Απροσάρμοστη Εικονογράφηση

Το μαρτύριο της υπέρ-παρά-υπό-πληροφόρησης είναι μια εμπορικής φύσης μάστιγα των καιρών με κυριολεκτικά σαδομαζοχιστικά χαρακτηριστικά. Ο νους του καθημερινού ανθρώπου, δηλαδή όλων μας, πέφτει ημιεκούσια ή ημιακούσια στην κινούμενη άμμο μιας εντυπωσιακής αντιφατικότητας, χωρίς, εν μέσω ομαδικών πυρών, να υπάρχει χρόνος για επεξεργασία των αντιφάσεων και εξαγωγή συμπερασμάτων και θέσεων.

Ακούγεται περίπλοκο αλλά δεν είναι, πρόκειται για μια μορφή - από τις ισχυρότερες όμως - χειραγώγησης των μαζών. Είναι επιστημονικά επεξεργασμένη. Διαθέτει τεράστιο οπλοστάσιο και μέσα για παραγωγή θηριώδους όγκου πληροφοριών και εντυπώσεων, και εμπεριέχει την εμπέδωσή τους σε τέτοιο βαθμό, που να μοιάζει με καλοδεχούμενη ως αναγκαία πλύση εγκεφάλου.

Ας πάρουμε ένα δυο παραδείγματα από την τρέχουσα επικαιρότητα. Η σορός (φέρετρο στα αρχαία Ελληνικά) της βασίλισσας Ελισάβετ, επτασφράγιστη, αν όχι ταριχευμένη, περιφέρεται απ' άκρου σ' άκρο στην Αγγλία σε μια τελετή που προσομοιάζει με ταινία της Disney γεμάτη βασιλιάδες και δράκους. Μια δυσθεόρατη μάζα δακρυρέουσα με εφόδια πικ-νικ και υπομονής, η ίδια που σατιρίζει και ειρωνεύεται τους μαζικούς λυγμούς των Βορειοκορεατών, πρωταγωνιστεί σ' ένα άκρως προσοδοφόρο υπερθέαμα μπλοκμπάστερ κηδείας. Ευωδιαστή θανατίλα, αποδεδειγμένη από κάμερες και drones. Στην άλλη ευρωπαϊκή άκρη, στη χώρα όπου η ύβρις αποτυπώνεται μοναδικά στην Ιλιάδα του Ομήρου με το σκύλεμα του νεκρού σώματος του Εκτορα από τον ήρωα Αχιλλέα, το νεκρό σώμα του Καζάκου κείται στο ανατομικό τραπέζι της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, δωρεά του Κώστα στην επιστήμη και τη γνώση των νέων ανθρώπων. Στην ίδια χώρα αυτήν την Κυριακή, που θα 'ναι ακόμα άταφοι και ο Καζάκος και η Λίλιμπετ, η Μάγδα Φύσσα θα αφήνει ένα λουλούδι στο μνημείο του γιου της Παύλου, σφαγμένου από τους φασίστες. Και εννιά χρόνια μετά, εκεί στον Βορρά, στη Σουηδία, ένας φασίστας, συνομήλικός του, πίνει σαμπάνια γιατί ψηφίστηκε να κυβερνά.

Αντε τώρα να περιμένεις στην εποχή του πολιτισμού της μιας χρήσης να ανοίξει μια βαθιά πολιτική, φιλοσοφική ή έστω και απλά κοινωνική, αλλά βαθιά συζήτηση για το νεκρό σώμα του ανθρώπου, τον θάνατο, τη ζωή, την ύλη, την εικόνα, την ιδέα, την ελευθερία της βούλησης, και πάνω και πέραν αυτής της συγκλονιστικής αντίφασης.

Με εικονογραφημένη την αντίφαση περί την τελετή του θανάτου, οπότε ο μύχιος ανθρώπινος φόβος του πεπερασμένου βίου τον μετατρέπει σε μυστήριο που περιβάλλεται από τουλάχιστον δέος, αν όχι ιερότητα, έρχεται να αναπηδήσει η έννοια της ελευθερίας ως επικοινωνίας, την ίδια ακριβώς εποχή που ταλανιζόμαστε με τις υποκλοπές, τις επισυνδέσεις και την πόλωση που συνεπάγεται η αντιπαράθεση κράτους - πολιτών, στο έδαφος της ...δημοκρατίας. Πριν από τριάντα χρόνια διαμαρτυρόμασταν για τις κάμερες στους δρόμους, ακόμα και της κυκλοφορίας, ως περιοριστικές των ατομικών δικαιωμάτων. Σήμερα, που η ζωή του καθενός είναι παραδομένη σε πλατφόρμες δεδομένων, και στο παιδί που πάει σε ερωτικό ραντεβού δεν συστήνεις τη χρήση προφυλακτικού αλλά κλείσιμο και απενεργοποίηση του κινητού, η συζήτηση για την πολιτική των παρακολουθήσεων και το οπλοστάσιο της εξουσίας συρρικνώνεται σκόπιμα στις τυπολογίες μιας αδιαφανούς νομιμότητας που καταντά νομιμοφάνεια στην πράξη. Και εδώ, όπως και στο προηγούμενο παράδειγμα, πρέπει να επεξεργαστεί κανείς την αντίφαση της ...προσαρμογής. Γιατί καλό είναι να προσαρμόζεται κανείς στη σύγχρονη τεχνολογία, αλλά οφείλει να μένει απροσάρμοστος ως προς τα ταπεινά της κίνητρα, την άθλια χρήση και την ακόμα αθλιότερη υπερπροβολή της ισχύος της. Στο κάτω κάτω της γραφής, είναι άλλο πράγμα να προσαρμόζεσαι στη ζωή, οπότε μετά βεβαιότητας θα χρειαστεί να πολεμήσεις, κι άλλο να προσαρμόζεσαι στον θάνατο, οπότε είναι όλα ειρηνικά, γιατί είναι πεθαμένα. Σε καθεστώς απειλής λοιπόν για τον επερχόμενο χειμώνα, όπου ήδη εκτοξεύονται προεικονογραφημένα εναντίον μας η φτώχεια, η πείνα και το ψοφόκρυο, προσαρμοζόμαστε εξοπλιζόμενοι και έτοιμοι για μάχη. Το δίλημμα δεν είναι πέτσινο, είναι πραγματικό. 'Η παλεύουμε ή πεθαίνουμε. Πάντως, στο μεταξύ μαθαίνουμε.

Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ