Εθνικιστικός χώρος: Αναμόρφωση και διεργασίες στην υπηρεσία του συστήματος

 

Με πλούσια ύλη κυκλοφορεί το νέο τεύχος της ΚΟΜΕΠ (2/2023). Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα αποσπάσματα από το άρθρο «Εθνικιστικός χώρος: Αναμόρφωση και διεργασίες στην υπηρεσία του συστήματος».

***

Την περίοδο πριν και μετά τις βουλευτικές εκλογές της 21ης Μάη παρακολουθήσαμε σειρά διεργασιών στον χώρο των «ακροδεξιών» - εθνικιστικών κομμάτων. Την επικαιρότητα εκείνων των ημερών απασχόλησε κατά βάση το τι θα γίνει με το φασιστικό κόμμα του εγκληματία Κασιδιάρη, η σχέση του με το ΕΑΝ του Κανελλόπουλου, οι σχετικές διαδικασίες και αποφάσεις του Αρείου Πάγου και η εκλογική άνοδος της Νίκης. Παράλληλα όμως είδαν το φως της δημοσιότητας και οβιδιακές εμφανίσεις κομμάτων, μετακινήσεις από κόμμα σε κόμμα διαφόρων «αρχηγίσκων» του χώρου, διαγραφές στελεχών, αλληλοενστάσεις στον Αρειο Πάγο και προσπάθειες αλληλοαποκλεισμών για χρήσεις ονομάτων και συμβόλων, ενώ μετεκλογικά είχαμε και τη διάλυση της «Εθνικής Δημιουργίας», ως συμμαχίας των κομμάτων του Θ. Τζήμερου και του Φ. Κρανιδιώτη, και την απόσυρση του πρώτου από την πολιτική.

Αυτοί οι φαινομενικά φαιδροί βυζαντινισμοί είχαν και έχουν μια βαθύτερη στόχευση: Την αναμόρφωση του ευρύτερου ακροδεξιού, εθνικιστικού χώρου μετά από την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, στο έδαφος της εξυπηρέτησης των στρατηγικών συμφερόντων της αστικής τάξης και υπό το πρίσμα των ενδοαστικών και ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Το βασικό επίδικο είναι το πώς θα διαμορφωθεί η οργανωτική έκφραση και η συνολικότερη αναμόρφωση του χώρου που θα επιτρέπει με τον καλύτερο τρόπο να επιτελεί τον πολλαπλό του σκοπό. Δηλαδή, αρχικά να χύνεται το εθνικιστικό έως και ναζιστικό δηλητήριο στην εργατική τάξη και στον λαό. Να προπαγανδίζονται οι στρατηγικές επιδιώξεις του κεφαλαίου στην Ελλάδα. Να βρίσκουν πολιτικό «καταφύγιο» οι διάφορες δολοφονικές φασιστικές και ναζιστικές ομάδες, ώστε να μπορούν ανά πάσα στιγμή να ενεργοποιηθούν ενάντια στο εργατικό - λαϊκό κίνημα. Και φυσικά να συντηρείται ένα κοινό ψηφοφόρων αυτού του χώρου για να μπορεί δυνητικά και με νέα μορφώματα να παίξει έναν εφεδρικό για το σύστημα πολιτικό ρόλο.

Παράλληλα, η εθνικιστική γραμμή αυτών των μορφωμάτων λειτουργεί ως ένας βολικός αντίπαλος της κυρίαρχης, πιο κοσμοπολίτικης αστικής γραμμής της «πράσινης μετάβασης», των επώδυνων συμβιβασμών στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, της μεταμοντέρνας θεωρίας του κοινωνικού φύλου. Για να συντηρούνται κάλπικα διλήμματα για «μαύρη» ή «πράσινη» οικονομία του κεφαλαίου, για πολεμική εμπλοκή ή επώδυνες ιμπεριαλιστικές συμφωνίες εντός του ΝΑΤΟ που οδηγούν και από τις δύο πλευρές στον εγκλωβισμό λαϊκών δυνάμεων στους σχεδιασμούς του κεφαλαίου.

Στην ίδια κατεύθυνση, στην προεκλογική περίοδο δυνάμεις από αυτόν τον χώρο αξιοποιήθηκαν από το σύστημα ως ένα «αντισυστημικό» σκιάχτρο, για να θολώνεται το πραγματικό περιεχόμενο του όρου και να επαναφέρεται η άθλια θεωρία των «δύο άκρων», ταύτισης του φασισμού με τον κομμουνισμό, προς όφελος της σοσιαλδημοκρατίας και της αστικής δημοκρατίας.

Τέλος, τις προηγούμενες βδομάδες επιβεβαιώθηκε και στα στενά χρονικά όρια αυτής της προεκλογικής περιόδου το ιστορικό φλερτ της σοσιαλδημοκρατίας με αυτόν τον χώρο, καθώς στη «συζήτηση των ημερών» για το τι θα γίνουν οι ψήφοι της Χρυσής Αυγής μπήκε και ο ΣΥΡΙΖΑ, που χάιδεψε με δηλώσεις του προέδρου του, Αλ. Τσίπρα, τους ψηφοφόρους του εν λόγω χώρου.

Στη συνέχεια του άρθρου θα σταθούμε στους βασικούς άξονες διαπάλης που αφορούν το σύνολο αυτών των δυνάμεων κι έπειτα θα εξετάσουμε ορισμένα βαθύτερα ζητήματα της κοινωνικής, θεωρητικής και ιστορικής εξέλιξης του χώρου.

Φορείς του εθνικιστικού ρεύματος

Η πολυμορφία των κομμάτων του εθνικιστικού χώρου αντανακλά τις κοινωνικές δυνάμεις στις οποίες κάθε δύναμη αναφέρεται ή επιδιώκει να επιδράσει, τα τμήματα του κεφαλαίου με τα οποία υπάρχει άμεση ή έμμεση σύνδεση, καθώς και τον φανερό ή αθέατο προσανατολισμό σε ένα από τα βασικά ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα (ΝΑΤΟ ή το υπό διαμόρφωση ευρασιατικό).

Σε κάθε περίπτωση, όμως, υπάρχουν ορισμένες βασικές κατευθύνσεις στις οποίες χαρακτηριστικά κόμματα του χώρου (Ελληνική Λύση, ΕΑΝ, Νίκη, Πατριωτική Ενωση, Εθνική Δημιουργία κ.ά.) συγκλίνουν έστω και με αποχρώσεις (...)

Βασικό πρόταγμα των εθνικιστικών - ακροδεξιών κομμάτων είναι ότι εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι, κεφάλαιο και εργαζόμενοι, του ίδιου έθνους, έχουν κοινά συμφέροντα. Φυσικά η γραμμή της ταξικής συνεργασίας είναι κοινός τόπος τόσο του εθνικισμού όσο και του κοσμοπολιτισμού του κεφαλαίου, γι' αυτό και διαπερνά όλα τα αστικά κόμματα. Εξάλλου, τόσο το εθνικιστικό όσο και το κοσμοπολίτικο ρεύμα, που δεν χωρίζονται με σινικά τείχη, διαπερνούν και αφορούν το σύνολο του αστικού πολιτικού συστήματος, όπως θα δούμε πιο αναλυτικά στη συνέχεια του άρθρου. Βέβαια, η λογική της ταξικής συνεργασίας υπηρετείται με διαφορετικό τρόπο από τα δύο αυτά ρεύματα, με τον εθνικισμό να διακηρύσσει ότι υπάρχουν «υπερταξικά συμφέροντα», κοινά για τα μονοπώλια και τον λαό, από τη σκοπιά του «ενιαίου έθνους» και της «προόδου της χώρας». Η προσπάθεια να αγκαλιαστούν οι εργαζόμενοι με τους εκμεταλλευτές τους περνά σε αυτήν την περίπτωση μέσα από την προώθηση της αντιπαλότητας για τα άλλα έθνη και των θεωριών περί ανωτερότητας των επιμέρους εθνών.

Σταθερή φωνή των συμφερόντων της αστικής τάξης

Οι θέσεις των κομμάτων του εθνικιστικού χώρου αναφορικά με την οικονομία είναι ενδεικτικές για τον τρόπο με τον οποίο προβάλλουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα των τμημάτων του κεφαλαίου που έχουν αναφορά, πάντα όμως υπό το πρίσμα των στρατηγικών συμφερόντων της αστικής τάξης.

Ενιαίο στοιχείο όλων είναι οι διακηρύξεις για την καπιταλιστική ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής και της αξιοποίησης των εγχώριων παραγωγικών δυνατοτήτων και πλουτοπαραγωγικών πηγών (...)

Ζητούν ιδιαίτερες ρυθμίσεις για την ανάπτυξη των ελληνικών - εγχώριων - όπως λένε - επιχειρήσεων σε κάθε κλάδο, αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος για να υπάρχει «καλύτερη πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων σε επενδυτικά κεφάλαια» (Νίκη), «χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές και διευκόλυνση του επιχειρείν» (Εθνική Δημιουργία), ενώ η Ελληνική Λύση προτείνει ανοιχτά μείωση στο 15% της φορολογίας των επιχειρήσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη έμφαση δίνουν στις προγραμματικές τους θέσεις στην ενίσχυση κλάδων όπου ήδη γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη και κερδοφορία το κεφάλαιο. Για παράδειγμα, η Ελληνική Λύση έχει αναλυτικές θέσεις για την παραπέρα ανάπτυξη της κερδοφορίας του τουριστικού κεφαλαίου αλλά και για το φόρτωμα των «κόκκινων» δανείων στον λαό μέσω της φορολογίας και την ίδρυση ενός «κρατικού οργανισμού» για τη διαχείρισή τους. Ενώ η Νίκη, πιο προωθημένα, ζητά «ειδικό φορολογικό καθεστώς για το τμήμα των επενδύσεων των εφοπλιστών που θα γίνουν σε άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες στην ξηρά» (...)

Για το νέο κόμμα Νίκη

Ανάμεσα στα κόμματα του εθνικιστικού χώρου, εκείνο που είδε έντονα το φως της δημοσιότητας μετά τις εκλογές της 21ης Μάη ήταν το κόμμα Νίκη, διεκδικώντας και μια πιθανή είσοδο στη Βουλή.

Υπάρχουν δίαυλοι του κεφαλαίου και των πολύμορφων μηχανισμών του που στήριξαν αυτήν την άνοδο της Νίκης. Ως κόμμα φαίνεται να έχει σχέσεις με τμήματα εφοπλιστών, καθώς και με τμήματα της Εκκλησίας, μονές του Αγίου Ορους και παραεκκλησιαστικές οργανώσεις.

Φυσικά, σε αυτές τις διεργασίες υπάρχουν και αντίρροπα σχέδια εντός της αστικής τάξης και της Εκκλησίας για το πώς θα διαμορφωθεί ο εθνικιστικός χώρος, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις πρόσφατες χρηματοδοτήσεις ύψους 40 εκατ. ευρώ της κυβέρνησης της ΝΔ προς το Αγιον Ορος (...)

Φαίνεται επίσης η Νίκη να εμφανίζεται μέσα στον εθνικιστικό χώρο ως μία από τις «φωνές» που είναι πιο φιλική στον ρωσικό παράγοντα, σε αντίθεση με άλλα μορφώματα με πιο φιλοΝΑΤΟικό προσανατολισμό, όπως αυτό της Εθνικής Δημιουργίας (...)

Παράλληλα και οι ίδιες οι θέσεις και η πολιτική γραμμή της Νίκης έχουν σαφές ταξικό πρόσημο υπέρ του κεφαλαίου, όπως περιγράψαμε αναλυτικά στην προηγούμενη ενότητα:

• Ειδικά φορολογικά μέτρα για το κεφάλαιο, που περιλαμβάνουν μείωση των φορολογικών συντελεστών για τα νομικά πρόσωπα και επέκταση του ειδικού φορολογικού καθεστώτος που ισχύει για τους εφοπλιστές και τις δραστηριότητές τους στην ξηρά.
• Ταυτόχρονα, διακηρύσσουν τη λιτότητα και την εγκράτεια για τους εργαζόμενους ενάντια στον «άκρατο καταναλωτισμό».
• Ζητούν την ισχυροποίηση του αστικού κράτους για να είναι πιο αποτελεσματικό για την προσέλκυση επενδύσεων και θεωρούν ότι πρέπει να υπάρξουν και συμπράξεις κράτους και ιδιωτικού τομέα, όπως, για παράδειγμα, στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
• Αποδέχονται την ΕΕ και τις κατευθύνσεις της, καθώς θεωρούν ότι δεν είναι το πρόβλημα αυτή η ίδια η ιμπεριαλιστική συμμαχία, αλλά μόνο η στάση της Ελλάδας σε αυτή.
• Και φυσικά όλα αυτά με καθαρά εθνικιστικές διακηρύξεις ότι «μισείται ο αυτόχθων Ελληνας» και τη θέση του καταλαμβάνουν «παράνομοι απρόσκλητοι έποικοι», για τους οποίους ζητούν απελάσεις που τις ονομάζουν «επανεξέταση των αθρόων ελληνοποιήσεων» και «φορολόγηση των εμβασμάτων προς τις χώρες τους» και την επιβολή ενός καθεστώτος «μετοίκων» για τους ξένους εργαζόμενους, δηλαδή ένα καθεστώς περιορισμού ή στέρησης πολιτικών δικαιωμάτων.

Τα περιεχόμενα του τεύχους

 -- ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ

-- ΚΕ του ΚΚΕ: Για τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της 21ης Μάη 2023

-- Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ:

Εθνικιστικός χώρος: Αναμόρφωση και διεργασίες στην υπηρεσία του συστήματος

-- Δημήτρης Κοιλάκος: Οι μεγάλες εργατικές - λαϊκές κινητοποιήσεις στην Ευρώπη και η προοπτική ανασύνταξης του κινήματος

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

-- Ιωνας Παπανδρεόπουλος: Εξελίξεις στις λιμενικές υποδομές

ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ

-- Μάκης Παπαδόπουλος: 100 χρόνια ΕΣΣΔ: Μια χώρα που δεν υπάρχει πια, αλλά συνεχίζει να διδάσκει

-- Λουκάς Αναστασόπουλος: Η πραγματική λύση για τους λαούς βρίσκεται στον δρόμο της σύγκρουσης με το κεφάλαιο, το αστικό κράτος και τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες

-- Βασίλης Οψιμος: Η κληρονομιά του Φιντέλ και η διεθνιστική αλληλεγγύη

-- ΚΟΜΕΠ: Ο σοσιαλισμός είναι η μόνη διέξοδος προς όφελος των λαών

ΙΣΤΟΡΙΑ

-- Φάνης Παρρής: Για το μεγάλο, το ωραίο, το συγκλονιστικό

ΤΕΧΝΗ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

-- Δημήτρης Κουτσούμπας: Η τέχνη του Ξαρχάκου συναντιέται με τον αγώνα μας για έναν ανώτερο πολιτισμό

ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ

-- Κομματικά ντοκουμέντα (22/3/2023 - 2/6/2023)