Κομμάτι που συμπληρώνει το αντιλαϊκό παζλ δεκαετιών

ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ»

Σε 48ωρες επαναλαμβανόμενες απεργίες ετοιμάζονται να κατέβουν οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ, ενάντια στο αντιλαϊκό νομοσχέδιο με τον τίτλο «Απελευθέρωση αγοράς Ενέργειας, εκσυγχρονισμός της ΔΕΗ, ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ και στήριξη των ΑΠΕ», που φέρνει προς ψήφιση η κυβέρνηση (αναμενόταν να κατατεθεί στη Βουλή έως το βράδυ της Παρασκευής).

Το νομοσχέδιο σηματοδοτεί την παραπέρα προώθηση της στρατηγικής του κεφαλαίου και της ΕΕ για την «απελευθέρωση» της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, κομβικό κομμάτι της οποίας είναι και οι προωθούμενες ιδιωτικοποιήσεις. Η στρατηγική αυτή - οι βάσεις της οποίας μπήκαν από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ - έχει ξεκινήσει ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '90, έχει περάσει από πολλά στάδια και υπηρετήθηκε πιστά από όλες τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι επιπτώσεις της πολιτικής αυτής, που υπηρετεί τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων, είναι δραματικές συνολικά για την εργατική τάξη και το λαό.

Χαρακτηριστικό είναι ότι από το 2008 μέχρι σήμερα, υπολογίζεται ότι οι αυξήσεις στα οικιακά τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος, μαζί με τις αυξήσεις σε ΦΠΑ, τέλη ΑΠΕ, αυξήσεις Υπηρεσιών 

Κοινής Ωφέλειας και μια σειρά άλλες χρεώσεις, έχουν φθάσει το 150%.

Οσο για τους εργαζόμενους του κλάδου, από το 2010 μέχρι σήμερα έχουν χάσει πάνω από το 50% του μισθού τους, ενώ σήμερα βρίσκονται μπροστά σε νέες μειώσεις, ακόμα και απολύσεις.

«Βαρίδια» τα δικαιώματα των εργαζομένων

Μεταξύ άλλων το νομοσχέδιο αφαιρεί «βαρίδια» που επιβραδύνουν την πολιτική «απελευθέρωσης» της αγοράς Ενέργειας, τσακίζοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Οπως ήδη έχουν επισημάνει τα συνδικάτα και οι δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, το νομοσχέδιο:

-- Καταργεί τη μονιμότητα για τους νεοπροσλαμβανόμενους στον όμιλο ΔΕΗ.

-- Για τους παλαιότερους προβλέπει στοχευμένα προγράμματα «εθελουσίας εξόδου» και «κινητικότητα» εντός της επιχείρησης ή στο Δημόσιο.

-- Μειώνει τους μισθούς των «μόνιμων» εργαζομένων, καθώς καταργείται το μέχρι σήμερα ισχύον εκπτωτικό τιμολόγιο ρεύματος για τους εργαζόμενους και συνταξιούχους της ΔΕΗ, που είχε δοθεί αντί αύξησης τη μακρινή δεκαετία του 1960 και επικαιροποιήθηκε στη Συλλογική Σύμβαση του 1991 με πλαφόν στις κιλοβατώρες και φορολογούμενο στην ανώτερη κλίμακα.

Στόχος τους είναι αφού ξεμπερδέψουν με τους παλαιότερους εργαζόμενους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, να γενικεύσουν τις άθλιες «ελαστικές» σχέσεις εργασίας που υπάρχουν ήδη σήμερα στον όμιλο ΔΕΗ (συμβασιούχοι εργαζόμενοι, εργολαβικοί κ.λπ.), δηλαδή οι νέοι εργαζόμενοι να δουλεύουν χωρίς μόνιμη και σταθερή δουλειά, χωρίς δικαιώματα.

Γι' αυτό το νομοσχέδιο ορίζει ότι οι συμβάσεις θα διαμορφώνονται «κατά παρέκκλιση από την ισχύουσα στην επιχείρηση Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας ή από τον Κανονισμό Κατάστασης Προσωπικού ΔΕΗή από οποιαδήποτε άλλη επιχειρησιακή συμφωνία, ρύθμιση ή συνήθεια,ιδίως ως προς τις αποδοχές των νεοπροσλαμβανόμενων, τις άδειες, τις κάθε είδους προσαυξήσεις των αποδοχών, τα επιδόματα και λοιπές παροχές, καθώς και τους όρους και τη διαδικασία των απολύσεων».

Επιπλέον, το νομοσχέδιο, στην κατεύθυνση ιδιωτικοποίησης της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ), προβλέπει τη διάσπαση των κλάδων υποδομών, διεθνών έργων και εμπορίας της επιχείρησης και ιδρύει δύο νέες εταιρείες, τη «ΔΕΠΑ Υποδομών» και τη «ΔΕΠΑ Διεθνών Εργων». Η παλιά εταιρεία θα επονομάζεται «ΔΕΠΑ Εμπορίας» με αποκλειστική απασχόληση την εμπορία φυσικού αερίου. Μετά τον εταιρικό διαχωρισμό θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την πώληση όλου του μεριδίου του Δημοσίου στις παραπάνω εταιρείες, μέχρι ποσοστού 65%, καθώς το υπόλοιπο ανήκει στα ΕΛΠΕ. Προσωρινά δεν προβλέπεται ιδιωτικοποίηση του μεριδίου του Δημοσίου στη «ΔΕΠΑ Διεθνών Εργων» για τον αγωγό φυσικού αερίου IGB (ελληνοβουλγαρικός διασυνδετήριος αγωγός), αλλά και για σχεδιαζόμενους αγωγούς όπως ο «East Med».

Ακόμα, προβλέπονται μεγάλες παραχωρήσεις στους ομίλους των ΑΠΕ, επιλύοντας ζητήματα που αφορούν τις επιδοτήσεις τους και την απευθείας συμμετοχή τους στην αγορά ρεύματος, δίχως προηγουμένως να έχουν επιλεγεί από δημοπρασίες που διεξήγε η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.

Απαρέγκλιτη συνέχεια της αντιλαϊκής πολιτικής «απελευθέρωσης»

Το αντιλαϊκό περιεχόμενο του νομοσχεδίου είναι η συνέχεια της πολιτικής «απελευθέρωσης» και ιδιωτικοποίησης στην αγορά Ενέργειας, την οποία προώθησαν με προσήλωση όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις του κεφαλαίου.

Η πολιτική αυτή απορρέει από τις κατευθύνσεις που χαράζουν και συνδιαμορφώνουν σε επίπεδο ΕΕ οι εκάστοτε κυβερνήσεις των κρατών - μελών της, με κριτήριο τις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων.

Τρανταχτή απόδειξη είναι ολόκληρο το αντιλαϊκό νομοθετικό οπλοστάσιο που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα από το 1990 μέχρι σήμερα, παράλληλα με τις Οδηγίες της ΕΕ.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε συνοπτικά τους νόμους και τα υπόλοιπα νομοθετικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για να υπηρετηθεί ο στόχος της «απελευθέρωσης» και ιδιωτικοποίησης της Ενέργειας, τον οποίο στήριξαν και στηρίζουν με κάθε μέσο οι δυνάμεις του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού.

• Νόμος 1914/90: Εδινε τη δυνατότητα ίδρυσης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικά ή νομικά πρόσωπα με οποιοδήποτε καύσιμο, με τον όρο η παραγόμενη Ενέργεια να διατίθεται αποκλειστικά στη ΔΕΗ. Θεσμοθέτησε δηλαδή την είσοδο του μεγάλου κεφαλαίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Νόμος 2244/1994: Εδινε κι αυτός τη δυνατότητα στους ιδιώτες να κατασκευάζουν και να λειτουργούν σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τους οποίους μάλιστα επιδοτούσε με 50% η ΕΕ, κάτι που δεν επιτρεπόταν για τη ΔΕΗ. Ο ίδιος νόμος υποχρέωνε τη ΔΕΗ να αγοράζει από τους ιδιώτες ηλεκτρική ενέργεια σε πολύ υψηλές (εγγυημένες) τιμές, καθώς και να παρέχει δωρεάν τα δίκτυά της στους ιδιώτες. Προέβλεπε επίσης τη δημιουργία θυγατρικών επιχειρήσεων, σε συνεργασία με ιδιώτες, προετοιμάζοντας έτσι την πολυδιάσπαση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ και την ιδιωτικοποίησή τους.
• Μεταξύ των δύο αυτών νόμων υπογράφτηκε το 1992 η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η οποία κυρώθηκε στην ελληνική Βουλή από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και τον τότε Συνασπισμό. Μια από τις στρατηγικές κατευθύνσεις που δίνει η Συνθήκη είναι η «απελευθέρωση» κλάδων της οικονομίας, μεταξύ αυτών και της ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 129 Β, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «1. η Κοινότητα συμβάλλει στη δημιουργία και την ανάπτυξη διευρωπαϊκών δικτύων, όσον αφορά τα έργα υποδομής στους τομείς των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και της Ενέργειας. 2. Στα πλαίσια συστήματος ανοιχτών και ανταγωνιστικών αγορών, η δράση της Κοινότητας αποσκοπεί στην προώθηση της διασύνδεσης και της διαλειτουργικότητας των εθνικών δικτύων». Υπενθυμίζεται ότι στη Συνθήκη του Μάαστριχτ περιέχονταν οι περιβόητες «τέσσερις ελευθερίες»: Ελευθερία στην κίνηση των κεφαλαίων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και εργατικού δυναμικού. Στο πλαίσιο αυτό, το σύστημα των «ανοιχτών» και «ανταγωνιστικών» αγορών δεν είναι τίποτα άλλο παρά η «απελευθέρωση» της αγοράς Ενέργειας.
• Ευρωενωσιακή Οδηγία 1996/92/ΕΚ: Οριζε την κατάργηση των αποκλειστικών κρατικών δικαιωμάτων κατασκευής και λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και προέβλεπε τη διαδικασία χορήγησης σχετικών αδειών σε ιδιώτες επενδυτές. Προηγήθηκε και αξιοποιήθηκε σχετικά η βρετανική εμπειρία. Προέβλεπε επίσης τη δημιουργία φορέων διαχείρισης των εθνικών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, διαφορετικών απ' τα κρατικά μονοπώλια που ασκούσαν ουσιαστικά τη διαχείριση την προηγούμενη περίοδο.
• Νόμος 2773/1999: Ανοιγε το δρόμο στη μετοχοποίηση του κρατικού μονοπωλίου της ΔΕΗ και τη μετατροπή της σε Ανώνυμη Εταιρεία. Με το συγκεκριμένο νόμο, τη διαχείριση του Συστήματος Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ανέλαβε ο ΔΕΣΜΗΕ αντί της ΔΕΗ και καθορίστηκαν οι διαδικασίες χορήγησης άδειας παραγωγής και προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας από ιδιωτικούς ομίλους.

Χάρισαν 10 δισ. ευρώ των εργαζομένων για να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση

Το 1999 οι παρατάξεις ΠΑΣΚ, ΔΑΚΕ και ΣΑΔ (τότε ΣΥΝ) στη διοίκηση της ΓΕΝΟΠ συμφώνησαν με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να χαρίσουν στην επιχείρηση και στο μελλοντικό επενδυτή ένα μεγάλο κομμάτι από την περιουσία της ΔΕΗ που ανήκε στους εργαζόμενους.

Πρόκειται για ένα ποσό από τις εισφορές του προσωπικού, ενσωματωμένο στην περιουσία της ΔΕΗ, που το 1999, μαζί με τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις της επιχείρησης, έφθασε στα 3,2 τρισεκατομμύρια δραχμές (περίπου 10 δισ. ευρώ)!

Ποιος ιδιώτης θα ήθελε να επενδύσει στη ΔΕΗ αφήνοντας ένα τόσο μεγάλο μέρος της περιουσίας της εκτεθειμένο σε μελλοντικές διεκδικήσεις των εργαζομένων; Το αντάλλαγμα για τη συμφωνία ήταν να αναλάβει το κράτος την καταβολή των ασφαλιστικών παροχών και συντάξεων. Στην πράξη ήταν μια συμφωνία που υπονόμευσε παραπέρα τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων στη ΔΕΗ, απαλλάσσοντας ταυτόχρονα την επιχείρηση από τις υποχρεώσεις της προς τους εργαζόμενους, για να δοθεί «καθαρή» στο μεγάλο κεφάλαιο.

Η συμφωνία αυτή κυρώθηκε με το άρθρο 34 του προαναφερόμενου νόμου 2773/1999, το οποίο εκτός από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ψήφισαν και ο τότε Συνασπισμός και η ΝΔ.

Στον αντίποδα, στην τοποθέτησή του στη Βουλή το ΚΚΕ υπογράμμισε: «Από τους εργαζόμενους της ΔΕΗ και το ασφαλιστικό τους σύστημα κλέβουν σήμερα περίπου 3,2 τρισεκατομμύρια δραχμές, που τα χαρίζουν στους ιδιώτες, που αγοράζουν μετοχές της ΔΕΗ με το άρθρο 34. Ληστεύουν το σημαντικό κεφάλαιο που έχουν συσσωρεύσει οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ για την κοινωνική τους ασφάλεια, για να μπορεί να πουληθεί η ΔΕΗ».

«Κατακερματισμός» για τη «διευκόλυνση» των επιχειρηματικών ομίλων

Ακολούθησαν μια σειρά νόμων και Οδηγιών, όπως:

• Προεδρικό Διάταγμα 333/2000: Μετέτρεψε τη ΔΕΗ σε Ανώνυμη Εταιρεία, τη μετοχοποίησε και επέτρεψε την είσοδο των ιδιωτών.
• Οδηγία 2001/77/ΕΚ: Προέβλεψε την αποφασιστική κρατική ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).
• Οδηγία 2003/54/ΕΚ: Οριζε πως από την 1η Ιούλη 2007, όλοι οι καταναλωτές (συμπεριλαμβανομένων και των οικιακών) θα μπορούσαν να αγοράζουν ηλεκτρική ενέργεια από οποιονδήποτε προμηθευτή, στο πλαίσιο της ΕΕ. Παράλληλα, ενίσχυσε το ρόλο των «ρυθμιστικών αρχών», που είναι υπεύθυνες για τη διασφάλιση του ανταγωνισμού μεταξύ των ιδιωτικών ομίλων και των προϋποθέσεων για τη σύνδεση στο δίκτυο νέων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας.
• Νόμος 3175/2003: Εδωσε πρόσθετα κίνητρα για τη δραστηριοποίηση προμηθευτών - εισαγωγέων, αφού επέτρεψε τη συμμετοχή στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από προμηθευτές που δεν έχουν στην κυριότητά τους παραγωγικό δυναμικό. Ταυτόχρονα, καθιέρωσε τη διαδικασία διαγωνισμών για τη σύναψη συμβάσεων ισχύος μόνο με νέους ιδιώτες παραγωγούς, αποκλείοντας δηλαδή τη ΔΕΗ ΑΕ. Ετσι, ο ΔΕΣΜΗΕ απέκτησε τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων ισχύος. Με τις συμβάσεις αυτές, οι ιδιώτες παραγωγοί λαμβάνουν πλουσιοπάροχη εγγυημένη χρηματοδότηση ως αντάλλαγμα της παροχής σε μελλοντικό χρόνο της διαθεσιμότητας ηλεκτρικής ισχύος των νέων μονάδων παραγωγής.
• Νόμος 3426/2005: Προέβλεπε το πλήρες άνοιγμα της αγοράς για όλους τους καταναλωτές (δηλαδή και την οικιακή κατανάλωση) από τον Ιούλη του 2007. Επέβαλε το νομικό και λειτουργικό διαχωρισμό της διαχείρισης του Δικτύου Διανομής από τη ΔΕΗ ΑΕ. Παράλληλα, αναβάθμισε το ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), στην οποία ανέθεσε την εποπτεία σχετικά με την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας και την προώθηση του λογιστικού διαχωρισμού των επιχειρήσεων που ασκούν ταυτόχρονα παράλληλες δραστηριότητες παραγωγής, μεταφοράς, διανομής και προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος, δηλαδή της ΔΕΗ ΑΕ.
• Οδηγία 2009/72: Προέβλεπε το διαχωρισμό των διαχειριστών του συστήματος μεταφοράς και διανομής.
• Νόμος 4001/2011: Συστήνονται οι δύο θυγατρικές της ΔΕΗ, αποσπώντας από τη μητρική τους τομείς της μεταφοράς και της διανομής. Ετσι, η επιχείρηση «σπάει» σε κομμάτια και διευκολύνεται η διαδικασία ιδιωτικοποίησής τους. Οι θυγατρικές που συστήνονται είναι ο ΑΔΜΗΕ (μεταφορά) και η ΔΕΔΔΗΕ (διανομή). Αξίζει να σημειωθεί πως πριν από το νόμο, η πλειοψηφία της ΓΕΝΟΠ - ΔΕΗ σε έκτακτο συνέδριο αποφάσισε να στηρίξει τη σαλαμοποίηση της επιχείρησης. Την απόφαση πήραν η ΠΑΣΚ, η ΣΑΔ (παράταξη μέσα από την οποία εκφράζεται κατά κύριο λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ) και ένα κομμάτι της ΔΑΚΕ.
• Νόμος 4237/2014: Εδωσε τη δυνατότητα πώλησης του 66% του ΑΔΜΗΕ στους ιδιώτες, επιβεβαιώνοντας πλήρως ότι το σπάσιμο της ΔΕΗ σε κομμάτια γίνεται για να προωθηθεί η ιδιωτικοποίηση.

Χέρι χέρι ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ - ΠΑΣΟΚ στο αποφασιστικό χτύπημα

Με το 3ο μνημόνιο, που προώθησε και υπερψήφισε το 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ μαζί με τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, συμφωνήθηκε να μειωθεί το μερίδιο της ΔΕΗ στη λιανική και χονδρική αγορά ηλεκτρικού ρεύματος, από το 95% που ήταν και να φθάσει στο 50% μέχρι το 2020.

Προφανής στόχος να δημιουργηθεί χώρος κερδοφόρας δράσης από τους άλλους ιδιώτες επιχειρηματίες που δρουν στον κλάδο.

Ακόμα, υποχρέωσε τη ΔΕΗ μέχρι και το τέλος του 2019 να πουλά στους ανταγωνιστές της μέρος από το σύνολο του ρεύματος που παράγει σε τιμές πολύ κάτω του κόστους.

Ο ΑΔΜΗΕ την περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ αποχωρίστηκε πλήρως από τη ΔΕΗ, με το 51% να ελέγχεται έμμεσα ή άμεσα από το ελληνικό Δημόσιο ενώ το 24% ελέγχει η κινεζική εταιρεία «State Grid». Στόχος της κυβέρνησης της ΝΔ είναι η περαιτέρω ιδιωτικοποίησή του. Ωστόσο σε πρώτη προτεραιότητα θέτει την ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ, που αποτελεί θυγατρική της ΔΕΗ.

Απάντηση με ενιαία πάλη ενάντια στη στρατηγική της «απελευθέρωσης»

Η πορεία «απελευθέρωσης» δείχνει ξεκάθαρα τι εννοούν οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου όταν μιλάνε για «ανάπτυξη» και «εκσυγχρονισμό»...

Η ουσία και των νέων μέτρων, σημειώνουν τα συνδικάτα και οι συνδικαλιστές που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, είναι «πώς ο εργαζόμενος θα γίνει πιο φθηνός ώστε να δοθούν κίνητρα στο κεφάλαιο να βγάλει υπερκέρδη» και «"ανοίγουν χώρο" προκειμένου να επιταχυνθεί η πολιτική της "απελευθέρωσης" της Ενέργειας και οι "μεγάλοι παίκτες" να επενδύσουν τα κεφάλαιά τους».

Απέναντι σε αυτήν την επίθεση οι ταξικές δυνάμεις καλούν τους εργαζόμενους σε μαζική συμμετοχή στις απεργιακές κινητοποιήσεις. Αναδεικνύουν παράλληλα την ανάγκη κοινής αγωνιστικής δράσης σε επίπεδο κλάδου, μιας και οι εξελίξεις σηματοδοτούν σημαντική επίθεση σε όλο τον κλάδο το επόμενο διάστημα, καθώς και την ανάγκη κοινής πάλης με όλους τους εργαζόμενους και το λαό, οι οποίοι βιώνουν στην τσέπη τους, στα πανάκριβα τιμολόγια του ρεύματος και στο ανελέητο κυνήγι των χρεωμένων νοικοκυριών, τις συνέπειες της πολιτικής της «απελευθέρωσης».

Στο επίκεντρο αυτής της πάλης οι ταξικές δυνάμεις καλούν να μπουν ο αγώνας ενάντια σε κάθε ιδιωτικοποίηση στον κλάδο της Ενέργειας, η ακύρωση όλου του αντιλαϊκού νομοθετικού πλαισίου της «απελευθέρωσης» στρατηγικών τομέων της οικονομίας (Ενέργεια, Τηλεπικοινωνίες, Μεταφορές, Υδρευση), ο αγώνας για άμεση πρόσληψη με μόνιμη και σταθερή δουλειά όλων των εργαζομένων που δουλεύουν με «ευέλικτες» σχέσεις εργασίας, η πάλη για φθηνό ρεύμα και φυσικό αέριο για όλο το λαό.