Διάταγμα για την εθνικοποίηση των τραπεζών

Η επαναστατική Πανρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή της Σοβιετικής εξουσίας  εκδίδει, 27/12/1917, διάταγμα για την εθνικοποίηση των τραπεζών

Από τις πρώτες μέρες της Σοβιετικής εξουσίας η εργατική τάξη και οι σύμμαχοι της ξεκίνησαν να οικοδομούν  (και) τις οικονομικές βάσεις της νέας κοινωνίας. Το ζήτημα του τραπεζικού συστήματος ήταν καθοριστικής σημασίας για το σκοπό αυτό.

Με γνώμονα τις Λενινιστικές θέσεις για τον ρόλο των τραπεζών στο σύστημα της κοινωνικής παραγωγής και παίρνοντας υπόψη τα διδάγματα της Παρισινής Κομμούνας που άφησε τις τράπεζες στα χέρια της αστικής τάξης  η Σοβιετική εξουσίας άρχισε άμεσα την εθνικοποίηση των τραπεζών.

Στις 26/10 (8/11 με το νέο ημερολόγιο) του 1917 η Κρατική Τράπεζα περνά στα χέρια του κράτους. Στις 14/12 (27/12 με το νέο ημερολόγιο) η ΠΚΕΕ εθνικοποίησε με διάταγμα της τις ιδιωτικές τράπεζες (άμεση αφορμή γι’αυτό στάθηκε το σαμποτάρισμα από τους ιδιοκτήτες των τραπεζών αυτών του νόμου για τον εργατικό έλεγχο). Σύμφωνα με το Διάταγμα αυτό όλες οι ιδιωτικές μετοχικές τράπεζες και τα τραπεζιτικά  γραφεία ενώνονταν με την Κρατική Τράπεζα. Τα συμφέροντα των καταθετών που ήταν εργαζόμενη η Σοβιετική εξουσία τα προστάτευσε. 

Η εθνικοποίηση των τραπεζών στέρησε την αστική τάξη από ένα ισχυρό χρηματιστικό – οικονομικό μοχλό. Σε λίγο εθνικοποιήθηκαν οι μεταφορές και το εξωτερικό εμπόριο και ακυρώθηκαν τα εξωτερικά και εσωτερικά δάνεια που είχαν συνάψει η τσαρική και η προσωρινή κυβέρνηση.  Έτσι η Σοβιετική εξουσία απελευθέρωσε τη Ρωσία από τη δημοσιονομική υποτέλεια και στερέωσε την ανεξαρτησία της χώρας.

Στο «Σχέδιο Διατάγματος για την πραγματοποίηση της Εθνικοποίησης των Τραπεζών και για τα απαραίτητα σχετικά  μέτρα»  αναφέρονται τα εξής:

« Η κρίσιμη επισιτιστική κατάσταση κίνδυνος λιμού που έχει δημιουργηθεί από τη αισχροκέρδεια , από το σαμποτάρισμα που κάνουν οι καπιταλιστές και οι δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς και από τη γενική ερείπωση, επιβάλλουν τη λήψη έκτακτων επαναστατικών μέτρων για την καταπολέμηση αυτού του κακού.

Για να μπορέσουν όλοι οι πολίτες του κράτους και κατά πρώτο λόγο όλες οι εργαζόμενες τάξεις, με την καθοδήγηση των δικών τους Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών ,να αναλάβουν αμέσως και ολόπλευρα αυτό τον αγώνα και την οργάνωση της κανονικής οικονομικής ζωής της χώρας, μη σταματώντας μπροστά σε τίποτε και δρώντας με τον πιο επαναστατικό τρόπο, θεσπίζονται οι παρακάτω κανόνες:

    Όλες οι μετοχικές επιχειρήσεις κηρύσσονται ιδιοκτησία του κράτους.

    Τα μέλη της διοίκησης και οι διευθυντές των μετοχικών εταιριών, καθώς και όλοι οι μέτοχοι που ανήκουν στις τάξεις των πλουσίων (δηλ. που έχουν περιουσία πάνω από 5.000 ρούβλια ή εισόδημα πάνω από 500 ρούβλια το μήνα), οφείλουν να συνεχίσουν κανονικότητα τη διαχείριση των υποθέσεων των επιχειρήσεων εφαρμόζοντας το νόμο για τον εργατικό έλεγχο, παραδίδοντας όλες τις μετοχές στην Κρατική Τράπεζα και υποβάλλοντας στα τοπικά Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών εβδομαδιαίους απολογισμούς της δράσης τους.

    Τα κρατικά δάνεια, εξωτερικά και εσωτερικά, ακυρώνονται (σβήνονται).

 

4.Τα συμφέροντα των μικρών ομολογιούχων, καθώς και των κατόχων κάθε είδους μετοχών, δηλαδή των κατόχων που ανήκουν στις εργαζόμενες τάξεις του πληθυσμού, εξασφαλίζονται ολοκληρωτικά…

    Τα πρόσωπα που ανήκουν στις πλούσιες τάξεις είναι υποχρεωμένα να καταθέσουν όλα τα χρήματά τους στην Κρατική Τράπεζα και στα υποκαταστήματά της, καθώς και στα Ταμιευτήρια, χωρίς να επιτρέπεται να παίρνουν περισσότερα από 100- 125 ρούβλια την εβδομάδα (με απόφαση των τοπικών Σοβιέτ) για τις καταναλωτικές τους ανάγκες. Για τις παραγωγικές και εμπορικές τους ανάγκες επιτρέπεται να παίρνουν χρήματα μονάχα με γραπτές βεβαιώσεις των οργάνων εργατικού ελέχγου. Για την εποπτεία της πραγματικής εφαρμογής του διατάγματος αυτού θα καθιερωθούν κανόνες σχετικά με την ανταλλαγή των χαρτονομισμάτων που κυκλοφορούν σήμερα με άλλα, και οι ένοχοι απάτης σε βάρος του κράτους και του λαού θα τιμωρούνται με δήμευση όλης της περιουσίας τους.

    Με την ίδια ποινή, καθώς και με φυλάκιση ή με αποστολή στο μέτωπο και σε καταναγκαστικά έργα τιμωρούνται όλοι οι παραβάτες του νόμου αυτού , οι σαμποταριστές και οι δημόσιοι υπάλληλοι που απεργούν ,καθώς και οι κερδοσκόποι. Τα τοπικά Σοβιέτ και τα όργανα που υπάγονται σ’ αυτά οφείλουν να εκπονήσουν επειγόντως τα πιο επαναστατικά μέτρα πάλης ενάντια σ’αυτούς τους πραγματικούς εχθρούς του λαού…» (ΑΠΑΝΤΑ ΛΕΝΙΝ τ. 35)

Αλέκος Χατζηκώστας