Συγκροτείται, το ΚΓΑΝΕ

Συγκροτείται, 2/3/1948, το Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ), το οποίο καθοδηγούσε και συντόνιζε τα τμήματα του ΔΣΕ στην Θεσσαλία, την Ρούμελη και την Πελοπόννησο.

Μέσα σε συνθήκες βίας και τρομοκρατίας, που επέβαλλε το αστικό καθεστώς μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας, οι συμμορίες του Βουρλάκη και του Οικονόμου προχωρούσαν σε φοβερά αίσχη στην περιοχή της Ρούμελης απέναντι σε

αγωνιστές και τις οικογένειες τους. Μόνο στους νομούς Φθιώτιδας, Εύβοιας και Φωκίδας καταγράφονται περίπου 350 δολοφονίες, 398 βασανισμοί, 8.050 φυλακίσεις, 1.200 εξορίες, πολλοί βιασμοί και λεηλασίες σε 45 χωριά και σε πόλεις όπως η Άμφισσα, η Λαμία, η Λιβαδειά. Το καλοκαίρι του 1946 παρουσιάζονται στα Άγραφα οι πρώτοι αντάρτες. Αρχικά είναι λίγοι αλλά με επαρκή οπλισμό και αιφνιδιάζουν το στρατό και τη χωροφυλακή (το Σεπτέμβρη του 1946 καταγράφεται επίθεση στη θέση Τρίφυλλα από το τμήμα Μπελή).

Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ στις 27 Δεκέμβρη του 1946 και τα πέντε ανα περιοχή αρχηγεία που συγκροτούνται, δίνουν ώθηση στο αντάρτικο της περιοχής. Πρόκειται για τα αρχηγεία Παρνασσίδας με επικεφαλής τον καπετάν Διαμαντή, Οίτης με τον Παλαιολόγου – Μπελή, Δυτικής Στερεάς με τον Παπούα, Όθρυος με τον Περικλή και Ευρυτανίας με τον Ερμή. Το Μάη του 1947 τα πέντε αρχηγεία συμπτύχθηκαν σε τρία: στο αρχηγείο Δυτικής Στερεάς με επικεφαλής τον Γιώτη (Χαρίλας Φλωράκης), Παρνασσίδας με τους Διαμαντή και Ερμή και Φθιώτιδας με το Νίκο Τριανταφύλλου. Και τα τρία υπάγονταν στο αρχηγείο της Ρούμελης.

Το Μάρτη του 1948 συγκροτήθηκε το Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νότιας Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ) με διοικητή τον Κ. Καραγιώργη. Στο ΚΓΑΝΕ υπάγονταν τα αρχηγεία της Θεσσαλίας (1^η Μεραρχία του ΔΣΕ), της Ρούμελης (2^η Μεραρχία) και της Πελοποννήσου (3^η Μεραρχία). Διοικητής της 1^ης Μεραρχίας ανέλαβε ο Γιώτης και της 2^ης ο Διαμαντής. Οι δύο συγκεκριμένες Μεραρχίες πραγματοποίησαν μερικές από τις σημαντικότερες πολεμικές επιχειρήσεις κατά την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Μάλιστα η 2^η Μεραρχία του ΔΣΕ ονομάστηκε τιμητικά Επίλεκτη και ο Διαμαντής στρατηγός.

Σημαντικές στιγμές του αγώνα

Ο Γράμμος ήταν το επίκεντρο των πολεμικών συγκρούσεων ανάμεσα στο ΔΣΕ και τον αστικό στρατό. Αγκάθι όμως για τις επιχειρήσεις του αστικού στρατού στο Γράμμο αποτελούσε ο έλεγχος εκτάσεων της Ρούμελης από το ΔΣΕ. Και αυτό γιατί ο αστικός στρατός δεν εξασφάλιζε τα νώτα και τον εφοδιασμό του αλλά και γιατί ο ΔΣΕ σημείωνε σημαντικές νίκες.

Η κατάληψη της Αράχοβας Ναυπακτίας από το Αρχηγείο Δυτικής Στερεάς, η διείσδυση στον Κιθαίρωνα και την Πάρνηθα, φτάνοντας σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την Αθήνα, και η μεγάλη μάχη της Καρδίτσας ήταν σημαντικές επιχειρήσεις. Ήταν επίσης ιδιαίτερα σημαντική η απόκρουση των κυβερνητικών σχεδίων “Τέρμινους” και “Χαραυγή” που προέβλεπαν την εκκαθάριση της Ρούμελης από δυνάμεις του ΔΣΕ. Στη συνέχεια της μετάδοσης από το πρακτορείο ειδήσεων 

“Ελεύθερη Ελλάδα” του εντυπωσιακού γεγονότος της διείσδυσης στην Πάρνηθα. σημειωνόταν: «Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού του Αρχηγείου Ρούμελης στις 4 προς 5 του Φλεβάρη μπήκαν στον Άη Γιώργη της Λιβαδειάς, όπου οι κάτοικοι τα δέχτηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό και πρόσφεραν δύο χιλιάδες οκάδες σιτάρι. Στις 10 του Φλεβάρη τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού μπήκαν στο Νεοχώρι και στα Λεύκτρα της Θήβας, σαρώνοντας τους ΜΑΥδες. Τριάντα νέοι με ενθουσιασμό ακολούθησαν τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού και κατατάχτηκαν στις γραμμές του».

Επίσης, πολλές φορές ο ΔΣΕ στη Ρούμελη χρησιμοποιούσε την τακτική του αντιπερισπασμού με σκοπό να αποσπά δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού από το Γράμμο. Τέτοιες περιπτώσεις ήταν η διείσδυση στην Άρτα αλλά και η μάχη της Αμφιλοχίας. Η μάχη της Αμφιλοχίας (καλοκαίρι του 1948) πραγματοποιήθηκε την ίδια στιγμή που το κυβερνητικό σχέδιο “Κορωνίς” στην περιοχή του Γράμμου (ονομάστηκε έτσι από τα επιτελεία του αστικού στρατού γιατί αποτελούσε την κορωνίδα της επίθεσης απέναντι στο ΔΣΕ) βρισκόταν σε εξέλιξη και είχε σκοπό τον αντιπερισπασμό. Στο βιβλίο “Ο ΔΣΕ στη Ρούμελη” διαβάζουμε για τη συγκεκριμένη σκληρή μάχη που τελικά χάθηκε για το ΔΣΕ: «Τα μεσάνυχτα της 30.6.48 τα ορισμένα τμήματά μας έφτασαν στ’ ακραία σπίτια της Αμφιλοχίας χωρίς να συναντήσουν καμιά αντίσταση. Ο σταθμός διοίκησης της Μεραρχίας βρίσκεται στα Σαρδίνινα, πολύ κοντά στην επιχείρηση. Τη χαραυγή της 1^ης Ιούλη 1948 η μάχη γενικεύεται και ο αγώνας παίρνει φοβερές διαστάσεις. Την πόλη υπερασπιζόταν δύναμη ως δύο ταγμάτων πεζικού που είναι οχυρωμένα σε σημεία ετοιμασμένα, αλλά και μέσα σε σπίτια. Από τις πρώτες ώρες παίρνουν μέρος στη μάχη με κανονιοβολισμό 2 ή 3 μικρά πολεμικά που βρίσκονταν στο λιμάνι».

Η ηρωική πορεία από τη Ρούμελη στο Γράμμο

Ακόμη μια στιγμή ηρωισμού και αυτοθυσίας, περήφανης και πειθαρχημένης στάσης των μαχητών του ΔΣΕ αποτέλεσε η μεγάλη πορεία από τη Ρούμελη στο Γράμμο. Στις 8 Οκτώβρη του 1947, 4.000 μαχητές του ΔΣΕ (οι 300 ήταν γυναίκες), κατά κύριο λόγο άοπλοι, με επικεφαλής το Γιώτη, ξεκίνησαν από τον Προύσσο της Ρούμελη τη μεγάλη πορεία των 1.000 χιλιομέτρων. Στις 20 Οκτώβρη έφτασαν στη Βωβούσα Ιωαννίνων. Ο στόχος ήταν ένα κομμάτι των μαχητών να εξοπλίζονταν και να επέστρεφαν στη Ρούμελη και ένα άλλο να έμενε στο μέτωπο του Γράμμου. 

Αρκετοί πριν επιστρέψουν πρόλαβαν να πάρουν μέρος στις επιθετικές ενέργειες του ΔΣΕ στην περιοχή του Μετσόβου. Στις 29 Νοέμβρη πήραν το δρόμο της επιστροφής και στις 18 Δεκέμβρη βρίσκονταν και πάλι έξω από το Καρπενήσι. 

Ο Β. Αποστολόπουλος περιγράφει την αρχή της πορείας με τα παρακάτω λόγια: «Ώρα 10 βραδινή. Ξεκινά η γιγάντια φάλαγγα, αφού προηγήθηκαν μάχιμα τμήματα να ελέγξουν και καθαρίσουν το δρομολόγιο από μικρές αντιστάσεις που θα συναντούσαν. Τέσσερις χιλιάδες (4.000) μάχιμοι και άοπλοι, λαός, μεταγωγικά, ένα δυνατό ασκέρι, σηκώνει φτερό για την Ήπειρο, για το άγνωστο. Το σκοτάδι είναι πυκνό, πίσσα».

Η ήττα στη Ρούμελη

Το Μάη του 1949 τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο “Πύραυλος” του κυβερνητικού στρατού με σκοπό την εκκαθάριση της Ρούμελης από το ΔΣΕ. Ο κυβερνητικός στρατός παρατάσσει συνολικά 70.000 άνδρες, 140 πυροβόλα, 60 αεροπλάνα, θωρακισμένα αυτοκίνητα και άρματα μάχης. Απέναντι σε αυτή τη δύναμη η 2^η Επίλεκτη Μεραρχία του ΔΣΕ με διοικητή το Στρατηγό Διαμαντή διέθετε περίπου 1.000 μαχητές. Και παρόλα αυτά ο ΔΣΕ στη Ρούμελη άντεξε πάνω από ένα μήνα.

Παρά την ήττα, ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20^ο αιώνα, το μεγαλύτερο δημιούργημα του ΚΚΕ. Αποπνέει μόνο δίκιο και ηθική, επειδή δίκιο και ηθική αποπνέει ο ανυποχώρητος αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ.