Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου

Ενα κάτεργο για τους κομμουνιστές στρατιώτες

Το Καλπάκι βρίσκεται περίπου 30 χλμ. από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και κατοικείται από 600 περίπου κατοίκους. 

Εξω απ' αυτό το μικρό χωριό, που πριν το 1940 ήταν σχεδόν ακατοίκητο, το αστικό κράτος εγκατέστησε στα 1924 τον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου, μια στρατιωτική μονάδα με αποστολή τον «σωφρονισμό» των απείθαρχων.

Πολύ σύντομα, στο Καλπάκι άρχισαν να στέλνονται και κομμουνιστές φαντάροι και ναύτες, μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ, για να «αναμορφωθούν» - να τσακιστούν δηλαδή σωματικά και ψυχικά. Γι' αυτό και ο Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου ονομάστηκε «τάφος των ζωντανών».

Από το Καλπάκι πέρασαν εκατοντάδες κομμουνιστές στρατιώτες.
Ανάμεσά τους ο Θανάσης Κλάρας (Αρης Βελουχιώτης), ο Κώστας Καραγιώργης (μετέπειτα μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ), ο Δημήτρης Βλαντάς (μετέπειτα μέλος του ΠΓ της ΚΕ), ο Κώστας Γαμβέτας (μετέπειτα μέλος της ΚΕ) και άλλοι.

Η δράση της ΟΚΝΕ στους στρατευμένους νέους

Οι κομμουνιστές στρατευμένοι οργάνωναν τον αγώνα μέσα στα στρατόπεδα για την καλυτέρευση του συσσιτίου, για την αύξηση του μισθού του φαντάρου, για βελτίωση της κατάστασης στους στρατώνες, για κατάργηση των πειθαρχικών ποινών, ενάντια στον αυταρχισμό, στις αυθαιρεσίες κ.ά. Ταυτόχρονα, διαπαιδαγωγούσαν ταξικά τους φτωχούς φαντάρους να μπορούν να ξεχωρίζουν τα συμφέροντά τους, που είναι αντίθετα με αυτά της αστικής τάξης και σε συνθήκες πολέμου και σε συνθήκες «ειρήνης», να μην παρασύρονται από τα καλέσματα της «εθνικής ομοψυχίας», να μην ταυτίζονται με τα αστικά σχέδια εμπλοκής σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους και επεμβάσεις.

Ο Πειθαρχικός Ουλαμός Καλπακίου

Το αστικό κράτος φυσικά δεν θα μπορούσε να μη λάβει τα μέτρα του ενάντια στη δράση των κομμουνιστών. Συνολικά, άλλωστε, την ίδια περίοδο, το αστικό κράτος λάμβανε νομοθετικά - κατασταλτικά μέτρα ενάντια στο ΚΚΕ. Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Το 1927, συστάθηκαν η Επιτροπή «για την καταπολέμηση του κομμουνισμού εις τα σχολεία» και η «Επιτροπή καταπολέμησης του κομμουνισμού», που σαν πρώτο μέτρο αποφάσισε την «εκκαθάριση των δημόσιων υπηρεσιών από τα κομμουνιστικά στοιχεία». Ενα χρόνο μετά, ψηφίστηκε το περιβόητο «Ιδιώνυμο», βάσει του οποίου διώχτηκαν, φυλακίστηκαν και εξορίστηκαν χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές (βλ. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1939», τόμ. Α2, «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 346-348).

Το Καλπάκι υπήρξε τμήμα αυτού του κατασταλτικού μηχανισμού. Αρχικά εκεί στέλνονταν οι «απλώς απείθαρχοι», γρήγορα όμως, τουλάχιστον απ' την επόμενη χρονιά, άρχισαν να εξορίζονται εκεί κομμουνιστές στρατευμένοι. Εγραψε ο Πέτρος Πικρός:

«Στην αρχή στέλνονταν οι "απλώς απείθαρχοι", αυτοί για τους οποίους έχει επικρατήσει στη φανταρίστικη γλώσσα ο όρος "στραβόξυλα". Λίγο αργότερα στέλνονται και τα κοινωνικά ναυάγια (...). Ακολούθησαν όλοι, όσοι ύψωναν το ανάστημά τους, με πρώτους τους κομμουνιστές, μέσα στο στρατώνα (...) Οσοι τόλμησαν να διαμαρτυρηθούν για την αθλιότητα του συσσιτίου, για την αποκτηνωτική πειθαρχία. (...)».

Ο Πειθαρχικός Ουλαμός στην πραγματικότητα ήταν ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας και ταυτόχρονα βασανισμού.

Για την τοποθεσία που επιλέχθηκε να εγκατασταθεί, έγραψε χαρακτηριστικά ο «Ριζοσπάστης»:

«Ο Πειθαρχικός Ουλαμός δεν μένει μόνιμα στο ίδιο μέρος. Το καλοκαίρι (Απρίλης - Νοέμβρης) περνά στην τοποθεσία "Πόρκο - Σέρμπο" (...) Αφθονία σε λύκους, τσακάλια, αγριογούρουνα και αρκούδες, κρύβουνται στα σκοτεινά δάση. Απάτητες κορφές και κάθετες πλαγιές, άγριοι βοργιάδες, συχνές καλοκαιρινές νεροποντές, παγωμένες νύχτες και ανυπόφερτα λιοπύρια. Απέραντοι βάλτοι στις όχθες του ποταμού, σύννεφα και κουνούπια που έχουν συνέπεια μια χρόνια βαριά ελονοσία. (...) Η χειμερινή διαμονή (Δεκέμβρης - Απρίλης) είναι το Καλπάκι τοποθεσία στο βορειανατολικό βάθος βαλτώδικης πεδινής έχτασης (...)».

Τα μαρτύρια

Η πρώτη επιστολή φαντάρων του Καλπακίου, που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης», είναι ενδεικτική της κατάστασης που επικρατούσε σ' αυτό:

«Υποφέρουμε εδώ τα πάνδεινα. Μας βάζουν και κάνουμε τις πιο βαριές, αφάνταστα βαριές δουλειές. Αμα αποστάσει κανείς πάνου στις δουλειές αυτές ο βούρδουλας πέφτει αλύπητα πάνου στην πλάτη του. Μας έχουν κάτου από τρύπια τσαντήρια και μένουμε. Και μας δέρνουν, μας σέρνουν για το παραμικρό εμάς τους φαντάρους. Πεινούμε. Μας δίνουν με το δράμι και τρώμε. Εχουμε ψειριάσει. Μας δίνουν 1 πλάκα σαπούνι τον μήνα μικρή, 30 δράμια. Η πείνα και η βαριά δουλειά κάνουν πολλούς από μας να πεθαίνουν κι άλλοι φθισικοί να χάνονται» («Ριζοσπάστης», 7-10-1926).

Οι εξόριστοι του Καλπακίου στεγάζονταν το καλοκαίρι σε μικρά αντίσκηνα ανά 6 - 7, τα οποία τα διαπερνούσε το νερό της βροχής. Τον χειμώνα έμεναν μέσα σε δυο στάβλους, ο ένας πάνω στον άλλο, στην υγρασία και το παγερό κρύο. Ο χώρος αυτός, σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη», είχε κριθεί απ' την Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού ακατάλληλος ακόμα και για τα ζώα! («Ριζοσπάστης», 30-5-1925).

Η δουλειά ήταν πολύωρη και εξαντλητική, από τα χαράματα έως τη νύχτα. Οι φαντάροι έκοβαν και κουβαλούσαν ξύλα, έσπαγαν χαλίκι, έφτιαχναν ασβεστοκάμινα, άνοιγαν και έστρωναν δρόμους (και για λογαριασμό του Μοναστηρίου της Βέλλας).

Ταυτόχρονα, το ξύλο έπεφτε αλύπητο μαζί με άλλα «εξειδικευμένα» βασανιστήρια, όπως η άσκοπη δουλειά. Ενα απ' αυτά ήταν το «πότισμα» των τηλεγραφόξυλων, που ο διοικητής του Ουλαμού Χρ. Παπαχρήστου (1926-1929) έλεγε πως «όταν βγάλουν κλαδιά κι ανθίσουν, τότε θα γίνει ο κομμουνισμός στην Ελλάδα». Παρόμοιας έμπνευσης ήταν και το σκάψιμο λάκκων - τάφων, στους οποίους ο Παπαχρήστου διέταζε τους φαντάρους να ξαπλώσουν για να «ιδεί αν χωράνε» και έπειτα τους σκέπαζαν και σκάβανε άλλους. Αλλες φορές τους έδεναν στα δέντρα και τους μαστίγωναν.

Πλάι σε αυτά η πείνα, η δίψα, οι αρρώστιες. Η δουλειά ακόμα και με 39-40 πυρετό. Υπό αυτές τις συνθήκες, πέθανε ο κομμουνιστής φαντάρος Γιώργος Τρανουδάκης, το 1927.

«Στων φρουρών το πείσμα» στάθηκαν ορθοί

Η κτηνώδης βία δεν μπόρεσε να κάμψει το ηθικό των κομμουνιστών φαντάρων και ναυτών, την πίστη τους στον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Να τα λόγια, με τα οποία χαιρέτισαν οι φαντάροι του Καλπακίου το Ενωτικό Πανεργατικό Συνέδριο, τον Γενάρη του 1929:

«Γυμνοί σχεδόν, μέσα στην αφάνταστη παγωνιά, που μας περιζώνει, γεμάτοι πληγές από τα ξεπαγιάσματα, το ξύλο, τη βρώμα, λυγισμένοι σωματικώς, αγνοώντας αν θα κατορθώσωμε να γυρίσωμε ποτέ ζωντανοί, μα αλύγιστοι ηθικώς, πιστοί μέχρι θανάτου στην πάλη της τάξης μας, νιώθουμε επιταχτική την ανάγκη να σας στείλωμε το χαιρετισμό μας αυτό, που δεν ξέρομε αν θα φτάσει στα χέρια σας» («Ριζοσπάστης», 5-2-1929).

Με σθένος στάθηκαν και απέναντι στους στρατοδίκες. Στην πρώτη ομαδική δίκη κομμουνιστών φαντάρων απ' το Καλπάκι, τον Απρίλη του 1929, ένας απ' τους κατηγορούμενους, ο Αγησίλαος Βλάχος, όταν ρωτήθηκε απ' τον κυβερνητικό επίτροπο αν «παραδέχεσθε εσείς την πατρίδα» απάντησε:

«Εμείς την πατρίδα την παραδεχόμαστε τέτοια που την θέλουμε, δηλαδή χωρίς να υπάρχη εκμετάλλευσις των πολλών απ' τους λίγους. Μια τέτοια πατρίδα ασφαλώς θα την υποστηρίζουμε» («Ριζοσπάστης», 23-4-1929).

Σε αρκετές περιπτώσεις, επίσης, εξεγέρθηκαν, αντιστάθηκαν στους δημίους τους. Ετσι έγινε τον Σεπτέμβρη του 1930. Οι φαντάροι αρνήθηκαν να δουλέψουν παραπάνω από 4 ώρες τη μέρα, αρνήθηκαν να εξοντωθούν. Τότε, ο διοικητής του Καλπακίου επιτέθηκε σ' έναν απ' τους συντρόφους και στη συνέχεια τον φυλάκισαν. Την επόμενη μέρα, οι υπόλοιποι φαντάροι αρνήθηκαν ξανά να πάνε για δουλειά και απαίτησαν την αποφυλάκιση του συντρόφου. Η διοίκηση απάντησε με νέα επίθεση και την προφυλάκιση άλλων 6 κομμουνιστών.

Προκύπτει αντικειμενικά το ερώτημα: Πώς άντεξαν νέοι άνθρωποι τέτοια μαρτύρια; Από πού πήγαζε το σθένος τους; Εγραψε ο Μάρκος Μαρκοβίτης, που, όπως θα δούμε αργότερα, καταδικάστηκε σε θάνατο από το στρατοδικείο:

«Εμείς είμαστε όλοι εφτά, χωρίς όπλα... Μα δεν είμαστε μόνοι. Πίσω μας (...) σ' όλο τον κόσμο, αισθανόμαστε την πνοή εκατομμυρίων προλεταρίων, που μας παραστέκουν. Μα κι αν είμαστε μακρυά εμείς, είμαστε ένα κομμάτι από την παντοδύναμη αυτή μάζα. Χίλιες φορές όχι. Το θέλημα των δημίων μας δε θα γίνει. Ούτε λεπτό παραπάνω δουλειά» («Πρωτοπόροι», 1-1931).

Η δίκη των 7 κομμουνιστών φαντάρων

Για τα παραπάνω γεγονότα, οι 7 φαντάροι του Καλπακίου φυλακίστηκαν στις φυλακές Ακραίου και δικάστηκαν στις 29 Νοέμβρη 1930, κατηγορούμενοι «επί ανυποταξία και βιοπραγία κατ' ανωτέρου εκ προμελέτης». Το Στρατοδικείο Ιωαννίνων τους καταδίκασε στις εξής ποινές: Οι Μάρκος Μαρκοβίτης και Γιάννης Πανούσης καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι Δημήτρης Βλαντάς και Κώστας Γαμβέτας σε ισόβια δεσμά, οι Αργ. Αδαμόπουλος και Σ. Τσακίρης σε 7 χρόνια φυλακή και ο Βασίλης Κορδέλης σε φυλάκιση 2 ετών.

Την ώρα που διαβαζόταν η απόφαση, τη στιγμή που έφτασαν στο σημείο της καταδίκης των δύο συντρόφων σε θάνατο, οι κομμουνιστές φαντάροι με θάρρος απάντησαν τραγουδώντας τον «Υμνο της Διεθνούς». Εγραψε αργότερα ο Μάρκος Μαρκοβίτης:

«Θάνατος; Ε ναι, λοιπόν! Κι εμείς:

Εμπρός της γης οι κολασμένοι

της πείνας σκλάβοι εμπρός - εμπρός...

Το τραγούδι μας ήταν εγερτήριο. Από την στενάχωρη αίθουσα του στρατοδικείου που το τραγουδήσαμε πέρασε χώρες και χωριά». («Πρωτοπόροι», 1-1931).

Η δημοσιοποίηση της απόφασης του Στρατοδικείου προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Οι εργατικές οργανώσεις, οι φοιτητές απάντησαν με συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες. Διανοούμενοι όπως ο Κωστής Παλαμάς, ο Δημήτρης Γληνός, ο Νίκος Καζαντζάκης, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, η Λιλίκα Νάκου, ο Νίκος Κατηφόρης, ο Κώστας Παρορίτης, ο Γρηγόρης Ξενόπουλος, ο Κώστας Βάρναλης και άλλοι υπέγραψαν έκκληση για τη σωτηρία των 7 φαντάρων και για την κατάργηση του Καλπακίου.

Οι αντιδράσεις ξεπέρασαν τα σύνορα της χώρας. Η Κομμουνιστική Διεθνής Νέων, η Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία εξέδωσαν ανακοινώσεις, με τις οποίες καλούσαν σε οργάνωση αγώνων για να εμποδιστεί η δολοφονία των επαναστατών φαντάρων. Στη Νέα Υόρκη και τη Μασσαλία, οι Ελληνες εργάτες οργάνωσαν συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Ακόμα, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν υπέγραψε επιστολή διαμαρτυρίας στον Ελ. Βενιζέλο.

O τελευταίος, απαντώντας σε Επερώτηση σχετικά με το Καλπάκι στη Βουλή, αρνήθηκε τα όσα συνέβαιναν εκεί και σημείωσε:

«Εχομεν (...) έναν πειθαρχικόν ουλαμόν τον οποίον θα διατηρήσωμεν και αν ακόμη πρόκειται να πέσωμεν εις την Βουλήν».

Αναφερόμενος, δε, στην επιστολή του Αϊνστάιν είπε:

«Η απάντησίς μου ήτο να μη δώσω καμμίαν απάντησιν. (...) Δεν έρχεται να μας ερωτήση αν είναι αληθή τα διαδιδόμενα» («Ριζοσπάστης», 17-12-1930).

«Αν πέσουμε, θα πέσουμε τίμια, ταξικά τίμια, σαν επαναστάτες»

Μέχρι και τις 12 Γενάρη του 1931, όταν και δικάστηκε η έφεση των «7» στο αναθεωρητικό στρατοδικείο στην Αθήνα, οι κομμουνιστές φαντάροι απευθύνθηκαν με επιστολές τους στην εργατική τάξη. Σε μια απ' αυτές, με ημερομηνία 7 Δεκέμβρη 1930, γραμμένη στο Τμήμα Μεταγωγών, έγραφαν:

«Το κράτος των εκμεταλλευτών με τα όργανά του φαντάστηκε πως θα μπορούσε να λυγίσει την επαναστατικότητά μας, πως θα τσάκιζε ηθικά και σωματικά τους νέους κομμουνιστές (...) στο κάτεργο του Καλπακιού. Μα οι δοκιμασίες (...) όχι μόνο δεν μας κλόνισαν, αλλά μας εμψυχώσανε με το πιο θανάσιμο ταξικό μίσος, μας ατσάλωσαν την ταξική μας συνείδηση. (...) Η εξοντωτική τους διάθεση δεν μας τρομάζει. (...) Προβάλλει επιταχτικό το καθήκο σε κάθε εργάτη, αγρότη, φαντάρο και ναύτη, σε κάθε εκμεταλλευόμενο να πυκνώσει τις γραμμές του ΚΚ και με εκατονταπλασιασμένες τις δυνάμεις να σαρώσουμε κάθε φασιστικό μέτρο, να βαδίσουμε στο γκρέμισμα του καπιταλισμού, στην προλεταριακή επανάσταση (...)» («Ριζοσπάστης», 9-12-1930).

Μερικές μέρες μετά, έλεγαν στον αντιπρόσωπο της Εργατικής Βοήθειας που τους επισκέφθηκε:

«(...) Δεν πιστεύουμε στην αστική δικαιοσύνη, ούτε περιμένουμε το δίκιο απ' αυτή. Μόνο η απάντηση της εργατικής τάξης, η πάλη των μαζών θα σταματήσει το χέρι του δημίου και θα ανακόψει το κύμα της τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε σ' όλη την Ελλάδα. Σαν και μας πόσοι άλλοι σύντροφοι μένουν στις φυλακές. (...) Διακηρύξτε στην εργατική τάξη πως τα κεφάλια μας δεν τα λογαριάζουμε καθόλου. Ας πέσουμε, γιατί αν γίνει αυτό, θα πέσουμε τίμια, ταξικά τίμια, σαν επαναστάτες κομμουνιστές που κάναμε το καθήκο μας» («Ριζοσπάστης», 20-12-1930).

 

Το μνημείο της ΚΝΕ στο Καλπάκι

Ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ

«Με το κεφάλι ψηλά, υπερήφανα, χωρίς λιποψυχία ή ψυχική κούραση, προσέρχονται υπό ισχυράν συνοδείαν οι κατηγορούμενοι», έγραφε η εφημερίδα «Εσπερινή» για την είσοδο των 7 κομμουνιστών στην αίθουσα του αναθεωρητικού στρατοδικείου.

Πράγματι, έγραφε ο «Ριζοσπάστης», «οι σύντροφοί μας χωρίς να δείχνουν ούτε το ελάχιστο σημείο που να μαρτυράει για φόβο μπαίνουν στην αίθουσα σταθερά και γελαστά» («Ριζοσπάστης», 13-1-1931).

Ο καταδικασμένος σε θάνατο Μάρκος Μαρκοβίτης δήλωσε στον «Ριζοσπάστη»: «Είμαστε κομμουνιστές, μέλη της ηρωικής ΟΚΝΕ, αγωνιστήκαμε με πείσμα, με θυσίες στο στρατό για τη διαφώτιση των συναδέλφων μας, για τα ζητήματά τους, ενάντια στον προετοιμαζόμενο αντισοβιετικό πόλεμο. Και τώρα δεν θα κάνουμε τίποτα άλλο παρά να κρατήσουμε ψηλά τη σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος, της επανάστασης» («Ριζοσπάστης», 13-1-1931).

Ακριβώς αυτό έπραξαν απολογούμενοι οι 7 ΟΚΝίτες.

Ο Δημήτρης Βλαντάς είπε:

«Μάθαμε, κύριοι στρατοδίκες, το χειρισμό του όπλου στο στρατό. Τον μάθαμε, όπως μας λέγαν, για να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας. Μα πόσο ψέμα είναι αυτό, φάνηκε από την πρώτη στιγμή. Στην εξέγερση των φτωχών χωρικών του Μαλεβιζίου της Κρήτης ενάντια στην καταπίεση μάς στείλαν με τα όπλα για να εμποδίσουμε τους χωριάτες να μπουν στην πόλη. Πήγαμε. Και σε λίγο αντικρύζαμε τους πατεράδες μας άοπλους να κατέρχονται στην πόλη για να υπερασπιστούν αυτή τη ζωή τους. Οι αξιωματικοί μας είπαν: Να, αυτοί είναι εχθροί του καθεστώτος. Ποιοι; Οι πατεράδες μας. (...) Εγώ σαν κομμουνιστής που ήξερα πια να εξηγώ όλα αυτά τα γεγονότα όφειλα να τα πω και στους άλλους φτωχούς φαντάρους. Και τους είπα πως ο στρατός ο αστικός είναι ένα μέσο καταπίεσης ενάντια στους εργάτες και φτωχούς αγρότες, για να χτυπάει τους αγώνες τους, για καινούργιους πολέμους. (...)» («Ριζοσπάστης», 15-1-1931).

Ο Κώστας Γαμβέτας, ανάμεσα σε άλλα, είπε:

«Οταν ήλθε ο στρατηγός, ήλθε μόνο για να μας δει. Οταν πήγαμε να κάνουμε παράπονα μας είπε παληοτόμαρα. Για ποιο λόγο: Επειδή είμαστε κομμουνιστές. Επειδή σαν κομμουνιστές πάντα βρισκόμαστε επικεφαλής κάθε αγώνα των φαντάρων και των εργατών. Επειδή αγωνιζόμαστε για τα μεροκάματα των εργατών, για την καλλιτέρευση της ζωής των καταπιεζόμενων μαζών (...)» («Ριζοσπάστης», 15-1-1931).

Ο Μάρκος Μαρκοβίτης σημείωσε:

«Εμείς έχουμε υποχρέωση μπροστά σ' αυτό το μακελειό που έρχεται να διαφωτίσουμε τους φαντάρους και να τους πούμε πως όταν αύριο εκραγεί (σ.σ. ο νέος πόλεμος ενάντια στην ΕΣΣΔ) το καθήκον τους είναι να συναδελφωθούν με τον Κόκκινο Στρατό της Σοβιετικής Ενωσης, να τον υποστηρίξουν, να χτυπήσουν τη δική τους κεφαλαιοκρατία» («Ριζοσπάστης», 15-1-1931).

Η κινητοποίηση της εργατικής τάξης, που συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια της δίκης, κατόρθωσε να σώσει τους καταδικασμένους σε θάνατο φαντάρους, καθώς οι ποινές τους μετατράπηκαν σε φυλακίσεις λίγων ετών.

Ακολούθησε και άλλη δίκη 13 φαντάρων και ναυτών του Καλπακίου τον Νοέμβρη του 1933, με τις εξής κατηγορίες:

«1) για εξύβριση κατά των ανωτέρων υπηρεσιακών οργάνων, 2) άρνηση να υπακούσουν σε διαταγή του διοικητού του πειθαρχικού ουλαμού Καλπακίου, 3) γιατί - τάχα - επεχείρησαν στάσεις και αντιστάσεις» («Ριζοσπάστης», 20-11-1933).

Το αστικό κράτος, φυσικά, καταδίωκε την κομμουνιστική δράση σε όλες τις στρατιωτικές μονάδες, ενώ όσον αφορούσε τους ναύτες, ως χώρος μαρτυρίου χρησιμοποιήθηκε το πολεμικό πλοίο «Μαρμάρω» (βλ. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1918-1939», τόμ. Α2, «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 468-470).

Ενα χρόνο αργότερα, το 1934, οι αγώνες αυτοί και η σθεναρή στάση των κομμουνιστών φαντάρων οδήγησαν στην κατάργηση του Πειθαρχικού Ουλαμού Καλπακίου.

Πολύτιμη παρακαταθήκη

Η αλύγιστη στάση των κομμουνιστών φαντάρων, η λεβέντικη στάση που κράτησαν απέναντι στους δημίους τους και στα στρατοδικεία είναι μια απ' τις σημαντικότερες σελίδες της Ιστορίας της ΟΚΝΕ.

Αποτελεί και σήμερα φωτεινό παράδειγμα πίστης και αφοσίωσης στα επαναστατικά ιδανικά, στην πάλη για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Στρατής ΔΟΥΝΙΑΣ
Μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ

 Συνεχίζεται με Αι Στράτη