Η εξέγερση στο θωρηκτό «Ποτέμκιν»

Ήταν 27 Ιούνη, με το νέο ημερολόγιο, 14/6/1905, παλαιό ημερολόγιο, όταν έγινε η ανταρσία στο θωρηκτό Ποτέμκιν.

 Το καλοκαίρι του 1905 η σοσιαλδημοκρατική οργάνωση του στόλου της Μαύρης Θάλασσας (στο καθοδηγητικό της όργανο ήταν πολλοί μπολσεβίκοι) άρχισε να προετοιμάζει την εξέγερση, αλλά αυτή ξέσπασε αυθόρμητα και νωρίτερα από την ορισμένη προθεσμία.

Στις 14 Ιούνη (27 Ιούνη με το νέο ημερολόγιο) οι ναύτες του θωρηκτού «Πρίγκιπας Ποτέμκιν της Ταυρίδας» αγανακτισμένοι από την απάνθρωπη μεταχείριση και την ανήκουστη σκληρότητα της διοίκησης, εξόντωσαν τους πιο μισητούς αξιωματικούς και ύψωσαν στο πλοίο κόκκινη σημαία. Εκλέχτηκε επιτροπή του πλοίου με επικεφαλής το μηχανικό ναρκών Ματιουσένκο.

Το επαναστατημένο θωρηκτό μαζί με την τορπιλάκατο Νο 267 που είχε προσχωρήσει στην εξέγερση, κατέπλευσε στην Οδησσό όπου οι εργάτες είχαν κηρύξει γενική απεργία. Η δυνατότητα να συνενωθούν οι δυνάμεις των απεργών εργατών και των ναυτών έμεινε ανεκμετάλλευτη.

Τα γεγονότα της 16 Ιούνη (29 Ιούνη) ήταν αποφασιστικής σημασίας. Εναντίον του θωρηκτού «Ποτέμκιν» στάλθηκε ολόκληρος ο στόλος της Μαύρης Θάλασσας με την εντολή να το αιχμαλωτίσει ή να το βυθίσει. Οι επαναστάτες του «Ποτέμκιν» κίνησαν θαρραλέα για να συναντήσουν τη μοίρα και δύο φορές το θωρηκτό διάσπασε το σχηματισμό της. Από τα πολεμικά της μοίρας οι ναύτες χαιρέτιζαν φανερά τους ναύτες του «Ποτέμκιν». Η διοίκηση του στόλου από το φόβο της μήπως ξεσπάσει εξέγερση και στα άλλα πλοία βιάστηκε να ξεμακρύνει στα ανοιχτά. Ενα από τα θωρηκτά - το «Γεώργιος Τροπαιοφόρος» - προσχώρησε στους επαναστάτες, αλλά οι υπαξιωματικοί πρόδωσαν το πλήρωμα που τους εμπιστεύτηκε και έριξαν το πλοίο στα ρηχά. Εντεκα μέρες μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης, αφού εξαντλήθηκαν όλο το κάρβουνο και όλα τα τρόφιμα, οι ναύτες του «Ποτέμκιν» παρέδωσαν το θωρηκτό στις ρουμανικές αρχές της Κωνστάντζας.

Μνημείο στους Ποτεμκινίτες στην Οδησσό

Η εξέγερση των ναυτών της Μαύρης Θάλασσας που διαδήλωσαν φανερά «σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο» την ενότητά τους με τον επαναστατημένο λαό, είχε τεράστια πολιτική σημασία. Η εξέγερση αυτή φανέρωνε πως ο τσαρισμός άρχισε να χάνει το στρατιωτικό του στήριγμα. «Το θωρηκτό "Ποτέμκιν" έμεινε ένα ανίκητο έδαφος της επανάστασης και όποια και αν ήταν η τύχη του, έχουμε μπροστά μας ένα αναμφισβήτητο και σημαντικότατο γεγονός: την απόπειρα σχηματισμού ενός πυρήνα επαναστατικού στρατού», έγραφε εκείνες τις μέρες ο Β. Ι. Λένιν.

 Εξέγερση στο Θωρηκτό Ποτέμκιν