Η μάχη της Αρτεμισίας

 Οι Ιταλοί ήσαν περίπου 200 οχυρωμένοι σε δυο θέσεις. 150 στο σχολείο της Αρτεμισίας, που ήταν ένα μεγάλο διώροφο χτίριο μέσα στο χωριό πάνω στο δημόσιο δρόμο Καλαμάτας-Σπάρτης. Οι Ιταλοί κατείχαν τον επάνω όροφο και είχαν γύρω-γύρω πολυβολεία.

Το εργοστάσιο βρισκόταν σε ένα υψωματάκι περί τα 400 μέτρα μέτρα ανατολικά. Τις δύο θέσεις τις χώριζε μια χαράδρα. Το ύψωμα του εργοστασίου ήταν οχυρωμένο με συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια. Περιβαλλόταν από μανδρότοιχο και στην κύρια είσοδο φρουρούσαν διπλοσκοποί.

Αναγνώριση στις εχθρικές θέσεις έκανε προσωπικά ο ίδιος ο Αναστασόπουλος. Ελασίτες γύρω στους 100 άντρες διαιρέθηκαν σε τρεις ομάδες. Η πρώτη με τον Αναστασόπουλο θα χτυπούσε το εργοστάσιο. Η δεύτερη με τον υπολοχαγό Κανελλόπουλο το σχολείο και η τρίτη με τον ανθυπίλαρχο Ηλία Καραμούζη θα ανατίναζε τη γέφυρα στα διπόταμα και θα έμενε εκεί για να αποκρούσει ενδεχόμενη βοήθεια, που θα έρχονταν από την Καλαμάτα στους Ιταλούς. Η επίθεση θα γινόταν ταυτόχρονα κατά τα χαράματα της 4ης προς 5ης Αυγούστου 1943 γύρω στις 4 η ώρα.

Ο Αναστασόπουλος με 30 περίπου αντάρτες ξεκίνησε από το χωριό Πηγές και προχώρησε καλυμμένος μέσα στο δάσος. Όταν έφτασαν στα 200 μέτρα από την πόρτα του εργοστασίου, κατάλαβαν, ότι θα ήτανε δύσκολο, να τους αιφνιδιάσουν με το θόρυβο, που κάνανε τα άρβυλα. Τότε τους πρότεινε να βγάλουν τα παπούτσια και να προσεγγίσουν ξυπόλυτοι. Οι αντάρτες το δέχτηκαν και έτσι έγινε.

Όταν έφτασαν πολύ κοντά ο Αναστασόπουλος ζήτησε οχτώ εθελοντές για να μπουν μαζί του στο εργοστάσιο, ενώ οι υπόλοιποι με τον ανθυπολοχαγό πεζικού Ρουμελιώτη θα κύκλωναν εξωτερικά το εργοστάσιο.

Εθελοντές προσφέρθηκαν:

Ο μόνιμος επιλοχίας Πετρίδης από την Καστανιά της Σπάρτης.

Ο Αλάμαρας από τις Πηγές της Αλαγονίας που είχε το παρατσούκλι “Αλάνης”.

Ο Νίκος Πανούσης από την Αράχοβα του Πάρνωνα, ένα ατρόμητο παλικάρι, που το φώναζαν με την Ιταλική φράση “Νον Παούρα” (non paura) δηλαδή άφοβος, ατρόμητος.

Αντώνης Ρηγανάκος παλιός κομμουνιστής τσαγκάρης από την Καλαμάτα.

Ένας Μάλλιος, ράφτης επίσης από την Καλαμάτα.

Ο Νικηταράς πάλι από την Καλαμάτα.

Ο Βόλγας που δραπέτευσε από τις φυλακές της Τρίπολης.

Αυτοί λοιπόν με προπορευόμενους τον Αναστασόπουλο και τον Πανούση έφτασαν προφυλαχτικά και έρποντας στους σκοπούς. Άρπαξαν τον ακίνητο και τον εξουδετέρωσαν.

Πυροβόλησε όμως ο κινητός και τότε τον σκότωσαν.

Οι υπόλοιποι 17 αντάρτες κύκλωσαν το εργοστάσιο.

Η ομάδα των οχτώ εισόρμησε μέσα και ο “Νον Παούρας” με τη βροντερή του φωνή τους ζήτησε να παραδοθούν. Εκείνοι αρνήθηκαν. Τότε έγινε εφόρμηση. Μπήκαν μέσα και βρήκανε τους Ιταλούς με τα όπλα κάτω από τα κρεβάτια.

Το εργοστάσιο κατελήφθη. Πιάστηκαν 30 περίπου αιχμάλωτοι. Ο επικεφαλής της φρουράς με λίγους άντρες κατόρθωσε να διαφύγει.

Η επίθεση του Κανελλόπουλου στο σχολείο απέτυχε. Πιθανότατα γιατί δεν συντονίστηκε ακριβώς με εκείνη κατά του εργοστασίου και έτσι δεν λειτούργησε ο παράγοντας αιφνιδιασμός.

Ο Κανελλόπουλος μετά την αποτυχία σύρθηκε προς τη Σίτσοβα χωρίς να ειδοποιήσει. Ο Αναστασόπουλος μετά την κατάληψη του εργοστασίου προώθησε την ομάδα του προς το σχολείο, όπου οι Ιταλοί αμύνονταν από τα πολυβολεία τους.

Οι Ελασίτες τους χτυπούν από διάφορα σημεία και από το καμπαναριό της εκκλησίας, όπου είναι ανεβασμένος ο “Νον Παούρας”και περιμένουν να έρθει η νύχτα για να τους κάψουν με βενζίνη.

Κατά τις 5 όμως η ώρα το απόγευμα κατέφτασαν Ιταλικές ενισχύσεις από την Καλαμάτα και άρχισαν να χτυπάνε τους επιτιθέμενους με όλμους. Τι είχε συμβεί; Πως κατόρθωσαν οι Ιταλικές ενισχύσεις να φτάσουν ανενόχλητες;

Απλούστατα η ομάδα που είχε αναλάβει να ανατινάξει τη γέφυρα στα διπόταμα απότυχε στο έργο της και αποσύρθηκε χωρίς να αποκρούσει τους Ιταλούς.

Μόνο ο Γιάννης Βαλσαμάκης έφεδρος ανθυπολοχαγός και ηρωικός μαχητής της Αλβανίας κατέβηκε μόνος του από το γειτονικό χωριό όπου βρισκόταν και με ένα δίκαννο και ένα γκρα σκότωσε εκεί στη γέφυρα δυο Ιταλούς, έπιασε δυο αιχμαλώτους και πήρε και δύο μοτοσυκλέτες.

Έπειτα από την άφιξη των Ιταλικών ενισχύσεων οι αντάρτες αφού αντιστάθηκαν μέχρι τη νύχτα, απαγκιστρώθηκαν και συμπτύχθηκαν ανατολικά της Αρτεμισίας.

Αλλά και οι Ιταλοί, όταν προχώρησε η νύχτα έφυγαν όλοι μαζί για την Καλαμάτα και δεν ξαναπάτησαν πια στην Αλαγονία.

Αποτελέσματα της νικηφόρας επιχείρησης:

Πάνω από 30 αιχμάλωτοι Ιταλοί και 6 νεκροί και άλλοι τόσοι τραυματίες.

Λάφυρα: 100 περίπου όπλα, 2 οπλοπολυβόλα, 20 πιστόλια μπερέτες, 15-20.000 φυσίγγια, 2.000 οκάδες ζάχαρη, 200 κουβέρτες και 30 φορτηγά αυτοκίνητα Fiat, που τα κατέστρεψαν οι Ελασίτες και άλλα 30 μικρά φορτηγά. Να πως μπορούσε να βρει ο ΕΛΑΣ όπλα και πυρομαχικά, που χρειαζόταν και δεν έδιναν οι “σύμμαχοι”.

Ακόμη κυριεύτηκαν 10.000 κυβικά κατεργασμένη ξυλεία και άλλη τόση ακατέργαστη, που μέρος της μοιράστηκε στους χωρικούς και η άλλη πυρπολήθηκε.

Απώλειες του ΕΛΑΣ:1 νεκρός και 4 τραυματίες.

 Αναφορικά με το ιστορικό της μάχης, ο Γιάννης Η. Σχινάς, στο βιβλίο του η «Εθνική Αντίσταση στη Μεσσηνία», βασιζόμενος σε αφήγηση του λοχαγού του ΕΛΑΣ Τάσου Αναστασόπουλου και σε άλλες γραπτές πηγές, γράφει μεταξύ άλλων για τη μάχη στην Αρτεμισία