Αλληλεγγύη στους Ουκρανούς πρόσφυγες και σε όλους τους ξεριζωμένους των ιμπεριαλιστικών πολέμων

Η ρωσική εισβολή και το ξέσπασμα του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει ένα τεράστιο κύμα προσφύγων. Ο συνολικός αριθμός τους έχει ξεπεράσει τα 3,5 εκατομμύρια (στοιχεία της 23ης Μάρτη 2022), ενώ σύμφωνα με την εκτίμηση της Γερμανίδας υπουργού Εξωτερικών, Α. Μπέρμποκ, θα φτάσει γρήγορα στα 8 εκατομμύρια. Οι περισσότεροι Ουκρανοί πρόσφυγες (πάνω από 2 εκατομμύρια) βρίσκονται στην Πολωνία, ενώ στην Ελλάδα έχουν έρθει 12.992, ανάμεσα στους οποίους 4.161 ανήλικα παιδιά (στοιχεία της 21ης Μάρτη 2022).

Ο ύπατος αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Φ. Γκράντι, δήλωσε ότι 10 εκατομμύρια έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους, ενώ μίλησε για την «πιο γρήγορα εξελισσόμενη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο». Εντονες ανησυχίες εκφράζονται για τους μεγάλους κινδύνους εμπορίας ανθρώπων σε βάρος των γυναικών, καθώς και ιδιαίτερα σε βάρος των παιδιών που ταξιδεύουν μόνα και χωρίς επίβλεψη ενηλίκου (ασυνόδευτοι ανήλικοι).

Επικίνδυνοι διαχωρισμοί και παζάρια

1. Ο αριθμός των προσφύγων από τον πόλεμο στην Ουκρανία αυξάνεται καθημερινά και προστίθεται στον μακρύ κατάλογο των εκατομμυρίων ξεριζωμένων από τις κάθε είδους ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους με τη σφραγίδα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, την Παλαιστίνη, μια σειρά από χώρες της Αφρικής κ.ά.

Τριάντα χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, όλα αυτά τα χρόνια δεν έχουν σταματήσει οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και οι πόλεμοι, η υποδαύλιση εμφύλιων συγκρούσεων, η εδραίωση αυταρχικών καθεστώτων, σε πολλές γωνιές του πλανήτη. Τα μεταναστευτικά και προσφυγικά κύματα μεγαλώνουν. Αλλωστε, η ίδια η καπιταλιστική παλινόρθωση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και η διόγκωση των οικονομικών προβλημάτων και της φτώχειας που ακολούθησε, προκάλεσαν τη μαζική φυγή εκατομμυρίων ανθρώπων από τον τόπο τους. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα ζουν πάνω από 200.000 μετανάστες από Γεωργία, Ουκρανία, Ρωσία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία¹.

Ταυτόχρονα, η νίκη της αντεπανάστασης δημιούργησε το έδαφος για την αναθεώρηση και σταδιακή αποψίλωση διεθνών Συνθηκών, που είχαν διαμορφωθεί με την καθοριστική συμβολή της ΕΣΣΔ, όπως η Συνθήκη της Γενεύης για την προστασία των προσφύγων. Είναι χαρακτηριστικές η προσπάθεια της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων για τη διαστρέβλωση της ιδιότητας του πρόσφυγα και η επιμονή τους στην έννοια της «μετανάστευσης», η οποία δεν εμπίπτει σε διεθνείς Συνθήκες και ρυθμίζεται κατά κύριο λόγο από το εσωτερικό δίκαιο της ΕΕ και του κάθε κράτους. Για παράδειγμα, ακόμα και στο πρόσφατο κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τροποποίηση των Κανονισμών σχετικά με τη «δράση συνοχής για τους πρόσφυγες στην Ευρώπη (CARE)» γίνεται λόγος για «την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών προκλήσεων ως αποτέλεσμα της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης».

2. Για την προστασία των κατατρεγμένων από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία, το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε την ενεργοποίηση Οδηγίας του 2001 (2001/55) για τη λεγόμενη παροχή προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων. Οπωσδήποτε, η Οδηγία αυτή δεν παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας των ξεριζωμένων, αλλά σε κάθε περίπτωση παρέχει καταρχάς ορισμένα στοιχειώδη δικαιώματα, που πρέπει να εξασφαλίζονται. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία προβλέπει τη νόμιμη διαμονή για ένα έτος, με δυνατότητα παράτασης, με δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την Εκπαίδευση.

Ωστόσο, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η ενεργοποίηση της ίδιας Οδηγίας είχε απορριφθεί μετά βδελυγμίας στη διάρκεια της λεγόμενης προσφυγικής κρίσης του 2015 λόγω του πολέμου στη Συρία, με πάνω από 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Πολύ περισσότερο, η σημερινή έγκρισή της συνοδεύεται από ορισμένους με σκοταδιστικές και ρατσιστικές δηλώσεις για «πραγματικούς», «λευκούς, Ευρωπαίους, χριστιανούς» πρόσφυγες, σε αντιπαράθεση με τους «αλλόθρησκους» ή και «εν δυνάμει ύποπτους για τρομοκρατία» πρόσφυγες από Συρία, Αφγανιστάν, Ιράκ κ.α., δίνοντας έτσι άλλοθι και στις κάθε είδους εθνικιστικές και φασιστικές ιαχές για τα σχέδια ισλαμοποίησης της Ευρώπης κ.λπ.

Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ κατέθεσε σχετική Ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου στηλιτεύει την «απαράδεκτη πολιτική "δύο μέτρων και δύο σταθμών" που προωθούν η ίδια και οι κυβερνήσεις απέναντι στους κατατρεγμένους πρόσφυγες, παρά το γεγονός ότι όλοι τους αποτελούν θύματα ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων, στους οποίους η ΕΕ μάλιστα είχε εξίσου ευθύνη και ενεπλάκη ενεργά».

Ταυτόχρονα, η ανάγκη προστασίας των Ουκρανών προσφύγων έχει πυροδοτήσει εκ νέου τη διαπάλη για το νέο Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Ασυλο και αξιοποιείται γύρω από το ακανθώδες ζήτημα των μετεγκαταστάσεων ανάμεσα στα κράτη - μέλη. Ετσι, πάνω στον πόνο και την τραγωδία των ξεριζωμένων διαπλέκονται τα σενάρια για την πιθανή αλλαγή στάσης των χωρών του Βίσεγκραντ, που μέχρι τώρα αρνούνταν σταθερά τη συζήτηση για μετεγκατάσταση δικαιούχων και αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους και σήμερα είναι οι πρώτες χώρες υποδοχής των Ουκρανών προσφύγων. Τα διάφορα δημοσιεύματα στον αστικό Τύπο, μάλιστα, μιλούν για «ευκαιρία που πρέπει να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα»...

3. Εμπλεκόμενη άμεσα στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία, η Ελλάδα ακολουθεί την πολιτική της ΕΕ και στο ζήτημα του Προσφυγικού. Η κυβέρνηση της ΝΔ εφαρμόζει το ΠΔ 80/2006, με το οποίο ενσωματώθηκε η παραπάνω ευρωπαϊκή Οδηγία 2001/55 για την προσωρινή προστασία των Ουκρανών προσφύγων. Παράλληλα, τροφοδοτούνται οι ίδιες απαράδεκτες διακρίσεις σε βάρος των κατατρεγμένων, για την πλειοψηφία των οποίων επιφυλάσσονται καταστολή στα σύνορα, βίαιες επαναπροωθήσεις, εγκλωβισμός στις νέες υπερδομές - φυλακές στα νησιά, απελάσεις, άγρια εκμετάλλευση και ομηρία σε καθεστώς «παρατυπίας». Για άλλη μια φορά, πριν από λίγες μέρες, νέοι νεκροί προστέθηκαν στον αιματηρό κατάλογο των απελπισμένων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και την εξαθλίωση, με ακόμα ένα ναυάγιο στη Λέσβο, με ακόμα ένα νέο επικίνδυνο επεισόδιο με εγκλωβισμένους ανθρώπους σε νησίδα του Εβρου.

Την ίδια ώρα, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Ν. Μηταράκης, επιμένει στη δήλωσή του για «πραγματικούς» πρόσφυγες, με το ευφυολόγημα ότι η Ουκρανία συνορεύει με την ΕΕ και επομένως οι άνθρωποι αυτοί δεν διέρχονται από ενδιάμεσες «ασφαλείς» τρίτες χώρες μέχρι να φτάσουν στο ευρωπαϊκό έδαφος της Ελλάδας και έτσι δεν χάνουν την ιδιότητα του πρόσφυγα!

Αντίστοιχα, ο βουλευτής της ΝΔ Δ. Καιρίδης είπε κυνικά, όπως ομολόγησε, ότι «... εδώ δεν μιλάμε για μια σφαγή σε ένα μακρινό μέρος κάπου στα βάθη της Αφρικής, με αλλόθρησκους, αλλά (...) για χριστιανούς, λευκούς, Ευρωπαίους, που είναι από εμάς, προέρχονται από εμάς...». Τέτοιες δηλώσεις αντικειμενικά διαμορφώνουν το έδαφος για ρατσιστικές και επικίνδυνες συμπεριφορές κάθε είδους.

4. Στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο πάντα κάποιοι κερδίζουν από την καταστροφή. Σήμερα, πολλοί μεγαλοξενοδόχοι στην Ελλάδα «τρίβουν τα χέρια τους». Ο ίδιος ο υπουργός Τουρισμού, Β. Κικίλιας, μίλησε για τη δυνατότητα απασχόλησης των Ελλήνων ομογενών και των προσφύγων από την Ουκρανία στις κενές 50.000 θέσεις εργασίας, δίνοντας το πράσινο φως για τις σχετικές αγγελίες και προσφορές ξενοδοχειακών ομίλων «με δωρεάν διαμονή, όρους και αμοιβές Ελλήνων συναδέλφων». Ομως, οι μετανάστες και Ελληνες εργαζόμενοι στον τουριστικό κλάδο έχουν πολύτιμη πικρή πείρα από τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης, τις «ελαστικές» συμβάσεις, τα ατέλειωτα ωράρια, την καταστρατήγηση των όποιων προστατευτικών διατάξεων έχουν απομείνει στην εργατική νομοθεσία.

Η χρονική συγκυρία είναι αποκαλυπτική: Οψεις του ίδιου νομίσματος, εκφράζοντας τη διαχρονική στρατηγική του κεφαλαίου στο Μεταναστευτικό - Προσφυγικό, είναι από τη μια πλευρά η αξιοποίηση των Ουκρανών προσφύγων ως φθηνότερου εργατικού δυναμικού, χωρίς μεγάλες απαιτήσεις στο πλαίσιο άλλωστε της «προσωρινής προστασίας» τους, και από την άλλη πλευρά οι νέες προωθούμενες διμερείς συμφωνίες της Ελλάδας με Μπανγκλαντές, Πακιστάν κ.ά. νομιμοποιώντας το σύγχρονο σκλαβοπάζαρο των μεταναστών εργατών γης. Η καπιταλιστική βαρβαρότητα δεν κάνει διακρίσεις!

Επομένως, όλα τα στοιχεία αποδεικνύουν την εκτίμηση στην Ερώτηση της Ευρωκοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΕ: «Αφενός τα παραπάνω αξιοποιούνται ως μέσο πίεσης στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των ΕΕ, ΝΑΤΟ, ΗΠΑ με τη Ρωσία, αφετέρου εξασφαλίζεται ένα πολυάριθμο φθηνότερο εργατικό δυναμικό, χωρίς μεγάλες απαιτήσεις, σε κλάδους και τομείς της οικονομίας, όπως η αγροτική παραγωγή και ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα, που η ΕΕ εκτιμά ότι υπάρχει έλλειψη εργαζομένων. Δεν είναι τυχαίες ανάλογες εκτιμήσεις από κυβερνήσεις και εργοδοτικές ενώσεις. Αυτή η φαινομενικά αντίθετη αντιμετώπιση των Ουκρανών από τους υπόλοιπους πρόσφυγες αποτελεί τη μία από τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Είτε με το μαστίγιο είτε με το καρότο είτε με την προσωρινή προστασία είτε με την καταστολή, η ιμπεριαλιστική λυκοσυμμαχία έχει ως κριτήριο την εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών της συμφερόντων, τη διασφάλιση της κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων».

Το καθήκον της αλληλεγγύης

Η εναντίωση στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, η επιλογή της σημαίας των λαών και όχι των ληστών ιμπεριαλιστών περιλαμβάνουν ως αναπόσπαστο συστατικό την αλληλεγγύη στα θύματα και τους ξεριζωμένους του πολέμου. Η αλληλεγγύη αποτελεί έκφραση του προλεταριακού διεθνισμού, αναπόδραστο ταξικό καθήκον. Ο ελληνικός λαός έχει δώσει σπουδαία δείγματα γραφής στο μακρινό και το πιο πρόσφατο παρελθόν, έχοντας άλλωστε ο ίδιος βιώσει τις πληγές της μετανάστευσης και της προσφυγιάς.

Σήμερα κι ενώ ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί κλιμακώνονται με σοβαρούς κινδύνους για τους λαούς, η ανάγκη της αλληλεγγύης μεταφράζεται σε συγκεκριμένα καθήκοντα. Οι κομμουνιστές μπαίνουμε μπροστά.

- Παλεύουμε για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των προσφύγων και των οικογενειών τους, χωρίς διακρίσεις, στην υγειονομική περίθαλψη, στη μόρφωση, στην απαιτούμενη στήριξη για δουλειά με δικαιώματα, στην ομαλή κοινωνική ένταξη.

- Αντιμαχόμαστε κάθε προσπάθεια διακριτικής μεταχείρισης των προσφύγων. Ορθώνουμε μέτωπο στον ρατσισμό και τον φασισμό. Υψώνουμε ασπίδα προστασίας για τις ευάλωτες γυναίκες και τα παιδιά, ενάντια σε κυκλώματα πορνείας και εμπορίας ανθρώπων.

- Απλώνουμε το χέρι στους Ουκρανούς πρόσφυγες, επιδιώκουμε την επαφή και συζήτηση μαζί τους, όπου κι αν βρίσκονται, είτε διαμένουν σε δομές είτε φιλοξενούνται από συγγενείς και φίλους τους.

- Οργανώνουμε την πρακτική στήριξη και αλληλεγγύη για την ανακούφισή τους, με όλα τα αναγκαία είδη, μέσα από τα εργατικά σωματεία και άλλους μαζικούς συλλογικούς φορείς του λαϊκού κινήματος.

- Είμαστε σε επαγρύπνηση για τις συνθήκες διαβίωσης όλων των προσφύγων και αιτούντων άσυλο, τη διασφάλιση των κανόνων υγείας και ασφάλειας, την εξασφάλιση επαρκούς σίτισης, υγειονομικής περίθαλψης και ψυχολογικής στήριξης με ευθύνη του κράτους. Καταγγέλλουμε τις ακατάλληλες δομές διαμονής. Διεκδικούμε ανοιχτούς χώρους φιλοξενίας για την αρχική αναγκαία καταγραφή και ταυτοποίησή τους και άμεση μεταφορά όλων σε ασφαλή διαμερίσματα και ξενώνες.

- Καλωσορίζουμε τα προσφυγόπουλα στα σχολεία, με την ιδιαίτερη καθοριστική συμβολή γονιών και εκπαιδευτικών. Διεκδικούμε την εξασφάλιση ουσιαστικών μέτρων για την εκπαίδευσή τους με ευθύνη του κράτους.

- Υποδεχόμαστε τους Ουκρανούς πρόσφυγες στους χώρους δουλειάς και πρωτοστατούμε για την οργάνωση όλων των εργαζομένων στα σωματεία τους, Ελλήνων και ξένων, ανεξάρτητα από το καθεστώς νόμιμης ή μη διαμονής τους και το είδος της εργασιακής σχέσης. Ιδιαίτερη είναι η ευθύνη σε ορισμένους κλάδους, όπως στον επισιτισμό, στον τουρισμό, στην καθαριότητα κ.α.

- Διεκδικούμε την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού στις υπηρεσίες Μετανάστευσης και Ασύλου, τη μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων.

Στις σειρήνες του πολέμου που ήχησαν, η ενωμένη εργατική τάξη και ο λαός σαλπίζουν τον δικό τους συναγερμό μαχητικής προετοιμασίας και λαϊκής αντεπίθεσης, ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τις συνέπειές του.

• Παραπομπή

1. Σύμφωνα με τα στοιχεία Γενάρη 2022 του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, ζουν στην Ελλάδα με νόμιμη άδεια διαμονής 30.239 άνθρωποι από τη Γεωργία (2η στην κατάταξη των 10 κορυφαίων εθνικοτήτων πολιτών τρίτων χωρών με ισχύουσες άδειες διαμονής), 21.390 από την Ουκρανία (5η στην παραπάνω κατάταξη), 18.870 από τη Ρωσία, ενώ υπάρχει και μεγάλος αριθμός εργαζομένων χωρίς «χαρτιά», όπως κυρίως γυναίκες σε εσωτερικές οικιακές εργασίες. Επίσης, ζουν 69.304 Ευρωπαίοι πολίτες με βουλγαρική υπηκοότητα, 54.402 με ρουμανική, 13.903 με πολωνική.

 Της Κατερίνας Γεράκη, υπεύθυνης της Διατμηματικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ για τους Πρόσφυγες και Μετανάστες