Με αφορμή
την 1η Μάη, προτείνουμε ταινίες από διάφορες χώρες ανά τις δεκαετίες.
Ταινίες που καταγράφουν, καθώς η Πρωτομαγιά ως σταθμός της ταξικής πάλης έχει
αποτελέσει έμπνευση ή και την αφορμή, για σεναριογράφους και σκηνοθέτες που
θέλησαν να αποτυπώσουν τους αγώνες και τις αγωνίες, τις μάχες για το δίκαιο και
τα δικαιώματα των εργαζομένων, βάζοντας και αυτοί το λιθαράκι
τους στην καταγραφή
των 100ετών αγώνων για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Απεργία / Σεργκέι Αϊζενστάιν / ΕΣΣΔ, 1925
«Απεργία:
Αδέξια... αιχμηρή... απροσδόκητη... αμετανόητη... ασυνήθιστα εγκυμονούσα, με
σχεδόν όλα εκείνα που επρόκειτο να αναδειχθούν στην ωριμότητά μου στη διάρκεια
των τελευταίων χρόνων της δουλειάς μου». Έτσι χαρακτηρίζει την ταινία του ο Αϊζενστάιν.
«Το φιλμ
αφηγείται την ιστορία μιας απεργίας, που καταπνίγηκε, μ' έναν ποιοτικά
διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο μέχρι τότε κινηματογράφος», γράφει ο ιστορικός του
κινηματογράφου Κιθ Ρίντερ και συνεχίζει: «Η παραδοσιακή αντίληψη του ατόμου -
πρωταγωνιστή έχει αντικατασταθεί από τον ανθρώπινο τύπο. Τα αφεντικά είναι
καρικατούρες που καπνίζουν πούρα και οι προβοκάτορες απεργοσπάστες δείχνονται
και βγαίνουν από βαρέλια μέσα από τη γη. Για τον Αϊζενστάιν σημασία δεν έχουν
τα άτομα σαν άτομα αλλά οι κοινωνικές δυνάμεις που εκπροσωπούν».
Κουλε Βαμπε ή Σε ποιον ανήκει ο κόσμος; / Ζλάταν Ντούντοφ
/ Γερμανία, 1932
Βερολίνο,
1931. Μια οικογένεια βιοποριστών παλεύει να επιβιώσει, παρότι η ανεργία χτυπά
κόκκινο. Οταν ο αδελφός της Ανι αυτοκτονεί σε απόγνωση, η οικογένειά της
αναγκάζεται να εγκατασταθεί στο Κούλε Βάμπε («κρύο στομάχι» ή «άδειο στομάχι»
στη βερολινέζικη αργκό), έναν οικισμό που λειτουργεί ως στέγη για τους ολοένα
αυξανόμενους άπορους. Το δρόμο της ταξικής πάλης επιλέγει συνειδητά η κόρη της
οικογένειας, Ανι, που σπάει τις συμβιβαστικές λογικές και επιστρέφοντας στην
πρωτεύουσα, εντάσσεται στον οργανωμένο αγώνα.
Σε σενάριο
των Μπέρτολτ Μπρεχτ και Ερνστ Οτβαλντ και μουσική του Χανς Αϊσλερ. Με τους:
Χέρτα Τίλε, Ερνστ Μπους, Μάρτα Βόλτερ.
Κοινωνική Σαπίλα / Στέλιος Τατασόπουλος / Ελλάδα, 1932
Η «Κοινωνική
σαπίλα» είναι η πρώτη ελληνική κοινωνική ταινία με καθαρά μαρξιστική θέση. Ένας
καθαρά στρατευμένος κινηματογράφος και πρόδρομος του κινήματος του
νεορεαλισμού. Ο Τατασόπουλος, που είναι ταυτόχρονα πρωταγωνιστής και
σεναριογράφος της «Κοινωνικής σαπίλας», ξεκινά την ταινία του θέτοντας τις
ιστορικές συνθήκες στις οποίες διαδραματίζεται η ταινία του, όπου τα γενικά
πλάνα της Αθήνας και του Πειραιά αποτελούν πραγματικά ντοκουμέντα της εποχής.
Η ταινία
ασχολείται με τα προβλήματα της εργατικής τάξης, την ανεργία, τη φτώχεια,
καυτηριάζει τα ήθη της εποχής, αναφέρεται στον υπόκοσμο, στα ναρκωτικά και τη
σωματεμπορία και αναδεικνύει τη σήψη του εκμεταλλευτικού συστήματος. Ο
Τατασόπουλος είναι λες και χωρίζει την ταινία του σε δύο μέρη: Η σαπίλα του
καπιταλιστικού συστήματος και η ατομική λύση, από τη μια, και η ταξική πάλη και
η συλλογικότητα, από την άλλη. Ο Ντίνος Βρισθένης, πρωταγωνιστής του έργου, όσο
περισσότερο συνειδητοποιεί την ταξική του θέση τόσο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος
γίνεται. «Ο Ντίνος ξεύρει τον προορισμό του. Οι σύντροφοί του τον
περιμένουν. Μαζί τους θα αγωνισθεί ενάντια στη σαπίλα της κοινωνίας. Ετσι θα
βρει την λύτρωσι αφού θα παλέβει διά το γκρέμισμα της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΑΠΙΛΑΣ».
Η πρεμιέρα
της ταινίας ήταν επεισοδιακή. Ο αιθουσάρχης του κεντρικού κινηματογράφου
«Σπλέντιτ», όπου γινόταν η προβολή, φοβούμενος το «Ιδιώνυμο» τη ματαίωσε. Έτσι,
οι μπομπίνες μεταφέρθηκαν σε αίθουσα στην Κοκκινιά, με τους χωροφύλακες να
επιδίδονται σε σωματική έρευνα των θεατών για να προλάβουν δήθεν ταραχές και
ένοπλες συμπλοκές. Η ταινία είχε τεράστια επιτυχία και η προβολή της
συνεχίστηκε σε διάφορες πόλεις. Το πρωτότυπο της ταινίας, μαζί με τα Επίκαιρα
του ΕΛΑΣ, το έκαψαν οι Χίτες τον Δεκέμβρη του '44. Η κόπια της «Κοινωνικής
σαπίλας » ξαναβρέθηκε το 1989, όταν ο σκηνοθέτης ύστερα από προτροπή της
Αγλαΐας Μητροπούλου αναζήτησε σε κάποια αποθήκη του θεάτρου «ΡΕΞ» τα
αμοντάριστα αρνητικά της ταινίας του.
Μοντέρνοι Καιροί / Τσάρλι Τσάπλιν / ΗΠΑ, 1936
Τα σταφύλια της οργής / Τζον Φορντ / ΗΠΑ, 1940
Μεταφορά του
αριστουργηματικού ομώνυμου βιβλίου του Τζον Στάινμπεκ. Διηγείται την ιστορία
των ταπεινών και καταφρονεμένων της Αμερικής στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής
κρίσης, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, αμέσως μετά το μεγάλο κραχ του 1929.
Συγκαταλέγεται ανάμεσα στις δέκα καλύτερες αμερικάνικες ταινίες.
Μόνο ένα
κομμάτι μιας μεγαλύτερης ψυχής, μία μοναδική, μεγάλη ψυχή που ανήκει σε όλους
και τότε... Τότε δεν έχει σημασία. Θα είμαι τριγύρω, στο σκοτάδι. Θα βρίσκομαι
παντού. Οπου κι αν κοιτάξεις - όπου θα γίνεται μάχη για να φάνε οι πεινασμένοι,
θα είμαι εκεί. Οπου θα υπάρχει μπάτσος που δέρνει άνθρωπο, θα είμαι εκεί. Θα
είμαι εκεί που οι άνθρωποι φωνάζουν όταν θα είναι οργισμένοι. Θα είμαι εκεί που
τα πεινασμένα παιδιά θα γελάνε προτού φάνε. Και όταν οι άνθρωποι θα θρέφονται
από τα δικά τους τα σπαρτά.. Ζώντας στα σπίτια που οι ίδιοι έκτισαν.... Θα
είμαι κι εκεί...
Παίζουν οι:
Χένρι Φόντα, Τζέιν Ντάργουελ, Τζον Κάραντάιν, Σίρλεϊ Μιλς και Τζον Κουάλεν.
Η γη τρέμει / Λουκίνο Βισκόντι / Ιταλία, 1948
Πρόκειται
για αντιπροσωπευτικό δείγμα σπουδαίου πολιτικού κινηματογράφου στρατευμένου στο
πλευρό της εργατικής τάξης. Η ταινία χρηματοδοτήθηκε από το Ιταλικό
Κομμουνιστικό Κόμμα, με στόχο να αποτελέσει πρότυπο της αντίληψής του για την
παιδευτική και πολιτική λειτουργία του κινηματογράφου.
Στη Σικελία,
οι φτωχοί ψαράδες εξαπατούνται από τους μεγαλεμπόρους ψαριών. Μια από τις
οικογένειες προσπαθεί να ξεφύγει από την εκμετάλλευση και να γίνει ανεξάρτητη.
Με την τοπική σικελική διάλεκτο και πρωταγωνιστές πραγματικούς ψαράδες, η
ταινία έχει τη μορφή ντοκιμαντέρ. Ενα εκπληκτικό ασπρόμαυρο νεορεαλιστικό
αριστούργημα με κοινωνική καταγραφή και ειλικρινή διαχείριση πραγματικών
προβλημάτων. Παίζουν ερασιτέχνες ηθοποιοί τη ζωή τους.
Το αλάτι της γης / Χέρμπερτ Μπίμπερμαν / ΗΠΑ, 1954
Η ταινία
καταγράφει τον απεργιακό αγώνα των εργατών - εργατριών σε ένα ορυχείο του Σίλβερ
Σίτι (Νέο Μεξικό), με ερμηνευτές πρόσωπα που βίωσαν την απεργία. Η ταινία δεν
περιορίστηκε στο να αποκαλύψει μόνο την άγρια εκμετάλλευση των αντρών εργατών.
Αποκάλυψε και την ακόμη σκληρότερη πραγματικότητα στη ζωή των γυναικών, αλλά
και τον αγώνα των γυναικών για ίσα δικαιώματα, όχι μόνο στη δουλειά αλλά και
στον αγώνα: «Εσπεράνζα Κουιντέρο. Είμαι η γυναίκα ενός εργάτη στο ορυχείο.
Εδώ είναι το σπίτι μας. Το σπίτι δεν είναι δικό μας. Τα λουλούδια, όμως... τα
λουλούδια είναι δικά μας. Αυτό είναι το χωριό μου. Όταν ήμουν παιδί,
λεγόταν Σαν Μάρκος. Οι Αγγλοαμερικανοί άλλαξαν το όνομα σε Zinc Town. Ζινκ
Τάουν, Νιου Μέξικο, ΗΠΑ. Οι ρίζες μας φτάνουν βαθιά σ' αυτόν τον τόπο, πιο
βαθιά κι από τα πεύκα, κι απ' το ορυχείο...».
Ο σκηνοθέτης
της ταινίας ήταν ένας από τους «δέκα του Χόλιγουντ», που διώχθηκε από τον
Μακάρθι για «αντιαμερικανικές ενέργειες». Μόλις αποφυλακίστηκε το 1947,
αποφάσισε να γυρίσει ένα «σκηνοθετημένο ντοκιμαντέρ», με άξονα την απεργία των
μεξικάνικης καταγωγής μεταλλωρύχων στο Σίλβερ Σίτι. Το γύρισμα άρχισε το 1951.
Το συνεργείο είχε να αντιμετωπίσει επιθέσεις της «Κου Κλουξ Κλαν». Τεχνικοί και
καλλιτέχνες έκαναν βάρδιες γύρω απ' το χώρο του γυρίσματος. Δύο χρόνια
αργότερα, τα γυρίσματα τέλειωσαν. Κανένα, όμως, εργαστήριο δε δεχόταν να επεξεργαστεί
την ταινία. Ετσι, αναγκάστηκαν να την τεμαχίσουν και να τη δουλέψουν, κατά
δόσεις, σε πολλά εργαστήρια. Η πρεμιέρα δόθηκε παράνομα, σ' έναν απόμερο
συνοικιακό κινηματογράφο της Νέας Υόρκης.
- Η ταινία θα προβληθεί την Κυριακή 3 Μάη στις 21.00 από το κανάλι της ΚΝΕ στο youtube.
Ζερμινάλ / Κλοντ Μπερί / Γαλλία, 1993
Ταινία
βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γάλλου νατουραλιστή συγγραφέα Εμίλ Ζολά,
που απεικονίζει την άθλια καθημερινότητα των ανθρακωρύχων της βόρειας Γαλλίας
στα μέσα του 19ου αιώνα. «Δεν είχα παρά μία μόνο επιθυμία, να δείξω
αυτούς τους εξαθλιωμένους, αυτά τα θύματα της εκμετάλλευσης, αυτούς που
ασφυκτιούν, όπως ακριβώς τους έχει καταντήσει η κοινωνία μας...».
Στο Μονσού, μια
πόλη πλούσια σε ορυχεία άνθρακα στη βόρεια Γαλλία, ο Ετιέν, ένας άνεργος
μηχανικός, πέφτει στην κόλαση των ανθρακωρυχείων ψάχνοντας για μια θέση
εργασίας. Μπροστά στα μάτια του ξετυλίγεται το δράμα των κατοίκων που
εργάζονται στα ορυχεία σαν σκλάβοι, άλλα και η ιδεολογική πάλη ανάμεσα στους
χαρακτήρες. Ο Ετιέν μπολιασμένος από τη νεοσύστατη σοσιαλιστική κοσμοθεωρία,
δεν μπορεί να ανεχτεί την ταξική ανισότητα και έτσι θα οδηγήσει τους εργάτες σε
απεργία.
Ψωμί και τριαντάφυλλα / Κεν Λόουτς / Αγγλία, 2000
Το 1912 ο
James Oppenheim επηρεασμένος από τη μεγάλη «απεργία των ρούχων» που κήρυξαν οι
γυναίκες εργάτριες στη βιομηχανία κατασκευής έτοιμων ενδυμάτων στη Μασαχουσέτη
των ΗΠΑ, το Μάρτη του 1912 και είχε ως βασικό αίτημα την αύξηση του μεροκάματου
και τη βελτίωση των συνθηκών της δουλειάς τους έγραψε το ποίημα «Bread and
Roses» όπου δημοσιεύτηκε σε αμερικανικό περιοδικό και ήταν αφιερωμένο στις
«γυναίκες της Δύσης».
Βαδίζοντας
στη διαδήλωση - είναι όμορφη η μέρα
Για τους
ανθρώπους που μας ακούν να απαιτούμε: Ψωμί και τριαντάφυλλα! Ψωμί και
τριαντάφυλλα!
Πάνω από 90
χρόνια μετά ο Κεν Λόουτς δανείζεται αυτό το σύνθημα για την ταινία του για να
μας διηγηθεί την ιστορία της Μάγια, μιας νεαρής Μεξικανής μετανάστριας
εργάτριας στο Λος Αντζελες. Ο Λόουτς, πληροφορούμενος από τον σεναριογράφο Πολ
Λάβερτι, την άγρια εκμετάλλευση των Λατινοαμερικανών μεταναστών στις ΗΠΑ, που
δούλευαν σαν καθαριστές κτιρίων, τον σκληρό αγώνα τους για στοιχειώδη
δικαιώματα, την τιμωρία τους με απόλυση και απέλαση, πήγε στις ΗΠΑ, γνώρισε
πολλούς μετανάστες εργάτες και εργάτριες και γύρισε το «Ψωμί και
τριαντάφυλλα»...
Ταξισυνειδησία / Κώστας Βάκκας / Ελλάδα, 2013
Video of
«ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ» - TRAILER NEW STAR
Τη σημαντική
και εν πολλοίς άγνωστη, δράση των Ελλήνων κομμουνιστών και ριζοσπαστών
μεταναστών προλετάριων στις ΗΠΑ, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι και το
1950, φωτίζει το ντοκιμαντέρ του Κώστα Βάκκα «Ταξισυνειδησία - η άγνωστη
ιστορία του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού».
Μέσα από
συνεντεύξεις, σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό - όπως η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση
του 1937 - που αναζητήθηκε σε πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες αλλά και συνδικάτα των
ΗΠΑ που διαθέτουν πλούσιο αρχείο, ακόμη και προπαγανδιστικές ταινίες του FBI
από τις ανακρίσεις της μακαρθικής «Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών», η
ταινία αποτυπώνει τους αγώνες των Αμερικανών και μεταναστών εργατών από όλες
τις χώρες, ανάμεσά τους και των Ελλήνων.
- Η ταινία θα προβάλλεται από το Σάββατο 2 Μάη και για 4 μέρες στο κανάλι του 902.gr στο youtube.
Non omnis moriar / Θεοδοσία Γραμματικού / Ελλάδα, 2015
Video of non omnis moriar doc -2015 trailer
Ο τίτλος του
ντοκιμαντέρ είναι δανεισμένος από τις Ωδές του Ρωμαίου ποιητή Οράτιου. «Δεν
θα πεθάνω ολάκερος» υπονοώντας ότι «κάτι θα μείνει από μένα»...
Παρακαταθήκη των αυριανών αγώνων της εργατικής τάξης.
Το φιλμ
αφηγείται την εννεάμηνης απεργίας των εργατών χαλυβουργών. Το φιλμ ξεκινά με
αρχειακό, κατατοπιστικό υλικό για τις μεγάλες απεργίες του κλάδου το 1957 και
το 1962, για να φτάσει στον Νοέμβρη του 2011, στο εργοστάσιο της «Χαλυβουργίας
Ελλάδος». Ντοκιμαντέρ με σπουδαίο κείμενο - σχόλιο σε voice over που πραγματικά
ρίχνει φως, αναλύει και σκάβει σε βάθος, τις θεατές και τις αθέατες πτυχές
αυτού του αγώνα, που τον κατέστησαν τόσο ξεχωριστό...
Ludlow, οι Έλληνες στους Πολέμους του Άνθρακα /
Λεωνίδας Βαρδαρός (2016)
Video of
LUDLOW, Οι Έλληνες στους πολέμους του άνθρακα [Trailer - GR subtitles]
Το
ντοκιμαντέρ του Λ. Βαρδαρού αναφέρεται στους «Πολέμους του Άνθρακα», τις
ένοπλες ταξικές αναμετρήσεις στα ορυχεία της Αμερικής κατά την περίοδο 1890 -
1930. Αιτία τους οι άθλιες συνθήκες ζωής και εργασίας των ανθρακωρύχων και των
οικογενειών τους. Ανάμεσα στους εργάτες των ορυχείων ήταν κι Έλληνες που
συμμετείχαν στην τεράστια απεργία του συνδικάτου στο Νότιο Κολοράντο, που
κορυφώθηκε στις 20 Απρίλη 1914 με τη Σφαγή του Λάντλοου. Εκεί δολοφονήθηκαν
άγρια από την πολιτειακή Εθνοφρουρά ο Λούης Τίκας, επικεφαλής των Ελλήνων,
συνδικαλιστές και γυναικόπαιδα. Μετά τη σφαγή ξέσπασε ένοπλη εξέγερση, ο
«Πόλεμος των Δέκα Ημερών», που επεκτάθηκε νικηφόρα σε ολόκληρο το Νότιο
Κολοράντο, αλλά αποσιωπήθηκε για πολλούς λόγους.
Το
ντοκιμαντέρ κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή από την αρχή μέχρι το τέλος.
Η απόσταση του χρόνου έκανε επιτρεπτό το να ριχτεί φως στα γεγονότα. Η έρευνα
στην οποία στηρίζεται η ταινία, ξεκίνησε με τις μαρτυρίες των απογόνων των
αγωνιστών του Λάντλοου και τις αφηγήσεις των σημερινών κατοίκων της περιοχής,
που τις κρατούν ζωντανές στην προφορική τους παράδοση. Έγιναν συζητήσεις με
ιστορικούς, με καθηγητές και μελετητές, με συνδικαλιστές, δημοσιογράφους και
συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα. Εντοπίστηκαν, επίσης, πλούσιες πηγές
αρχειακού υλικού τεκμηρίωσης - φωτογραφίες, βίντεο, έντυπα, εφημερίδες,
τραγούδια - σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στις ΗΠΑ.
- Η ταινία προβάλλεται έως και το Σάββατο στο κανάλι του 902.gr στο youtube.
Το τελευταίο σημείωμα / Παντελής Βούλγαρης / Ελλάδα,
2017
Video of ΤΟ
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ - TEASER TRAILER
Η ταινία
πραγματεύεται την ανυπέρβλητη θυσία των 200 κομμουνιστών, κρατούμενων στο
στρατόπεδο του Χαϊδαρίου, που εκτελέστηκαν από τους ναζί κατακτητές την 1η Μάη
του 1944 στην Καισαριανή. Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι ο Ναπολέοντας
Σουκατζίδης, κρατούμενος στο Χαϊδάρι, που εκτελούσε και χρέη διερμηνέα του
Γερμανού διοικητή Κ. Φίσερ.
Πρόκειται
για μια ταινία που ενώ δεν φιλοδοξεί να διδάξει Ιστορία, σέβεται την ιστορική
αλήθεια και μπορεί να αποτελέσει αφορμή ώστε νέοι άνθρωποι να ψάξουν
περισσότερο.
Σε αμφίβολη μάχη / Τζέιμς Φράνκο / ΗΠΑ, 2016
Video of In Dubious Battle Trailer #1 (2017) | Movieclips Trailers
Ταινία
βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τζον Στάιμπεκ. Εργάτες γης που δουλεύουν
στον πλούσιο κάμπο της Καλιφόρνια ξεσηκώνονται με απεργία ενάντια στους
κτηματίες. Η ταινία εστιάζει στην ιστορία ενός νεαρού συνδικαλιστή που
προσπαθεί να οργανώσει τους απογοητευμένους συναδέλφους του.
Peterloo / Μάιλ Λι / Αγγλία, 2018
Μια ταινία -
σπουδή για την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος της Αγγλίας των αρχών του 1800.
Μια τοιχογραφία της Αγγλίας του 19ου αιώνα. Μια ταινία που βοηθά το κοινό να
οπτικοποιήσει την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα όπου ο καπιταλισμός
γνώρισε στην πρώτη του περίοδο την πιο πλατιά ανάπτυξη, στη χώρα που είχε την
πιο πολυάριθμη και την πιο αναπτυγμένη εργατική τάξη, στη χώρα όπου γεννήθηκε
το συνδικαλιστικό κίνημα. Παρακολουθεί κανείς τα δειλά και ανώριμα ακόμη βήματα
της νεαρής εργατικής τάξης, που όπως ακούγεται και στην ταινία: «Να
θυμάσαι ότι αξίζουν πολύ περισσότερα...».
Η μεγάλη
διαδήλωση που έγινε το 1819 στην πλατεία Σεντ Πίτερς στο Μάντσεστερ, η οποία
κατέληξε σε σφαγή των διαδηλωτών από τις στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις
του Μάντσεστερ. Αιτήματα των εργατών διαδηλωτών ήταν να πραγματοποιηθούν
μεταρρυθμίσεις προς όφελος του λαού. Η καταστολή αυτής της μεγάλης διαδήλωσης
έμεινε γνωστή ως «η σφαγή του Πίτερλου» .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου