Η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων

Τίθεται σε εφαρμογή, 15/4/1961, το σχέδιο των Αμερικανών για την ανατροπή της Κουβανικής Επανάστασης και την κατάληψη του νησιού.

Για τον σκοπό αυτό η CIA είχε στρατολογήσει πάνω από 5.000 Κουβανούς αντικαθεστωτικούς και τους είχε εκπαιδεύσει στη Γουατεμάλα. Στις 15 του Απρίλη 1961 αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη «Β-26», με διακριτικά της Κουβανικής

Αεροπορίας, βομβαρδίζουν τις αεροπορικές βάσεις της Κούβας, ενώ στις 17 του Απρίλη αρχίζει η εισβολή, που, μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, καταλήγει σε συντριβή των αντεπαναστατών.

Οι «εισβολείς» που ξεκίνησαν από τη Νικαράγουα, αποβιβάστηκαν στην παραλία Χιρόν του Κόλπου των Χοίρων, μια ελώδη περιοχή στο νότο της Κούβας.

Μετά την πανωλεθρία των ΗΠΑ, οι εξελίξεις κινήθηκαν ταχύτατα. «Η Επανάσταση τώρα γίνεται σοσιαλιστική», τόνιζε ο Φιντέλ Κάστρο, στην εισήγησή του στο 1ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας. Δύο βδομάδες μετά την επιχείρηση στον Κόλπο των Χοίρων, κατά τη διάρκεια του γιορτασμού της Πρωτομαγιάς, ο Φιντέλ, στο λόγο του, χαρακτηρίζει την Κούβα «πρώτη Λαοκρατική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λατινικής Αμερικής», ενώ την 1η του Δεκέμβρη δηλώνει: «Είμαι μαρξιστής - λενινιστής και θα είμαι μαρξιστής - λενινιστής μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής μου».

 

Εισβολείς στον Κόλπο των Χοίρων,

 που πιάστηκαν αιχμάλωτοι

 από κουβανικά στρατεύματα

Από τον ...Πλούτωνα στο ...Ζαπάτα

Το σχέδιο για την πρόκληση γενικής εξέγερσης μέσα στην Κούβα, την οποία θα συνεπικουρούσαν οι εξόριστοι αντεπαναστάτες, φάνηκε πολύ γρήγορα ότι δεν ήταν εφαρμόσιμο. Η επανάσταση διέθετε ισχυρό λαϊκό έρεισμα, γεγονός που καθιστούσε αδύνατη μια γενική εξέγερση εκ των έσω ή, εν πάση περιπτώσει, μια ισχυρή δράση των αντεπαναστατικών δυνάμεων στο εσωτερικό του νησιού. Ετσι, από τον Αύγουστο του 1960, αποφασίστηκε τροποποίηση του σχεδίου. Η έμφαση τώρα πια δινόταν στις δυνάμεις των εξορίστων αντεπαναστατών, οι οποίοι έπρεπε να προετοιμαστούν κατάλληλα και να επιχειρήσουν να επιτύχουν τους σκοπούς τους, κάνοντας απόβαση στις κουβανικές ακτές.

Προς τα τέλη του 1960, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ ενέκρινε την «Επιχείρηση Πλούτωνας». Στρατιωτικά τμήματα ξηράς, θάλασσας και αέρα, συνολικής δύναμης 2.000 ανδρών, θα ήταν έτοιμα να δραστηριοποιηθούν και να καταλάβουν την περιοχή, όταν εκστρατευτική δύναμη θα αποβιβαζόταν στο Τρινιδάδ, στη νότια ακτή της Κούβας. Η επιχείρηση αποφασίστηκε να διεξαχθεί κάποια Κυριακή του Απρίλη 1961. Αργότερα αποφασίστηκε να μη γίνει απόβαση στο Τρινιδάδ, αλλά στον Κόλπο των Χοίρων, στη χερσόνησο Ζαπάτα, να διατηρηθεί μια παραστρατιωτική ταξιαρχία σαν κύρια δύναμη εισβολής με ένα στρατιωτικό τμήμα των ΗΠΑ σαν τελικό στήριγμα. Το σχέδιο αυτό, που ενεκρίθη και από τον Πρόεδρο Κένεντι ο οποίος εκείνο το διάστημα είχε αναλάβει τα προεδρικά του καθήκοντα, πήρε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ζαπάτα». Αναλύοντας αργότερα το σκοπό αυτής της επιχείρησης, ο Φιντέλ Κάστρο έλεγε: «Ο συγκεκριμένος σκοπός ήταν να καταληφθεί μέρος του εδάφους της Κούβας, να σχηματιστεί εκεί προσωρινή κυβέρνηση και να ζητηθεί ...από τις ΕΠΑ να επέμβουν».

Στο μεταξύ, στο εσωτερικό της Κούβας η CIA εργαζόταν πυρετωδώς για την οργάνωση και δραστηριοποίηση όσων αντεπαναστατικών δυνάμεων μπορούσαν να συγκεντρωθούν. Οι Αμερικανοί πράκτορες είχαν νόμιμη παρουσία στο νησί, αφού εμφανίζονταν ως μέλη της διπλωματικής αποστολής των Ηνωμένων Πολιτειών. Το γεγονός αυτό, όπως ήταν φυσικό, δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει την αντίδραση της κουβανικής κυβέρνησης, η οποία, στις 2 Γενάρη του 1961, ζήτησε από τις ΗΠΑ να μειώσουν το πολυάριθμο διπλωματικό τους προσωπικό σε αριθμό που να είναι ίσος με τον αριθμό του προσωπικού της κουβανέζικης πρεσβείας στην Ουάσιγκτον. Στη δικαιολογημένη αυτή απαίτηση, ο Λευκός Οίκος βρήκε το πρόσχημα και την επομένη ανακοίνωσε τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιο απομόνωσης της Κούβας από τα κράτη της υπόλοιπης Λατινικής Αμερικής και για το λόγο αυτό μπήκε μπροστά η «μηχανή» της εκτεταμένης εξαγοράς.

«Ο Κένεντι, σε αντίθεση με τον Αϊζενχάουερ και τους αδελφούς Ντάλες - γράφει ο Σοβιετικός μελετητής Ι. Λαβρέτσκι- πίστευε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να συγκρατήσουν την εξέλιξη της επαναστατικής διαδικασίας στη Λατινική Αμερική, όχι μόνο με τη χρησιμοποίηση της βίας, αλλά και με την εξασθένηση της αυξανόμενης εκεί κοινωνικής έντασης: Με τη διεύρυνση των επενδύσεων και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, που επιταχύνουν την ανάπτυξη του καπιταλισμού στις χώρες αυτές. Ετσι, γεννήθηκε η ιδέα να φορέσουν στην αντεπανάσταση τον κόκκινο μπερέ, σύμφωνα με την εύστοχη έκφραση του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουρουγουάης, Ρουντενέι Αρισμέντι. Η ιδέα αυτή ενσαρκώθηκε στη δημιουργία της «Ενωσης χάριν της προόδου», που, όπως ισχυρίζονταν οι Αμερικανοί προπαγανδιστές, έπρεπε ν' ανοίξει νέα εποχή στις αμοιβαίες σχέσεις της Ουάσιγκτον και της Λατινικής Αμερικής. Ασφαλώς! Γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες, που λίγο πριν απ' αυτό λήστευαν τους νότιους γείτονές τους, τώρα υπόσχονταν να τους παραχωρήσουν, μέσω της «Ενωσης χάριν της προόδου», για τις ανάγκες της ανάπτυξης 20 δισεκατομμύρια δολάρια, 2 δισεκατομμύρια το χρόνο, ποσό επιβλητικό ακόμα και για τον απίστευτα πλούσιο «θείο Σαμ».

Ο Πρόεδρος Τζον Κένεντι δεν έχασε καθόλου καιρό στην εφαρμογή αυτών του των σχεδίων. Ετσι, στο πρώτο ραδιοφωνικό του μήνυμα ως Προέδρου των ΗΠΑ, στις 20 Γενάρη 1961, κάλεσε τις χώρες της Λατινικής Αμερικής να συγκροτήσουν αυτήν την περιβόητη «συμμαχία για την Πρόοδο» και στις 13 Μάρτη του 1961 κάλεσε τους Λατινοαμερικανούς πρεσβευτές και τους ενημέρωσε σχετικά.

Δολιοφθορές και απόπειρες δολοφονίας

Το ίδιο διάστημα, κι ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, οι δολιοφθορές στο εσωτερικό της Κούβας από τη CIA και τους αντεπαναστάτες όλο και εντείνονταν. Στόχος ήταν να δημιουργηθεί η εντύπωση πως η επανάσταση είναι ασταθής, ότι υπάρχει ενεργός αντίσταση σε αυτήν, ενώ δεν εγκαταλειπόταν ο στόχος να δολοφονηθούν οι κορυφαίοι ηγέτες της, και κυρίως ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα. 

«Η ζωή ενός επαναστάτη - φέρεται να είχε εξομολογηθεί εκείνη την περίοδο ο Τσε στον παιδικό του φίλο R. Rojo - είναι γεμάτη κινδύνους. Συχνά κρέμεται από μια τρίχα. Η CIA εκπαιδεύει δολιοφθορείς, πώς να ξετρυπώνουν τους αρχηγούς της επανάστασης και να τους σκοτώσουν».

Τον Φιντέλ, για παράδειγμα, εκείνη την περίοδο σχεδίαζαν να τον δολοφονήσουν με δηλητηριώδεις κάψουλες, τις οποίες θα του τις χορηγούσαν μυημένοι στο σχέδιο υπάλληλοι των καζίνο που ανήκαν στον Σάντος Τραφικάντε ή οι υπάλληλοι ενός εστιατορίου που ονομαζόταν «Πεκίνο», χώρους τους οποίους επισκεπτόταν συχνά ο Κάστρο, στο πλαίσιο της φιλοξενίας ξένων αντιπροσωπειών.

Αναφορικά με τον Τσε, που κυκλοφορούσε, απ' ό,τι φαίνεται, σε περισσότερα μέρη κι ερχόταν σε επαφή με πολύ κόσμο επιχειρήθηκαν ένοπλες απόπειρες δολοφονίας. Στα αποχαρακτηρισμένα, για παράδειγμα αρχεία του FBI, τα οποία έχουν δει το φως της δημοσιότητας και στην Ελλάδα, υπάρχει μια αναφορά με ημερομηνία 28/2/1961, η οποία γράφει: «Ο λοχαγός Εκτορ ΣΑΛΙΝΑΣ υπέκυψε στα τραύματα που υπέστη χτες το πρωί, όταν αποπειράθηκε να δολοφονήσει τον Ερνέστο Γκεβάρα. Η κρατική εφημερίδα Compata αναφέρει το θάνατο του Σαλίνας, αλλά δε γράφει τίποτα για την απόπειρα δολοφονίας του Γκεβάρα. Σύμφωνα με ανεπίσημες πηγές, σημειώθηκε ανταλλαγή πυροβολισμών, καθώς και πυρών από αυτόματα όπλα, σε απόσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου από την κατοικία του Γκεβάρα στο Μιραμάρ. Λέγεται ότι ένας πολίτης, ηλικίας 21 ετών, ονόματι Πέδρο Λεγκάδο Ντουάρτε, από την επαρχία Λας Βίγιας πυροβολήθηκε στη λεκάνη».

Το γεγονός της απόπειρας κατά του Τσε επιβεβαιώνει κατά κάποιον τρόπο και ο R. Rojo, ο οποίος γράφει ότι τη μέρα που επρόκειτο να ορκιστεί ο Τσε υπουργός Βιομηχανίας (ορκίστηκε στα τέλη Φλεβάρη του 1961) «αλλεπάλληλοι πυροβολισμοί ακούστηκαν κάτω από περίεργες συνθήκες - στις οποίες ο Γκουεβάρα δεν έδωσε καμία προσοχή - στη διασταύρωση της εβδόμης Λεωφόρου και της 18ης οδού, στην περιοχή του Μιραμάρ. Το σπίτι του Γκουεβάρα βρισκόταν λιγότερο από εκατό μέτρα απόσταση». Ο R. Rojo, έχοντας ιδία αντίληψη των πραγμάτων, γιατί εκείνο τον καιρό βρισκόταν στην Κούβα, αναφέρει επίσης: «Ολος ο Μάρτης του 1961 πέρασε με εκδηλώσεις βίας και επιθετικές απόπειρες. Ριπές πολυβόλων αντηχούσαν μέρα και νύχτα και οι δυναμίτες προκαλούσαν εκρήξεις στα μεγάλα ξενοδοχεία. Ηταν κοινό μυστικό πως τα σχέδια για την εισβολή ήταν πάντα στην επικαιρότητα και πως οι μυστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών δυνάμωναν τις προσπάθειες για να εκπαιδεύσουν δολιοφθορείς και να τους ξεμπαρκάρουν στα παράλια του νησιού»¹⁷.

Παρ' όλα αυτά, όσο πλησίαζε η μέρα της επέμβασης, το εσωτερικό μέτωπο της αντεπανάστασης καθίστατο σχεδόν ανύπαρκτο. Ανάμεσα στο Μάρτη και τον Απρίλη του 1961, πιάστηκαν όλοι οι κύριοι αντεπαναστάτες ηγέτες στην Κούβα και οι ομάδες που δρούσαν στα βουνά Εσκαμπράι διαλύθηκαν.

Η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων

Στις 14 Απρίλη του 1961, οι Κουβανοί είχαν τη σημαντικότερη προειδοποίηση ότι η ανοιχτή εισβολή των αντεπαναστατών και των Αμερικανών στο νησί τους ήταν ζήτημα ελάχιστου χρόνου. Επρόκειτο για μια ενέργεια, που έκλεινε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο το κεφάλαιο των δολιοφθορών και της προβοκάτσιας. Πολυάριθμα βομβαρδιστικά, μεταμφιεσμένα με τα σήματα της κουβανέζικης επαναστατικής αεροπορίας, πετούσαν πάνω από το νησί και βομβάρδιζαν για να δοθεί η εντύπωση ότι επρόκειτο για εσωτερική εξέγερση με τη συμμετοχή ενόπλων δυνάμεων. Οκτώ νεκροί και δεκάδες τραυματίες ήταν ο τραγικός απολογισμός εκείνης της επιδρομής. Στις 17 Απρίλη, με το χάραμα της μέρας, μερικές χιλιάδες αντεπαναστατών, οι gusanos (σκουλήκια), όπως ονόμασαν οι Κουβανοί τους εισβολείς, με την υποστήριξη αεροπλάνων και πλοίων των ΗΠΑ, αποβιβάστηκαν σε διάφορα σημεία του νησιού, ενώ ο πιο συγκροτημένος πυρήνας τους αποβιβάστηκε στον Κόλπο των Χοίρων. Γράφει σχετικά ο Πάκο Πένια: «Η CIA, που για την απόβαση χρησιμοποίησε Κουβανούς αντι-Καστρικούς και μισθοφόρους από την Κεντρική Αμερική, πίστευε ότι η είδηση της απόβασης θα προκαλούσε μια εξέγερση στο νησί. Αυτή όμως τη φορά, ο μικρότερος αδελφός Ντάλες είχε κάνει λάθος. Μέσα σε μερικές μέρες, οι Κουβανοί πολιτοφύλακες συνέτριψαν την απόπειρα εισβολής και περισσότεροι από 1.000 gusanos αιχμαλωτίστηκαν». Οι συλληφθέντες ήταν μάλλον 1.190, αριθμός που αντιστοιχεί σε όσους οδηγήθηκαν σε δίκη αργότερα και καταδικάστηκαν σε τριάντα χρόνια κάθειρξη ο καθένας.

 

Μια μέρα μετά την επίθεση των ΗΠΑ - στις 16 Απρίλη 1961,

ο Φιντέλ, στην κατάμεστη Πλατεία της Επανάστασης,

διακηρύσσει το σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης.

 Η απάντηση από τους ένοπλους Κουβανούς είναι ομόφωνη: «Πατρίδα ή Θάνατος»

Ο Κένεντι, που προσγειώθηκε απότομα στην πραγματικότητα της πανωλεθρίας στην οποία οδηγήθηκε όλη η επιχείρηση, αρχικά αρνήθηκε την ανάμειξη των ΗΠΑ στην υπόθεση. Οταν, όμως, παρουσιάστηκαν αδιάψευστες αποδείξεις - όπως οι Βορειοαμερικανοί πιλότοι που αιχμαλωτίστηκαν μετά την κατάρριψη των αεροπλάνων τους από την αντιαεροπορική άμυνα της Κούβας - ο Κένεντι ανέλαβε με τα ακόλουθα λόγια την ευθύνη για την αποτυχία:

«Αν ποτέ το δια-αμερικανικό δόγμα της μη επέμβασης χρησιμεύσει ως προπέτασμα ή επιτρέψει μια πολιτική παθητικότητας, αν τα έθνη αυτού του ημισφαιρίου αποτύχουν στον αγώνα τους εναντίον της κομμουνιστικής διείσδυσης, θέλω να καταστήσω σαφές ότι τότε η κυβέρνησή μου δε θα διστάσει ν' αναλάβει τις ευθύνες της... Αν έρθει ποτέ αυτή η στιγμή, δεν έχουμε την πρόθεση να επιτρέψουμε να μας κάνουν υποδείξεις υπέρ της μη επέμβασης...».

Ως συνέχεια αυτής της παραδοχής, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαπραγματεύτηκαν την απελευθέρωση των κρατουμένων αντεπαναστατών. Τελικά, επιτεύχθηκε συμφωνία να γίνει η απελευθέρωση, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραδιδόταν στην Κούβα, μέσω του «Ερυθρού Σταυρού», μεγάλη ποσότητα φαρμακευτικού υλικού. Στις 23 Δεκέμβρη 1961, οι κρατούμενοι εγκατέλειψαν τα κελιά τους κατά μικρές ομάδες και διά θαλάσσης οδηγήθηκαν στις ΗΠΑ. Από την αντίθετη κατεύθυνση, το τελευταίο φορτίο με φάρμακα έφτασε στην Αβάνα στις 3 Ιούλη 1963. Η κουβανέζικη επανάσταση είχε δώσει ένα γερό μάθημα στο βορειοαμερικανικό ιμπεριαλισμό, το οποίο βεβαίως θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί, αν δεν υπήρχε ένα ισχυρό παγκόσμιο κίνημα αλληλεγγύης των λαών και, φυσικά, το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, με επικεφαλής την ΕΣΣΔ.