Αυξάνονται οι κίνδυνοι ευρύτερης σύγκρουσης στη Δυτική Αφρική μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 26ης Ιούλη στον Νίγηρα, που επέφερε την ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου, Μοχάμεντ Μπαζούμ.
Ο Νίγηρας είναι μια ακόμη αφρικανική χώρα που λόγω του σημαντικού ορυκτού πλούτου της (ουράνιο, πετρέλαια, φώσφορο και χρυσό) είναι στο στόχαστρο ισχυρών μονοπωλιακών ομίλων, με τον πληθυσμό των περίπου 24,21 εκατομμυρίων ανθρώπων να ζει, στο μεγαλύτερο μέρος του, εγκλωβισμένος σε ακραία φτώχεια, δίχως πρόσβαση σε βασικές υποδομές ύδρευσης, ηλεκτρισμού, Υγείας, Παιδείας.
Σε αυτές τις συνθήκες και με δεδομένο τον σφοδρό ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό και τις κόντρες μονοπωλίων για το ξαναμοίρασμα των αγορών και της «πίτας» σε πηγές και οδούς μεταφοράς πλούτου, ο Νίγηρας έγινε την περασμένη βδομάδα η πέμπτη χώρα που βιώνει πραξικόπημα μετά το 2020, έπειτα από εκείνα σε Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι, Γουινέα και Τσαντ.
Το πραξικόπημα του στρατηγού Αμπντουραχμάν Τσιανί έβγαλε από τη μέση μια κυβέρνηση που είχε διαθέσει χώρο σε ΗΠΑ και Γαλλία για την αναδίπλωση των στρατευμάτων τους που διώχθηκαν από άλλες γειτονικές χώρες (π.χ. Μάλι) και έβαλε στη θέση της μια άλλη που δείχνει να επιθυμεί να αξιοποιήσει τις διεθνείς και περιφερειακές αντιθέσεις (π.χ. Δύσης - Ρωσίας) προκειμένου να εξαγοράσει χρόνο και στήριξη από μέρος του λαού που δυσανασχετεί από τη μάστιγα της φτώχειας και τους τζιχαντιστές (ένα πραγματικό «πολυεργαλείο» ιμπεριαλιστών) σε βορρά και νότο. Δεν είναι τυχαίο ότι το βασικό επιχείρημα που επικαλέστηκαν οι πραξικοπηματίες της Προεδρικής Φρουράς ήταν η (αντικειμενική) επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στη χώρα.
Το τελεσίγραφο της Οικονομικής Κοινότητας Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) για πιθανή στρατιωτική επέμβαση «αποκατάστασης» του Προέδρου Μπαζούμ στον Νίγηρα εκπνέει την Κυριακή 6 Αυγούστου και όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά. Μεταξύ αυτών και εκείνο μιας ευρύτερης στρατιωτικής σύρραξης στο φόντο του σφοδρού διεθνούς και περιφερειακού ανταγωνισμού μεταξύ δυτικών χωρών (με πρώτη τη Γαλλία) και Κίνας, Ρωσίας, αραβικών χωρών και Τουρκίας (η οποία ποτέ δεν έκρυψε την επιθυμία της για στρατιωτική βάση).
Εντούτοις, η απειλή ξένης δυτικοαφρικανικής επέμβασης δεν είναι εύκολη υπόθεση, αν και έως το τέλος της βδομάδας η ECOWAS την είχε πάνω στο τραπέζι σαν «τελευταίο όπλο». Πρώτα από όλα έχει διχάσει μέρος χωρών της περιοχής με πρώτες τις γειτονικές χώρες του Νίγηρα, που τελούν υπό στρατιωτικό καθεστώς, Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι και Γουινέα, οι οποίες ξεκαθάρισαν πως θα σταθούν απέναντι και στο πλευρό του Νίγηρα. Το σχέδιο επέμβασης προκαλεί επίσης την αποδοκιμασία της ισχυρής (οικονομικά, ενεργειακά και στρατιωτικά) Αλγερίας, που αν και καταδίκασε το πραξικόπημα έσπευσε να αποδοκιμάσει σφόδρα όχι μόνο την απειλή της ECOWAS για στρατιωτική επέμβαση αλλά και τις οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις που επέβαλε το περασμένο Σαββατοκύριακο η Κοινότητα χαρακτηρίζοντάς τες «απάνθρωπες».
Σε επίπεδο διεθνών δυνάμεων και εκεί οι αντιδράσεις είχαν ενδιαφέρον.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ, με πρώτη τη Γαλλία, καταδίκασαν απερίφραστα το πραξικόπημα αλλά υπήρξαν μεταξύ τους μικρές αλλά αξιοπρόσεκτες διαφοροποιήσεις. Η Γαλλία και η ΕΕ ανέστειλαν την αναπτυξιακή και χρηματοπιστωτική βοήθεια ενώ οι ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι ίσως το πράξουν εάν δεν αποκατασταθεί η κυβέρνηση του Μπαζούμ, δίχως να θέσουν κάποιο χρονικό περιθώριο.
Η Νιγηρία, διά του Προέδρου της, Μπόλα Τινούμπου, που είναι προεδρεύουσα της ECOWAS, ενθαρρύνεται από δυτικές δυνάμεις να αναλάβει «περιφερειακό ρόλο» στον Νίγηρα για τα δικά τους συμφέροντα. Ηταν ο άνθρωπος που έριξε την ιδέα της στρατιωτικής επέμβασης στο τραπέζι ώστε να δοκιμάσει στην πράξη την αποτελεσματικότητα της δύναμης περίπου 10.000 στρατιωτικών της ECOWAS που έχει ως αποστολή την αποκατάσταση της τάξης σε περίπτωση νέων πραξικοπημάτων, αφότου αυτή συγκροτήθηκε πριν από δύο χρόνια. Το 30% αυτής της δύναμης απαρτίζεται από Νιγηριανούς στρατιωτικούς...
Ενδιαφέρον είχε βεβαίως και η στάση της Γαλλίας. Μετά τις αντιδράσεις Μπουρκίνα Φάσο και Μάλι κατά ξένης στρατιωτικής επέμβασης στον Νίγηρα, η Γαλλίδα υπουργός Εξωτερικών, Κατρίν Κολονά, έσπευσε να διαμηνύσει ότι η Γαλλία δεν σχεδιάζει να επέμβει (τουλάχιστον άμεσα...) στρατιωτικά στην πρώην αποικία της, μολονότι η ίδια δεν απέκλεισε μια πιθανή αποκατάσταση της εξουσίας του ανατραπέντος Προέδρου Μπαζούμ στην εξουσία. Στην απόφαση των στρατιωτικών για παύση των εξαγωγών ουρανίου και χρυσού στη Γαλλία, η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν προσποιήθηκε την «ασυγκίνητη», δηλώνοντας ότι προμηθεύεται από τον Νίγηρα μόλις το 10 με 17% αυτού που χρειάζονται οι πυρηνικοί σταθμοί της χώρας.
Η Ρωσία, από την άλλη, διαφώνησε με το πραξικόπημα στον Νίγηρα και ζήτησε την αποκατάσταση της τάξης, με τον υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, να στηλιτεύει με νόημα την υποκριτική και διπρόσωπη τακτική των ΗΠΑ, οι οποίες έσπευσαν να καταδικάσουν το πραξικόπημα στον Νίγηρα αλλά δεν έκαναν το ίδιο το 2014 με την τότε ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης στην Ουκρανία. Παράλληλα, ρωσικά ΜΜΕ μετέδιδαν την πληροφορία πως δεν υπάρχουν δυνάμεις της ρωσικής μισθοφορικής εταιρείας «Wagner Group» (δίχως βεβαίως αυτό να αλλάξει στη συνέχεια).
Η Κίνα, που είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος επενδυτής στον Νίγηρα μετά τη Γαλλία και έχει ρίξει δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή του μεγαλύτερου αγωγού πετρελαίου μήκους 2.000 χλμ., που θα συνδέει πετρελαιοπηγές από το Αγκαντίμ του Νίγηρα (που εκμεταλλεύονται κινεζικές εταιρείες σε συνεργασία με το κράτος) με το λιμάνι Κοτόνου του Μπενίν, έχει προχωρήσει στην ανέγερση του διυλιστηρίου «Soraz» και στην ανάπτυξη ορυχείου ουρανίου στο Αζελίκ, τήρησε πιο ήπια στάση. Απέφυγε να καταδικάσει το πραξικόπημα στο πλαίσιο της αρχής μη ανάμειξης στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών και παρότρυνε τους 1.080 Κινέζους εργαζόμενους που απασχολούνται σε περίπου 40 κινεζικές εταιρείες στον Νίγηρα να πάρουν μέτρα αυτοπροστασίας και αποφυγής κινδύνων.
Κατά του πραξικοπήματος τάχθηκε και η Τουρκία, που διατηρεί σημαντικές επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα και φιλοδοξεί να φτιάξει κάποτε εκεί και στρατιωτική βάση.
Ενδιαφέρον είχαν και οι αντιδράσεις αραβικών χωρών.
Η Σαουδική Αραβία καταδίκασε το πραξικόπημα εκφράζοντας ανησυχία, όπως και τα ΗΑΕ, τα οποία κατά κάποιον τρόπο ενεπλάκησαν εμμέσως στο πραξικόπημα όταν αλγερινές εφημερίδες αναφέρθηκαν στον ύποπτο ρόλο τους υπέρ των στασιαστών στον Νίγηρα με την κατάλληλη «αξιοποίηση» του πρέσβη της χώρας στα ΗΑΕ, ο οποίος ήταν αρχηγός του στρατού πριν τον απομακρύνει από το πόστο αυτό ο ανατραπείς Πρόεδρος, Μ. Μπαζούμ.
Οι ξένες αντιδράσεις που καταγράφηκαν μετά το πραξικόπημα είναι ενδεικτικές της ρευστότητας των εξελίξεων αλλά και της πολυπλοκότητας ισχυρών συμφερόντων ξένων δυνάμεων και μονοπωλίων που εκμεταλλεύονται τη φτωχότερη χώρα - μέλος του ΟΗΕ.
Σε πολιτικό - στρατιωτικό επίπεδο είναι φανερές οι μεγάλες αντιθέσεις συμφερόντων ανάμεσα σε ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία. Οι ΗΠΑ διαθέτουν περίπου 1.000 στρατιώτες στον Νίγηρα και δύο βάσεις drones στο πλαίσιο της «αντιτρομοκρατικής» συνεργασίας.
Η Γαλλία μετέφερε από το Μάλι στον Νίγηρα εκατοντάδες στρατιώτες και σήμερα έχει περίπου 1.200.
Στον Νίγηρα βάση έχουν και αρκετές δεκάδες Γερμανοί, Ιταλοί και άλλοι Ευρωπαίοι στρατιωτικοί στο πλαίσιο αποστολής της ΕΕ στο Σαχέλ της Αφρικής με πρόσχημα την τρομοκρατία αλλά και την ανάγκη μείωσης της πίεσης που ασκούν σε χώρες του ευρωπαϊκού νότου οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές Αφρικανών που επιχειρούν να φθάσουν εκεί και μέσω του Νίγηρα. Ο Νίγηρας, ας μην ξεχνάμε, θεωρείται χώρα - «κλειδί» στους σχεδιασμούς της ΕΕ για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρά το πραξικόπημα, τα δυτικά στρατεύματα παραμένουν όπως ήταν στον Νίγηρα. Σε περίπτωση όμως που πιεστούν να φύγουν και από τον Νίγηρα, η Ρωσία θα είναι ο βασικός ωφελημένος. Οπως δείχνουν οι εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλάζουν με ταχύτερους ρυθμούς τα γεωπολιτικά περιφερειακά δεδομένα και στη σκακιέρα του σφοδρού ανταγωνισμού στη Δυτική Αφρική που, ούτως ή άλλως, εδώ και χρόνια βιώνει τη «δύση» της άλλοτε ισχυρής γαλλικής οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος.
Σε οικονομικό επίπεδο οι πιο σφοδροί ανταγωνισμοί στον Νίγηρα για το ξαναμοίρασμα πηγών και αγορών διεξάγονται κυρίως μεταξύ Γαλλίας και Κίνας.
Η Γαλλία εκμεταλλεύεται επί μισόν αιώνα τα κοιτάσματα ουρανίου στον Νίγηρα έναντι πινακίου φακής. Με τον τρόπο αυτό τα γαλλικά μονοπώλια (πρώην «Areva», νυν «Orano») εξασφαλίζουν φθηνότερη παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος για τα μονοπώλια. Δεν είναι τυχαίο ότι μία από τις πρώτες αποφάσεις που πήρε η νέα κυβέρνηση ήταν να απαγορεύσει τις εξαγωγές ουρανίου και χρυσού στη Γαλλία...
Η «Οrano», που πριν από λίγα χρόνια εξασφάλισε άλλα 40 χρόνια εκμετάλλευσης κοιτασμάτων ουρανίου του Νίγηρα, δεν αποκλείεται να εξαναγκαστεί να περιορίσει τις μπίζνες ή και να κατεβάσει τελείως τα ρολά. Εάν αυτό γίνει οι επόμενοι παίκτες, που είναι κύρια από την Κίνα, περιμένουν στη γωνία. Αλλωστε η κινεζική εταιρεία εξόρυξης ουρανίου CNNC εδώ και αρκετά χρόνια έχει εξασφαλίσει την ανάπτυξη ορυχείου στο Azelik (κεντρικός Νίγηρας) και η «PetroChina» την εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Ο πρόεδρος της χώρας ζητά «πράσινο φως» για στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα
Ο νιγηριανός πρόεδρος Μπόλα Τινούμπου ζήτησε από τη Γερουσία της Νιγηρίας την έγκρισή της για να συμμετάσχει η χώρα του σε στρατιωτική επέμβαση στον γειτονικό Νίγηρα, μετά το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Punch.
Ο Τινούμπου, ο οποίος ασκεί επίσης το τρέχον διάστημα την προεδρία της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS στα αγγλικά, CEDEAO στα γαλλικά), ζήτησε πράσινο φως για να προχωρήσει σε «στρατιωτική επέμβαση» στον Νίγηρα, προκειμένου να αποκατασταθεί η συνταγματική τάξη στη χώρα αυτή, «αν η στρατιωτική χούντα δεν πειθαρχήσει» στο τελεσίγραφο μίας εβδομάδας που της απηύθυνε ο περιφερειακός οργανισμός την περασμένη Κυριακή.
Ανώτατοι αξιωματικοί των ένοπλων δυνάμεων των χωρών-μελών της ECOWAS ανακοίνωσαν χθες πως πλέον είναι έτοιμοι να επέμβουν στρατιωτικά στον Νίγηρα αν λάβουν τη διαταγή.
Ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στον Νίγηρα διακινδυνεύει να εμπλέξει σε πολεμικές συγκρούσεις την ευρύτερη περιοχή, καθώς ορισμένες χώρες της περιοχής (Μπουρκίνα Φάσο, Μάλι και Γουινέα), έχουν δηλώσει ότι θα αντιδράσουν σε μια τέτοια περίπτωση.
Οι εξελίξεις στο Νίγηρα, αλλά και σε άλλες χώρες της ζώνης του Σαχέλ, συνδέονται άρρηκτα με τους οξείς ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς ανάμεσα σε ΗΠΑ-ΕΕ από τη μία και Κίνα-Ρωσία από την άλλη για την πρωτοκαθεδρία στην περιοχή, που αποτελεί σημαντικό εμπορικό δρόμο και διαθέτει μεγάλο ορυκτό πλούτο.
Οι ΗΠΑ αλλά και η Γαλλία που έχει εδραιώσει ισχυρά συμφέροντα στην περιοχή από την εποχή της αποικιοκρατίας, βλέπουν την κυριαρχία τους στην περιοχή να αμφισβητείται τα τελευταία χρόνια, καθώς η Ρωσία έχει αυξήσει τη στρατιωτική της παρουσία, με όχημα την ιδιωτική μισθοφορική εταιρεία Βάγκνερ, ενώ η Κίνα έχει προχωρήσει σε τεράστιες επενδύσεις σε χώρες της ζώνης του Σαχέλ.
(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου