληφθέντες εισέτι.

Στοιχεία: 1) Γεώργιος Σάντος εκ Καρδίτσης ετών 35-40, ανάστημα 1,60, φορεί τραγιάσκαν και ενδυμασίαν.

2) Γεώργιος Γιώσης εξ Ηπείρου, ετών 28-30, ανάστημα 1,57, φορεί τραγιάσκαν και ενδυμασίαν χρώματος Γκρι.

Συνοδοί Χωρ/κες παρουσιαζόμενοι θέλουσι τεθή υπό κράτησιν».

Η απόδραση του Σιάντου και του Γιώση αποτέλεσε γεγονός που στη συνέχεια απασχόλησε όχι μόνο τις ελληνικές κατοχικές αρχές Ασφαλείας αλλά και το ίδιο το Γερμανικό Φρουραρχείο.

Στον φάκελο του Σιάντου υπάρχουν συνεχείς αναφορές για τις αναζητήσεις που γίνονταν προκειμένου να επιτευχθεί η σύλληψή του.
Οι αρχές Ασφαλείας κατάφεραν να εντοπίσουν τον Γιώση και να τον στείλουν στην Ακροναυπλία. Για τον Σιάντο, όμως, οι έρευνες στάθηκαν αναποτελεσματικές. Ηταν φυσικό, αφού ο Γιώργης Σιάντος ήδη είχε αντικαταστήσει τον Αντρέα Τσίπα στη θέση του γραμματέα του ΚΚΕ και τα μέτρα ασφαλείας που πάρθηκαν για την περιφρούρησή του ήταν ιδιαίτερα και όπως αποδείχτηκε αποτελεσματικά. Οι αναζητήσεις των δύο δραπετών είχαν συνοδευτεί και με νέα επικήρυξη που έλεγε:


«Αύξ. Αριθ. Αποφ. 137

Εν Αθήναις σήμερον την 25ην του μηνός Οκτωβρίου του έτους 1941 ημέραν Σάββατον και ώραν 10ην συνήλθεν εν τω Νομαρχιακώ Καταστήματι η Επιτροπή Δημοσίας Ασφαλείας του Νομού Αττικ/τίας απαρτισθείσα συνωδά τω άρθρω I του Ν.Δ. 19 (21/4/24) εκ των 1) Νικολάου Τσίπουρα, Νομάρχου Αττικ/τίας ως Προέδρου 2) Χουλιαρά Γεωργίου, Εισαγγελέως Πρωτοδικών Αθηνών 3) Αναστασίου Γεωργίου, Αστυνομικού Διευθυντού Β' τάξεως, αναπληρούντος τον Διευθυντήν Αστυνομίας Αθηνών ως μελών και του Γραμματέως της Αστυνόμου Β' Κουτσουρούμπα Σπυρίδωνος ομοφώνως αποφασίζει:

Λαβούσα υπ' όψιν την υπ’ αριθ. 6108 26/1070 (από 23/10/41) πρότασιν της Αστυνομικής Διευθύνσεως Αθηνών εξ ης προκύπτει ότι οι Κομμουνισταί

1) Σάντος Γεώργιος του Φωτίου, ετών 41, εκ Καρδίτσης, πρώην καπνεργάτης και κάτοικος Αθηνών και

2) Γιώσης Γεώργιος του Αποστόλου, ετών 41 εκ Βουρμπιάνης Κονίτσης, πρώην Σιδηροδρομικός και κάτοικος Συν. Περιστεριού, απέδρασαν μεταγόμενοι εις το Ενταύθα Τμήμα Μεταγωγών μη συλληφθέντες μέχρι σήμερον παρά τας άοκνους, δραστήριους προσπάθειας των οργάνων Ασφαλείας και ότι ούτοι τυγχάνουσιν ο μεν πρώτος Αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο δε δεύτερος σοβαρόν στέλεχος του Κομ. Κόμματος και ως εκ τούτου λίαν επικίνδυνοι εις την Ασφάλειαν του Καθεστώτος άμα δε και την δημιουργίαν ζητημάτων με τα στρατεύματα Κατοχής επί βλάβη των συμφερόντων της Πατρίδος,

ΟΜΟΦΩΝΩΣ και ΠΡΟΚΗΡΥΣΣΕΙ Αμοιβήν ελ. δραχμών εκατόν χιλιάδων (100.000) διά την σύλληψιν του Κομμουνιστού Σάντου Γεωργίου και πεντήκοντα (50.000) χιλιάδων δραχμών διά την σύλληψιν του Κομμουνιστού Γιώση Γεωργίου».

Μετά την υπόθεση της απόδρασης, πολύ λίγες είναι οι αναφορές στην κατοχική του δράση. Είναι εμφανές ότι η δικαιοδοσία παρακολούθησης και δίωξης των στελεχών του ΚΚΕ και του ΕΑΜ είχε περάσει από ένα σημείο και μετά στην ευθύνη των κατοχικών δυνάμεων, όπου είχαν ενταχθεί πλέον και αρκετοί δωσίλογοι ασφαλίτες.
Το μοναδικό στοιχείο που βρέθηκε στον φάκελο, μετά την υπόθεση της απόδρασης, με βιογραφικά στοιχεία για τον Σιάντο, είναι ένα σχολιασμένο απόκομμα του «Ριζοσπάστη»:
«Γεώργιος Σιάντος

Γραμματέας της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. Μέλος του Κόμματος απ’ την ίδρυσή του. Προέρχεται απ’ την εργατική τάξη. Διετέλεσε πολλές φορές βουλευτής του Κόμματος. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε πολλές φορές για toyw sklhro;yw aglvnew toy gia to la;o. Η 4 Αυγούστου τον έκλεισε στα κάτεργα της φυλακής της Κέρκυρας, Οντας γραμματέας της Κ.Ε. του Κόμματος από πολλούς μήνες βρίσκεται στα βουνά της Ελλάδας, σαν αντιπρόσωπος της Κ.Ε. του Ε.Α.Μ., στο γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ ανέλαβε τη Γραμματεία των εσωτερικών και προσωρινά του επισιτισμού.

Το ανωτέρω βιογραφικόν σημείωμα εδημοσιεύθη εις το υπ’ αριθ. 91 φύλλον της παρανόμως εκδιδομένης κομμουνιστικής εφημερίδος “ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ” υπό χρονολογίαν 20-3-1944.

Προ του σημειώματος τούτου δημοσιεύονται τα εξής: “Οι αγωνιστές που έχουν την ιστορική τιμή να αποτελέσουν τα πρώτα μέλη της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, είναι οι εξής”:

Ευριπίδης Μπακιρτζής Εμμανουήλ Μάντακας Γεώργιος Σιάντος Ηλίας Τσιριμώκος Κώστας Γαβριηλίδης 

Αθήναι τη 29 Απριλίου 1944

Η Υποδ/νσις Γεν. Ασφαλείας»

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ. ΤΟ ΚΚΕ ΗΜΙΝΟΜΙΜΟ

Οι πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, μετά την απελευθέρωση από τις κατοχικές δυνάμεις, βρήκαν το ΚΚΕ στον πιο καθοριστικό ρόλο της ιστορίας του.
Αναμφισβήτητα ήταν το πιο ισχυρό κόμμα στην Ελλάδα, εκείνη την εποχή, και με δεδομένο τον καθοριστικό του ρόλο στην οργάνωση της Εθνικής Αντίστασης ήταν το κόμμα που δικαιούνταν να καθορίσει τις σχέσεις εξουσίας.

Ο ρόλος του Γιώργη Σιάντου, αυτή την περίοδο, στάθηκε καθοριστικός. Μαζί με άλλα στελέχη του κόμματος, που τότε συμμετείχαν στα καθοδηγητικά όργανα, πήρε αποφάσεις που τελικά αποδυνάμωσαν το λαϊκό κίνημα και ενίσχυσαν τις αστικές δυνάμεις και τον ξένο παράγοντα.

Μια παράμετρος που δείχνει τα παραπάνω είναι η συνέχιση του πνεύματος και του τρόπου λειτουργίας των δυνάμεων ασφαλείας της χώρας.
Οι κομμουνιστές συνέχισαν να θεωρούνται «εσωτερικός εχθρός» και οι μέθοδοι της Ασφάλειας όχι μόνο δεν άλλαξαν από την προπολεμική περίοδο, αλλά ενισχύθηκαν.
Τεκμήρια αυτής της λογικής υπάρχουν και στον φάκελο του Σιάντου.

Παρότι, το πρώτο διάστημα, η παρακολούθηση της δράσης του περιορίζεται σε αποκόμματα εφημερίδων και εκθέσεις δημοσιογραφικών πληροφοριών, ο Σιάντος όπως και όλα τα στελέχη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ παρακολουθούνται από την Ασφάλεια σε κάθε τους βήμα.
Αυτό φυσικά δεν ήταν κάτι που δεν γνώριζαν τα κλιμάκια του ΚΚΕ. Οσα μέτρα προστασίας κι αν παίρνονταν, όμως, πολλές δραστηριότητες των στελεχών έπεφταν στην αντίληψη της Ασφάλειας και γίνονταν αντικείμενο παρακολούθησης.

Χαρακτηριστική περίπτωση, η εγκατάσταση του Σιάντου σε ένα εξοχικό σπίτι που κίνησε τις υποψίες των αρχών Ασφαλείας.
Η ενημέρωση από την Ασφάλεια Κηφισιάς ήταν άμεση και έλεγε:

«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΩΡ/ΚΗ                         
ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ ΧΩΡ/ΚΗΣ ΚΗΦΙΣΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

 Απόρρητος

-Προς/κή-Κατεπείγουσα

Εν Κηφισσία τη 20ή Ιουλίου 1945

ΑΡΙΘΜ.1/2/14.

Προς Το Υπουργείον Εσωτερικών Διεύθυνσιν Ασφαλείας Ενταύθα

Περί του Γραμματέως του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος Γεωργίου Σιάντου

.- Λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω υμίν, κατ’ αναφοράν της Φρουράς Τατοΐου, ότι ο εν τη περιλήψει πληροφορίας Γραμματεύς του Κ.Κ.Ε. Γεώργιος Σιάντος κατά πληροφορίας της υπηρεσίας της διήλθεν προ 4ημέρου εκεί σε επιβαίνων επιβατικού αυτοκινήτου όπερ έφερεν αντί αριθμού κυκλοφορίας το κεφαλαίον γράμμα του αλφαβήτου Δ και το όπισθεν μέρος αυτού ήτο διάτρητο εκ σφαιρών.-

Ο ειρημένος κομμουνιστής μετέβη εις την τοποθεσίαν Αγιος Μερκούριος περιφερείας της Υ.Χ. Αχαρνών ένθα και ενοικίασεν εν δωμάτιον της οικίας του Αντωνίου Δουρίκη αντί δραχμών 25.000 μηνιαίως.

Εις τον ιδιοκτήτην της οικίας ταύτης εγνώρισεν ότι τυγχάνει Ναύαρχος και εγκατεστάθη εκείσε διά να παραθερίση.

Επειδή η τοποθεσία Αγιος Μερκούριος κείται επί της δημοσίας οδού Τατοΐου και πλαισιούται δι’ αχανών δασωδών εκτάσεων, τυγχάνει τόπος απολύτως πρόσφορος δι’ εκνόμους ενεργείας δι’ ας και εξελέγη ασφαλώς ούτος παρά τους περί ου πρόκειται.

Η απόκρυψις άλλωστε της ταυτότητάς του και ο τίτλος του Ναυάρχου τον οποίον εχρησιμοποίησεν ενισχύουν τας εγειρομένας υπονοίας ως προς τον σκοπόν της εκείσε εγκαταστάσεώς του.-

Η ανωτέρω τοποθεσία κατά τας πληροφορίας της υπηρεσίας μου, τυγχάνει σχεδόν ακατοίκητος υπαρχουσών εκείσε μόνον δύο οικιών και ενός μικρού οινοπωλείου, δεν αποκλείεται δε να εξελέγη αύτη παρά του ανωτέρω επίτηδες ίνα εκ της θέσεως ταύτης έρχεται ούτος ευχερέστατα εις άμεσον επαφήν και συνεννόησιν με τας υπαρχούσας εν υπαίθρω κομμουνιστικός ομάδας ας κατά πάσαν πιθανότητα να χρηματοδοτή και οργανώνη διά μελλοντικήν δράσιν.

Η πληρεστέραν προς την ανωτέρω τοποθεσίαν υπηρεσία Χωρ-κής τυγχάνει η Φρουρά Τατοΐου ήτις και διετάχθη να θέση τούτον υπό διαρκή και αθόρυβον παρακολούθησιν, πλην και αύτη τυγχάνει, αν όχι αδύνατος, τουλάχιστον πολύ δύσκολος, καθ' όσον ο Αγιος Μερκούριος απέχει εκ της Φρουράς περί τα πέντε χιλιόμετρα.

Παρακαλώ όθεν όπως διατάξτε ό,τι εγκρίνητε.-

Ο Διοικητής της Διοικήσεως

Γεώργιος Μπεθάνης»

Η παρακολούθηση τη δράσης του Γιώργη Σιάντου συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια νόμιμης δράσης του ΚΚΕ. Στον φάκελό του υπάρχουν πολλά δελτία Τύπου που δείχνουν το έντονο ενδιαφέρον των αρχών Ασφαλείας για τον Σιάντο, ακόμη και μετά τον ερχομό του Ζαχαριάδη, αφού ο ίδιος συνέχισε να είναι στο Π.Γ. του κόμματος.

Την ίδια εποχή φυσικά, μαζί με τις επίσημες αρχές ασφαλείας, μεσουρανούσε η δράση των παρακρατικών οργανώσεων που πρόβαιναν σε πράξεις εκφοβισμού και δολοφονιών ενάντια σε αγωνιστές.
Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η δολοφονική επίθεση που έγινε σε βάρος του Σιάντου. Φυσικά οι αρχές ασφαλείας αντιμετώπισαν το γεγονός με τη συνηθισμένη πρακτική της εποχής, τη συγκάλυψη δηλαδή:


«ΥΠΟΔ/ΝΣΙΣ ΓΕΝ. ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Αθήναι τη 6η Φεβρουάριου 1946

Αριθ. πρωτ: 3792 Φ.210/1/151

Προς Την Αστυνομικήν Διεύθυνσιν Ενταύθα

Περί του δημοσιεύματος εις την εφημερίδα "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ" υπό τον τίτλον "Η απόπειρα εναντίον του σ. Σιάντου. Μαύρο Μέτωπο και Αγγλοι Πράκτορες"

Εις εκτέλεσιν προφορικής Δ/γής Υμών, λαμβάνω την τιμήν ν’ αναφέρω τα κάτωθι:

Την 0.30’ ώρα της 1-1-46 λόγω της Πρωτοχρονιάς εις την περιφέρειαν του ΙΣΤ' Τμήματος καθώς και εις τας περιφερείας των άλλων Αστυν. Τμημάτων ερρίπτοντο πυροβολισμοί παρά διαφόρων και κυρίως παρά των στρατιωτών λόγω του επικρατήσαντος εθίμου διά τον χαιρετισμόν του Νέου έτους.

Την ανωτέραν ώραν ακριβώς εις την οδόν Αγίας Ζώνης άγνωστοι έρριψαν μίαν χειροβομβίδαν ήτις εξερράγη χωρίς όμως τούτο να γίνη αντιληπτόν παρά των σκοπών του Τμήματος λόγω των κατ’ εκείνην την ώραν ριπτομένων αθρόων πυροβολισμών κτλ.

Την 2αν Ιανουάριου 1946 παρουσιάσθη εις το ΙΣΤ’ Τμήμα η Κοντζιά Μαριγώ χήρας του Γεωργίου κάτοικος Αθηνών επί της οδού Αγ. Ζώνης 93 και ανέφερεν ότι την 0.30' ώραν της 1-1-46 άγνωστοι έρριψαν μίαν χειροβομβίδαν έμπροσθεν της οικίας της εκ της εκρήξεως της οποίας και του κρότου εθραύσθησαν δύο υελοπίνακες της οικίας της.

Κατόπιν τούτου ο Διοικητής του Τμήματος Αστυνόμος Α’ κ. Συνοδινός Παναγιώτης διέταξεν την ενέργειαν προανακρίσεως προς εξακρίβωσιν των δραστών και του σκοπού ον επιδίωκον ούτοι.
Εκ της ληφθείσης καταθέσεως της ανωτέρω Κοντζιά προέκυψεν ότι δύο πρόσωπα με στρατιωτικήν χακί στολήν και ένα με πολιτικήν περίβολήν έρριψαν μίαν χειροβομβίδα πλησίον της οικίας της και επί της οδού Αγ. Ζώνης με αποτέλεσμα να θραυσθώσι οι υελοπίνακες των πέριξ οικιών, αντελήφθη δε τον με πολιτικήν περιβολήν άγνωστον να τρέχη με κατεύθυνσιν προς την Αγ. Ζώνην.

Επίσης εκ της καταθέσεως της Θεοδώρου Ολυμπίας του Γεωργίου, κατοίκου οδού Αγίας Ζώνης 100, υπαλλήλου Τραπέζης, προέκυψεν ότι την ανωτέρω ώραν ενώ εκοιμάτο ήκουσε μεγάλον κρότον και εξύπνησεν, αντελήφθη δε αμέσως ότι είχον θραυσθή μερικοί υελοπίνακες της οικίας της.
Επειδή όμως ήτο νύκτα δεν εξήλθεν εκ της οικίας της και δεν αντελήφθη τι ακριβώς είχε συμβή.

Την επομένην όμως επληροφορήθη ότι άγνωστοι είχον ρίψει κατά πάσαν πιθανότητα μίαν χειροβομβίδα έξωθι της υπ’ αριθ. 93 οικίας διότι είχεν σχηματισθή και ένας μικρός λάκκος και εθραύσθησαν οι υελοπίνακες των πέριξ οικιών χωρίς να τραυματισθή κανείς θεώρησεν το συμβάν ως μη έχων γενικωτέραν σημασίαν, δεδομένου ότι δεν πρέκυψεν ότι η ενέργεια αύτη εστρέφετο εναντίον συγκεκριμένης οικίας ή προσώπου ουδέ και εγνώριζεν κανείς ότι ο Σιάντος διέμενεν εις την οδόν Αγ. Ζώνης 100 αφού μάλιστα και η εξετασθείσα ανωτέρω ένοικός του δεν κατέθεσεν τοιούτον τι και αφού διά σχετικής εγγραφής εις το βιβλίον συμβάντων ανέφερεν το συμβάν αποδώσας τούτο εις χαιρετισμόν της Πρωτοχρονιάς, εκράτησεν τας ληφθείσας καταθέσεις ίνα συνέχιση εν καιρώ τας ενεργείας του.-

Χθες και κατόπιν του δημοσιεύματος του "Ριζοσπάστη" εκ του οποίου προέκυψεν ότι εις αστυφύλαξ κατοικών επί της οδού Αγ. Ζώνης 104 έρριψεν την χειροβομβίδα και ηθέλησεν να αντικαταστήση τους θραυσθέντας υελοπίνακας επελήφθη ...νέου προανακρίσεως ο Διοικητής του Τμήματος και προέκυψεν ότι πράγματι... την ανωτέρω οικίαν διαμένει ο αστυφύλαξ Δ Μπαρδής Δημήτριος όστις εξ.,.σθείς ομολόγησεν ότι την νύκτα εκείνην διασκεδάζων μετ’ άλλων συναδέλφων... και στρατιωτών και εν ευθυμία διατελών ο συνάδελφός του Μ172 Αθανασακόπουλος Αλέξανδρος, έρριψεν δύο πυροβολισμούς και μίαν χειροβομβίδα επί της... δού και έξωθι της οικίας του αστυφύλακος Μπαρδή και ότι πράγματι μετά τρ.,.ημέρας και κατόπιν συνεννοήσεως μετά του συναδέλφου του Αθανασακοπούλου, ο Μπαρδής ήλθεν εις επαφήν με τους περίοικους του δεχθείς ν’ αντικαταστήση τους θραυσθέντες υελοπίνακας προφανώς διά να μην ενεργηθούν παράπονα εκ μέρους αυτών εναντίον του, διότι ούτος υπέθεσεν ότι έγινεν αντιληπτή η ενέργειά των αυτή εκ μέρους των γειτόνων του.-

Εκ της όλης αυτής υποθέσεως εξάγεται το συμπέρασμα ότι ο Σιάντος ηθέλησεν να εκμεταλλευθή το άσχετον προς αυτόν συμβάν διά καθαρώς πολιτικούς σκοπούς και σκοπίμως ανεκίνησεν, μετά παρέλευσιν τόσον καιρού το ζήτημα τούτο.

Τα δε περί απόπειρας εναντίον του εκ μέρους των χιτών, αστυνομικών και περί σχεδίων του Μαύρου Μετώπου και των πρακτόρων των Αγγλικών Αρχών είναι μυθεύματα χρήσιμα διά το Κ.Κ.Ε. προς δημιουργίαν εντυπώσεων κατά την συζήτησιν του Ελληνικού ζητήματος εις το Συμβούλιον Ασφαλείας του Οργανισμού Ενωμένα Εθνών

.-Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ

Ν. ΤΣΑΟΥΣΗΣ
Αστυν. Δ/ντής Β'»


Η ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΣΙΑΝΤΟ

Στις 21 Μαΐου 1947 στην πρώτη σελίδα του «Ριζοσπάστη» αναγγέλθηκε ο θάνατος του Γιώργη Σιάντου. Την επόμενη μέρα έγινε η κηδεία του.

Ο θάνατός του καταγράφηκε στον φάκελό του με αυτά τα δυο φύλλα της εφημερίδας και ένα σημείωμα με περίπου 100 ονόματα από αυτούς που παρευρέθηκαν στην κηδεία του.

Ο θάνατός του, όμως, δεν στάθηκε αρκετός για να σταματήσουν οι ενοχλήσεις της Ασφάλειας στη γυναίκα του.

Εναν χρόνο μετά τον θάνατό του, η Ασφάλεια έκανε έρευνα στο σπίτι της συζύγου για να «ανακαλύψει» υλικά κομμουνιστικού περιεχομένου.

Η έκθεση της έρευνας, που υπάρχει στον φάκελο του Σιάντου, είναι ανάλογη με το πνεύμα της εποχής.
Οι ασφαλίτες κατάσχεσαν τη στρατιωτική στολή του, που για τη γυναίκα του θα αποτελούσε σίγουρα ένα κομμάτι αναμνήσεων από τον σύντροφό της.

Η έκθεση κατάσχεσης είναι παροιμιώδης:

«Εκθεσις κατ’ οίκον Ερεύνης και Κατασχέσεως.

Εν Αθήναις σήμερον την 11ην του μηνός Ιουνίου του Χιλιοστού εννεακοστού τεσσαρακοστού ογδόου έτους, ημέραν της εβδομάδος Παρασκευήν και ώραν 8.30', ημείς ο Αστυνόμος Β’ Χριστοδουλόπουλος Φώτιος, Διοικητής του ΙΣΤ’ Παρ/τος Ασφαλείας και ο Υπαστ/μος Α' Μαρινόπουλος Χρίστος, έχοντες πληροφορίας ότι εις την επί της οδού Υρκανίας αριθ. 29, οικίας της Σιάντου Ευαγγελίας χήρας του Εεωργίου, το γένος Μέλου Βασιλείου, ετών 46, εκ Τρικκάλων, οικοκυράς, κρύπτονται είδη ιματισμού και κομμουνιστικά έντυπα, παραλαβόντες και τους Αστυφ/κας 1) Κ. 566 Λάμπρου Χαράλαμπον και 2) Αθανασόπουλον Δημήτριον Κ. 425, μετέβημεν εις την ανωτέρω οικίαν και παρουσία της Σιάντου Ευαγγελίας ενεργήσαντες έρευναν ανεύρομεν τα κάτωθι είδη.

Ή τ ο

1) Μίαν χλαίνην, μίαν περισκελίδαν, δύο υποκάμισα και εν πηλήκιον (δίκοχον) άπαντα στρατιωτικά χρώματος χακί,
2) εν (1) ζεύγος διόπτρας και 3) διαφόρους φωτογραφίας σχέσιν εχούσας με πρόσωπα υπηρετήσαντα εις τον Ε.Λ.Α.Σ. και διαφόρους άλλας σημειώσεις κομμουνιστικού περιεχομένου.-

Απαντα τα ανωτέρω κατεσχέθησαν τα μεν είδη ιματισμού λόγω της απαγορεύσεως κατοχής τοιούτων ειδών, των δε φωτογραφιών και σημειώσεων λόγω του κομμουνιστικού των περιεχομένου ίνα αποσταλώσιν εις Υποδ/σιν Γεν. Ασφαλείας δια τα περαιτέρω.

-Η καθ' ης η κατ’ οίκον Ερευνα και κατάσχεσις.

Ο 2ος Ανακρ. Υπάλ. Ο Αστυνόμος»

Πληροφορίες για την καταγγελία του Σιάντου σαν χαφιέ, από την τότε ηγεσία του ΚΚΕ, δεν υπάρχουν στον φάκελό του. Προφανώς το θέμα αυτό θα αρχειοθετήθηκε σε άλλους φακέλους που αφορούσαν τις γενικότερες εξελίξεις στο κόμμα.

Μια τελευταία σύντομη αναφορά που υπάρχει στον φάκελό του είναι η πληροφορία για την αποκατάσταση των Σιάντου και Πλουμπίδη:
«ΥΠΟΔ/ΝΣΙΣ FEN. ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΔΕΛΤΙΟΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

1. Τον Μάιον τ. έτους η Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. ανέθεσεν εις 25μελήν επιτροπήν όπως εξετάση την περίπτωσιν Γεωργίου Σιάντου και Νικολάου Πλουμπίδη.

Κατά νεωτέραν πληροφορίαν, μη διασταυρωθείσαν, η επιτροπή απεφάνθη υπέρ της αποκαταστάσεως των ανωτέρω.

Αθήναι τη 19 -11 - 58

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ

ΕΥΑΓ. ΚΑΡΑΜΠΙΤΣΟΣ

ΑΣΤΥΝ. Δ/ΝΤΗΣΑ»

Το δελτίο δράσης του Γιώργη Σιάντου 

Στον φάκελο του Γιώργη Σιάντου υπάρχει ανάμεσα στα άλλα και ένα σύντομο δελτίο δράσης, χωρίς ημερομηνία:
«ΔΕΛΤΙΟΝ ΔΡΑΣΕΩΣ ΣΙΑΝΤΟΥ Γεωργίου του Φωτίου και της Ανθής γεννηθέντος τω 1890, πρώην καπνεργάτου εκ Καρδίτσης.

- Ούτος προήρχετο εξ εργατικής οικογένειας, καθ’ ο καπνεργάτης, αναμιχθής από μικράς ακόμη ηλικίας εις τους συνδικαλιστικούς αγώνας.
Λόγω της εξαιρετικής δράσεώς του εις τον εργατικόν τομέα, ανεμίχθη βραδύτερον εις την τότε κομμουνιστικήν κίνησιν και δη από του έτους 1924 και εντεύθεν δράσας εν τη ιδιαιτέρα πατρίδι καθώς και εις ολόκληρον την περιοχήν Θεσσαλίας. Ετύγχανε μέλος του Κ.Κ.Ε. από της ιδρύσεώς του.

Διετέλεσεν επί πολλά έτη βουλευτής του κόμματος συλληφθείς και εκτοπισθείς κατ’ επανάληψιν διά παραβάσεις στραφομένας εναντίον του κινωνικού καθεστώτος.

Κατά την περίοδον της 4ης Αυγούστου συνελήφθη παρά της υπηρεσίας μας και προεφυλακίσθη εις φυλακάς Κερκύρας.

Κατά την μεταγωγήν του ενταύθα τον μήνα Σ/βριον του 1941 απέδρασεν των συνοδών Χωρ/κων.

Κατά την περίοδον της κατοχής διετέλεσεν εν συνεχεία αντιπρόσωπος της Κ.Ε. του Ε.Α.Μ. εις το Εεν. Στρατηγείον του Ε.Λ.Α.Σ. και ανέλαβε Γραμματεύς των Εσωτερικών της Π.Ε.Ε.Α. μέχρι της απελευθερώσεως.

Κατά μήνα Οκτώβριον του έτους 1945 εξελέγη υπό του Πανελλαδικού Κομ/στικού Συνεδρίου, τακτικόν μέλος του Π.Γ. του Κ.Κ.Ε.

Τον Δεκέμβριον του 1946 απεστάλει ως αντιπρόσωπος του Κ.Κ.Ε. εις το Συνέδριον Κ.Κ. Αγγλίας και την 20-5-47 απεβίωσεν εις Αθήνας»


ΙΣΤΟΡΙΑ - ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου