Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ

Η Πολιτική Απόφαση και οι αλλαγές στα κομματικά και άλλα όργανα

Στις 30 και 31 Γενάρη του 1949 συνήλθε στο Γράμμο η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Πρόκειται για ένα από τα πιο πολυζητημένα κομματικά σώματα της περιόδου του εμφυλίου πολέμου. Στη συνεδρίαση πήραν μέρος 26 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, καθώς και μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου. Η Ολομέλεια συζήτησε και πήρε αποφάσεις στα παρακάτω θέματα:

- "Η Ελλάδα στο δρόμο προς τη νίκη. Μπροστά στην αποφασιστική καμπή", με εισηγητή τον Ν. Ζαχαριάδη.

- "Η δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση μέσα στο ΚΚΕ", με εισηγητή τον Δ. Βλαντά.

- Αλλαγές στη σύνθεση της ΚΕ.

- Εκλογή ΠΓ της ΚΕ.

Ακόμη η Ολομέλεια ενέκρινε την απόφαση της 28ης Αυγούστου 1948, του ΠΓ, που αφορούσε τη δημιουργία Πολεμικού Συμβουλίου για τη διεύθυνση του ΔΣΕ και των πολεμικών επιχειρήσεων. Τέλος, αποφασίστηκε να γίνει ανασχηματισμός της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ).

Ολες οι αποφάσεις της Ολομέλειας πάρθηκαν ομόφωνα.

Αλλαγές στα κομματικά και άλλα όργανα

Η Ολομέλεια εξέλεξε σε τακτικά μέλη της ΚΕ τους Γιώργη Βοντίτσιο - Γούσια, Κώστα Καραγιώργη, Βαγγέλη Βασβανά, Βασίλη Κοτσάβρα και Κώστα Κολιγιάννη, που μέχρι τότε ήταν αναπληρωματικά. Επίσης προσέλαβε σαν αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ τον Χαρίλαο Φλωράκη και τον Στέφανο Γκιουζέλη.

Η Ολομέλεια προχώρησε, επίσης, σε ορισμένες καθαιρέσεις και διαγραφές μελών της. Συγκεκριμένα: Καθαίρεσε τον Ν. Ρουμελιώτη από αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ και τον διέγραψε από μέλος του Κόμματος σαν λιποτάκτη του κομμουνιστικού αγώνα. Ακόμη, καθαίρεσε από τακτικά μέλη της ΚΕ τους Θανάση Χατζή και Μήτσο Βατουσιανό και από αναπληρωματικά τους Μιχάλη Τσάντη και Φώκο Βέτα. Τέλος, απάλλαξε από τα καθήκοντά της την Χρύσα Χατζηβασιλείου επειδή ήταν βαριά άρρωστη.

Στο πλαίσιο των αλλαγών στη σύνθεση της ΚΕ εντάσσεται και η απόφαση της Ολομέλειας να καθαιρέσει από μέλος του ΠΓ και της ΚΕ - και να διαγράψει από μέλος του Κόμματος - τον Μ. Βαφειάδη. Το θέμα του Βαφειάδη εξετάστηκε ως ξεχωριστό ζήτημα στη συνεδρίαση και θα αναφερθούμε παρακάτω σ' αυτό αναλυτικότερα.

Το νέο ΠΓ της ΚΕ που εξέλεξε η 5η Ολομέλεια ήταν:

Τακτικά μέλη: Ν. Ζαχαριάδης, Γ. Ιωαννίδης, Μ. Παρτσαλίδης, Β. Μπαρτζιώτας, Δ. Βλαντάς.

Αναπληρωματικά μέλη: Λ. Στρίγκος, Π. Ρούσος, Γ. Βοντίτσιος - Γούσιας.

Το Πολεμικό Συμβούλιο αποτέλεσαν οι: Ν. Ζαχαριάδης ως πρόεδρος, Γ. Ιωαννίδης, Β. Μπαρτζιώτας, Δ. Βλαντάς, Γ. Βοντίτσιος - Γούσιας, Κ. Καραγιώργης, Γ. Ερυθριάδης (Πετρής), Κ. Κολιγιάννης (Αρβανίτης), Στ. Γκιουζέλης.

Σε ό,τι αφορά στον ανασχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης η Ολομέλεια αποφάσισε: Να συμμετέχει σ' αυτή και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ) και να του δοθούν τα υπουργεία Γεωργίας και Επισιτισμού. Επίσης να δοθεί ένα υπουργείο στο ΝΟΦ (Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο των Σλαβομακεδόνων που συμμετείχε στο ΔΣΕ). Πρόεδρος της ΠΔΚ αποφασίστηκε να αναλάβει ο Μ. Παρτσαλίδης, εφόσον γινόταν δυνατή η έξοδός του στο βουνό, και σε αντίθετη περίπτωση ο Γ. Ιωαννίδης. Επίσης το υπουργείο Στρατιωτικών ανατέθηκε στον Μ. Βλαντά.

(Για όλες αυτές τις αποφάσεις βλέπε: "Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ", τόμος 6ος, σελ. 342 - 347 και "Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ", τόμος Α, σελ. 606).

Η Πολιτική Απόφαση

Η 5η Ολομέλεια συζήτησε πάνω στο πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης και κατέληξε σε Πολιτική Απόφαση, η οποία και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Δημοκρατικός Στρατός", τεύχος 2, Φλεβάρης 1949 (Βλέπε: "Δημοκρατικός Στρατός", έκδοση "Ριζοσπάστης" 1996, τόμος Β, τεύχος 2, σελ. 3-17 και "Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ", τόμος 6ος, σελ. 325-340). Στην πολιτική αυτή απόφαση εκφράζεται μια υπεραισιόδοξη, θα λέγαμε, εκτίμηση της κατάστασης στην Ελλάδα και των δυνατοτήτων του κινήματος, καθώς και μια υπερτίμηση των επιτυχιών, που είχε σημειώσει ο ΔΣΕ.

"Ο Μοναρχοφασισμός - σημειώνεται στο κείμενο της απόφασης - μπαίνει στα 1949 παραδέρνοντας μέσα στην ολόπλευρη κρίση του, οικονομική, στρατιωτική, πολιτική, ηθική, που σήμερα εκδηλώνεται με περισσότερη ένταση και οξύτητα παρά πριν". ("Επίσημα Κείμενα", στο ίδιο, σελ. 328). Και η απόφαση διαπίστωνε: "Τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα τη χαρακτηρίζει μια σημαντική αλλαγή στο συσχετισμό δυνάμεων προς όφελος του λαϊκοδημοκρατικού στρατοπέδου και του ΔΣΕ. Σε αντίθεση με τις αρχές του 1948, όπου είχαμε μια σχετική ισορροπία δυνάμεων, μέσα στο 1948 ο ΔΣΕ μείωσε εξαντλητικά την πολεμική προσπάθεια και εξασθένισε σοβαρά τη δύναμη του αντιπάλου, ματαιώνοντας όλες τις στρατηγικές επιδιώξεις του. Ο μοναρχοφασισμός ύστερα απ' τις αποτυχίες του έπαθε τέτοιον ηθικό αποσυνθετικό κλονισμό ώστε μπορούμε τώρα να 'χουμε την προοπτική ότι απ' την πλευρά του ηθικού του στρατού του μέσα στα 1949 δε θα 'ναι σε θέση να μας αντιπαρατάξει στρατό ανάλογο και ισάξιο μ' αυτόν που είχε στα 1948, αν και απ' την πλευρά του υλικού και των μέσων οι Αμερικάνοι θα τον εφοδιάσουν καλύτερα και πιο πλούσια απ' ό,τι πέρυσι... Σήμερα ο μοναρχοφασισμός περνά μια ολόπλευρη κρίση. Η ζωή έδειξε ότι δεν μπορεί να νικήσει τον ΔΣΕ". (στο ίδιο, σελ. 334).

Σε ό,τι αφορά τις επιτυχίες του ΔΣΕ η απόφαση εκτιμούσε: "Ο ΔΣΕ έγινε πιο γερός και εμπειροπόλεμος σε στελέχη και μαχητές. Κρατά τώρα παντού την πρωτοβουλία. Προώθησε τις θέσεις του και είναι έτοιμος για καινούριες μάχες και νίκες. Ο ΔΣΕ χτυπά σήμερα και καταλαμβάνει τις πόλεις που κατέχει ο εχθρός, όπως έγινε στην Καρδίτσα, στη Νάουσα, στο Καρπενήσι." (στο ίδιο, σελ. 330).

Στα πλαίσια αυτού του πνεύματος η Ολομέλεια έθεσε μια σειρά καθήκοντα για το κίνημα και το ΔΣΕ. Σε ό,τι αφορά τον στρατιωτικοπολεμικό τομέα τα καθήκοντα που τέθηκαν έχουν ως εξής:

"α. Μέσα από αδιάκοπα χτυπήματα σε όλη τη χώρα να εμποδίσουμε και να παραλύσουμε στο ανώτατο δυνατό σημείο τις προετοιμασίες του εχθρού για το 1949.

β. Να στερεώσουμε και να επεκτείνουμε τις λεύτερες περιοχές στη ΒΔ Ελλάδα καταχτώντας και αστικά κέντρα.

γ. Η Θεσσαλία και η Ρούμελη έχουν αποστολή με την αποφασιστική πολεμική δράση τους να προκαλέσουν και να εξαντλήσουν όσο είναι δυνατό στο δικό τους χώρο την εκστρατεία του εχθρού στο 1949 και να δημιουργήσουν στο χώρο τους μια πλατιά λεύτερη περιοχή γύρω στον κορμό της Κεντρικής Πίνδου.δ. Η Πελοπόννησος πρέπει να τσακίσει την εκστρατεία του εχθρού και ν' αναπτύξει τόσο τις δυνάμεις της και τα χτυπήματά της, ώστε να δημιουργήσει ένα πραγματικό δεύτερο μέτωπο στα νώτα του εχθρού, που θα του ανατρέψει τα στρατηγικά του σχέδια και θα του θολώσει τη στρατηγική προοπτική του.

ε. Η 6η και η 7η Μεραρχίες για κύρια αποστολή τους έχουν να δυναμώνουν συνεχώς τα χτυπήματά τους ενάντια στον εχθρό, αυξάνοντας προοδευτικά και αδιάκοπα την πίεση ενάντια στη Θεσσαλονίκη.

Το αποτέλεσμα της σχεδιασμένης και συγχρονισμένης αυτής επίδοσης του ΔΣΕ σ' όλη τη χώρα πρέπει να 'ναι να κερδίσουμε μέσα στα 1949 εμείς την καμπή στην εσωτερική μας εξέλιξη" (στο ίδιο, σελ. 336).

Τα παραπάνω, βέβαια, καθήκοντα αποδείχτηκαν ανεδαφικά. Και πολύ περισσότερο, τα όσα ανατίθονταν στην 3η Μεραρχία Πελοποννήσου του ΔΣΕ, τη στιγμή που ο αντίπαλος την είχε ουσιαστικά συντρίψει και τα υπολείμματά της, μόνο για την επιβίωσή τους μπορούσαν να αγωνίζονται ή για έναν ηρωικό και με το ντουφέκι στο χέρι θάνατο.

Η 5η Ολομέλεια και το Μακεδονικό 

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΚΚΕ ΜΕ ΓΓ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ (1931-1956)