Για τις εξελίξεις στο Καζακστάν και στην Κεντρική Ασία

Συζήτηση με τον Αϊνούρ Κουρμάνοφ, συμπρόεδρο του Σοσιαλιστικού Κινήματος Καζακστάν

Πρόσφατα ανακοινώθηκε η αποχώρηση του Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ από το αξίωμα του Προέδρου του Καζακστάν, στο οποίο βρισκόταν σχεδόν τριάντα χρόνια και προκηρύχθηκαν πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 9 Ιούνη.

Οπως σημειώνει στον «Ριζοσπάστη» ο Αϊνούρ Κουρμάνοφ, συμπρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κινήματος Καζακστάν, «η εξέλιξη αυτή δεν ήταν έκπληξη. Ο Ναζαρμπάγεφ το Φλεβάρη απέπεμψε μία μη δημοφιλή κυβέρνηση, εξαιτίας των μεγάλων κοινωνικών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας σε όλη τη χώρα. Ο φόβος μιας λαϊκής εξέγερσης, ο κίνδυνος επανάληψης της εμπειρίας του Ισλάμ Καρίμοφ, Προέδρου του ΚΚ Ουζμπεκιστάν, η οικογένεια του οποίου αποπέμφθηκε μετά το θάνατό του, ωθούν τον "ηγέτη του έθνους" σε μία επιδέξια πορεία για τη δημιουργία ενός συστήματος δυναστικής διαδοχής της εξουσίας, για τη διατήρηση της εξουσίας και περιουσίας στα χέρια της οικογένειας».

 Και συμπληρώνει: «Ο Ναζαρμπάγεφ κατέλαβε τη θέση του μόνιμου προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο οποίο υποτάσσονται όλα τα παρακλάδια της εξουσίας, διατηρώντας την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος "Νουρ Οτάν". Ετσι, όχι μόνο δεν έφυγε από την εξουσία, αλλά αντίθετα απέκτησε περισσότερη. Η κόρη του Νταρίγκα Ναζαρμπάγεβα διορίστηκε στη θέση του προέδρου της Ανω Βουλής κι έγινε το δεύτερο πρόσωπο μετά τον εν ενεργεία "προσωρινό" Πρόεδρο Τοκάγιεφ.

ανακοίνωση της παραίτησής του ο Ναζαρμπάγεφ δήλωσε υποκριτικά ότι παρέλαβε "ερείπια" το Καζακστάν από την ΕΣΣΔ, αποκαλώντας την ΕΣΣΔ "αυτοκρατορία", που δήθεν καταπίεζε το λαό, δηλώνοντας "πατέρας θεμελιωτής" του κράτους, κάτι που είναι επίσης ψέμα, καθώς η αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Καζακστάν, μέσα στη σύνθεση της Σοβιετικής Ρωσίας, ιδρύθηκε με απόφαση του Συμβουλίου των Λαϊκών Κομισάριων και της Πανρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής, τον Αύγουστο του 1920, με την υπογραφή των Λένιν - Καλίνιν. Φέτος θα τιμήσουμε τα 100 χρόνια της ίδρυσης της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Καζακστάν. Φυσικά, αυτά τα είπε με σκοπό να υποβαθμίσει το σοβιετικό στάδιο γέννησης και ανάπτυξης της χώρας, κάτι που αποτελεί συστατικό στοιχείο της ιδεολογίας του κυβερνητικού κόμματος για την αποκομμουνιστικοποίηση και απο-ρωσοποίηση της χώρας».

Ακολούθησε η εξής συζήτηση:

Το Καζακστάν στις «μυλόπετρες» των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων

-- Πώς αντέδρασαν ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία και Κίνα; Ποια η συμμετοχή τους στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες;

-- Για τη δημιουργία αυτού του μοναρχικού συστήματος σε νέο περιτύλιγμα ενδιαφέρονται σε πρώτο βαθμό οι δυτικές χώρες και η Κίνα. Οι σχέσεις με τη Ρωσία γίνονταν πιο ψυχρές, ιδιαίτερα μετά την ανακοίνωση για πιθανή εγκατάσταση στρατιωτικής βάσης των ΗΠΑ στην Κασπία, βιολογικού εργαστηρίου του Πενταγώνου στην Αλματά και εκπαιδευτικού κέντρου του ΝΑΤΟ.

Γίνεται κατανοητό σε πολλούς ότι η ηγεσία του Καζακστάν μετατρέπεται σε εμπόδιο στις διαδικασίες ενσωμάτωσης της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης, όπου ηγείται η Ρωσία. Τα οικονομικά συμφέροντα της κυρίαρχης ελίτ βρίσκονται στην ανάπτυξη των συναλλαγών με τη Δύση, στην πώληση πλουτοπαραγωγικών πόρων στις αγορές ΕΕ - ΗΠΑ και επιμέρους της Κίνας. Η συμφωνία οικονομικής συνεργασίας Καζακστάν - ΕΕ, το 2015, λέει πολλά.

Οι Κ. Τοκάγιεφ και Ν. Ναζαρμπάγεφ δηλώνουν αντίθετοι στη «βεβιασμένη διαδικασία ολοκλήρωσης» στο πλαίσιο της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης. Υποστηρίζουν την υπέρτατη αυτοτέλεια και την ιδέα μιας φορμαλιστικής ενοποίησης, που δεν θα βλάπτει τα συμφέροντα της εγχώριας αστικής τάξης.

Η Κίνα ενισχύει την επέκταση του κεφαλαίου της. Το μερίδιο των κινεζικών εταιρειών αποτελεί το 22% της ετήσιας παραγωγής πετρελαίου και αερίου στο Καζακστάν. Οι Κινέζοι έχουν το δικαίωμα επεξεργασίας όλων των σημαντικών κοιτασμάτων της χώρας. Το κρατικό χρέος προς την Κίνα έχει αυξηθεί στα 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Εχουμε τη μεταφορά της «βρώμικης» βιομηχανικής παραγωγής (51 εργοστασίων που από την Κίνα θα μεταφερθούν στο Καζακστάν), τη μίσθωση γεωργικών εκτάσεων με το προκάλυμμα των «κοινοπραξιών». Πραγματοποιείται μεταφορά της παραγωγής σε χώρες με χαμηλότερη τιμή εργατικής δύναμης. Ο Τοκάγιεφ επιβεβαίωσε όλα τα κοινά οικονομικά σχέδια με την Κίνα στο πλαίσιο του προγράμματος «Δρόμος του μεταξιού».

ΗΠΑ, ΕΕ, Σαουδική Αραβία, αραβικές μοναρχίες και Κίνα αποτελούν σήμερα κορυφαίους εταίρους του Ναζαρμπάγεφ και της κυρίαρχης αστικής τάξης. Η Δύση, οι πολυεθνικές και κινεζικές εταιρείες ενδιαφέρονται να συνεχίσουν να λεηλατούν τους φυσικούς πόρους της χώρας, εκμεταλλευόμενες εργαζόμενους και αποκομίζοντας τεράστια κέρδη με μυστικές συμβάσεις για τη χρήση του υπεδάφους.

Από την απεργία στο Ζαναόζεν το 2011

Σε ρόλο «περιφερειακού» ιμπεριαλιστή

-- Ταυτόχρονα, το Καζακστάν επιχειρεί να παίξει ρόλο διαιτητή στην Κεντρική Ασία; Πώς εξηγείται αυτό; Για ποιο λόγο επενδύονται καζακικά κεφάλαια στο Αφγανιστάν;

-- Η αστική τάξη του Καζακστάν συμπεριφέρεται σαν μικρός «περιφερειακός» ιμπεριαλιστής, αποτελώντας στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ. Προσπαθεί να επιβάλει τα συμφέροντά της στις γειτονικές χώρες και να τις παρασύρει σε στρατιωτικο-πολιτική συνεργασία με την Ουάσιγκτον (πρόγραμμα μακροπρόθεσμης συνεργασίας «5 + 1»). Πρώτα απ' όλα λόγος γίνεται για την Κιργιζία, που η αστική τάξη του Καζακστάν θεωρούσε εδώ και χρόνια ως τη δική της «πίσω αυλή», παρεμβαίνοντας συνεχώς στις εσωτερικές διαδικασίες.

Το 2017, η ηγεσία του Καζακστάν προσπάθησε να τοποθετήσει στον προεδρικό θώκο τον πλουσιότερο ολιγάρχη της Κιργιζίας, που υποστήριξε και η Δύση. Για να ασκήσει πίεση στις αρχές αυτής της ορεινής Δημοκρατίας, οργάνωσε 30ήμερο αποκλεισμό στις μεταφορές.

Τώρα, ο αποκλεισμός μεταφορών στην Κιργιζία επαναλαμβάνεται, μόνο που σχετίζεται με την επίσημη επίσκεψη εκεί του Βλαντιμίρ Πούτιν, για να επιβραδύνουν και να περιορίσουν τις επιδιώξεις για τη σύναψη στενότερων διμερών σχέσεων με τη Μόσχα.

Διαμορφώνονται αντιφατικές σχέσεις με το γειτονικό Ουζμπεκιστάν, που αρχίζει να ενεργεί ως αντίπαλος και ανταγωνιστής. Μετά το θάνατο του Ισλάμ Καμίροφ, ήρθε στην εξουσία ο φιλορώσος, όπως τον θεωρούν, Πρόεδρος Σαβκάτ Μιρζιγιάγιεφ, που επιχειρεί κάποια πολιτική φιλελευθεροποίηση, προσελκύοντας επενδύσεις δισεκατομμυρίων, τόσο από την πλευρά του ρωσικού όσο και του ευρωπαϊκού κεφαλαίου.

Η αστική τάξη του Καζακστάν είναι τρομαγμένη από την οικονομική ανάπτυξη του Ουζμπεκιστάν, που μπορεί να προβάλει απαιτήσεις στις νότιες περιοχές της χώρας όπου ζει ουζμπέκικη διασπορά. Εξαιτίας αυτού, υπήρξαν διοικητικές - εδαφικές αλλαγές στις περιοχές που συνορεύουν με το Ουζμπεκιστάν. Σε αυτήν την κατάσταση, η ηγεσία του Καζακστάν προσπαθεί να στηριχθεί στην υποστήριξη των ΗΠΑ - ΕΕ για την αντιμετώπιση της ανάπτυξης της δύναμης του Ουζμπεκιστάν, που υποστηρίζεται από τη Ρωσία.

Επιπλέον, οι ολιγάρχες του Καζακστάν και η κυβέρνηση, κατόπιν αιτήματος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του αμερικανικού ΥΠΕΞ, άρχισαν να επενδύουν στο Αφγανιστάν δισεκατομμύρια, για την αποκατάσταση γεφυρών, δρόμων, υποδομών και στα κοιτάσματα εξόρυξης πολύτιμων λίθων. 

Εκεί οι καπιταλιστές του Καζακστάν ενεργούν ήδη ως αντιπρόσωποι του δυτικού ιμπεριαλισμού, πραγματοποιώντας και ενισχύοντας τον στρατιωτικό, μεταφορικό, οικονομικό και πολιτικό διάδρομο του Αφγανιστάν. Το έδαφος του Καζακστάν γίνεται η αφετηρία για τη συνέχιση της επιθετικότητας και του πολέμου των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ ενάντια στο λαό του Αφγανιστάν και η αστική τάξη του Καζακστάν συμμετέχει στην οικονομική υποδούλωση και εκμετάλλευση της χώρας αυτής.

Αγώνας με την κρατική καταστολή των εργατικών κινητοποιήσεων

-- Εχουμε ήδη γράψει ότι υπήρξαν νέες συλλήψεις εργατών πετρελαιοβιομηχανίας και ανέργων στην πόλη Ζαναοζέν. Η καταστολή συνεχίζεται τώρα;

-- Από τις 12 Φλεβάρη, στην πόλη Ζαναοζέν, στα δυτικά του Καζακστάν, άρχισαν τα πρώτα συλλαλητήρια ανέργων και εργαζομένων, που απαιτούσαν απασχόληση, αυξήσεις μισθών και βελτιωμένες συνθήκες εργασίας. Εναντίον τους ξέσπασε ένα νέο κύμα καταστολής και συνελήφθησαν 17 άτομα για συμμετοχή σε ειρηνικές συγκεντρώσεις. Ασκήθηκαν ποινικές διώξεις με το άρθρο του Ποινικού Κώδικα περί «υποκίνησης κοινωνικής διχόνοιας».

Παρά την καταστολή οι συγκεντρώσεις και τα συλλαλητήρια συνεχίζονται. Είναι αναγκαία η αλληλεγγύη των ταξικών σωματείων και των κομμουνιστών προς τους εργάτες και τους ανέργους του Καζακστάν, προκειμένου να μην επιτραπεί ένα νέο μακελειό. Ολη η ιστορία της καταστολής εναντίον των εργατών στο Καζακστάν είναι ένα παράδειγμα του γεγονότος ότι ο παγκόσμιος χαρακτήρας του καπιταλισμού εκδηλώνεται σε όλα, μεταξύ άλλων και στα ζητήματα της καταστολής των μεγάλων εργασιακών συγκρούσεων. Κατά συνέπεια, και η αντίσταση του εργατικού κινήματος στην επίθεση του κεφαλαίου πρέπει να είναι επίσης και σε διεθνές επίπεδο.

Σε σχέση με αυτό, θέλουμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας στο ΚΚΕ, που στις πιο δύσκολες στιγμές για το εργατικό κίνημα στο Καζακστάν, υποστήριξε ενεργά το αίτημα για την απελευθέρωση των καταδικασθέντων εργαζομένων, που φυλακίστηκαν μετά τα πυρά που δέχτηκαν το 2011, για την απελευθέρωση των συνδικαλιστών ηγετών και αγωνιστών. Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ υποστήριξε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που καταδικάζει την πολιτική καταστολής στη χώρα μας.

Ανάγκη οι κομμουνιστές να κάνουν βήματα μέσα στο εργατικό κίνημα

-- Συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την ίδρυση της Κομιντέρν. Πώς βλέπει το ΣΚΚ την πορεία ανασυγκρότησης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος;

-- Συμμετέχουμε στις Διεθνείς Συναντήσεις των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, του «Solidnet». Στηρίζουμε τη δράση του ΚΚΕ για την ενίσχυση της «Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας». 

Θεωρούμε ότι τα Κομμουνιστικά Κόμματα, εφόσον θεωρούν ότι είναι πρωτοπορία της εργατικής τάξης, πρέπει να οργανώσουν τη διεθνή πάλη και αντίσταση και να την μεταφέρουν στις αντικαπιταλιστικές ράγες, δείχνοντας τη σοσιαλιστική εναλλακτική. Στην πράξη, δηλαδή, το αξίωμα που θα πρέπει να υποστηρίζουν στη δράση τους είναι ότι η κοινωνική και πολιτική απελευθέρωση των εργαζομένων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανάγκη της ανατροπής του υπάρχοντος συστήματος, της κατάκτησης της εξουσίας με στόχο την κοινωνικοποίηση της παραγωγής. Οπως και πριν από εκατό χρόνια, πρέπει να παρουσιαστούν η επαναστατική ατζέντα και το πρόγραμμα του κομμουνιστικού κινήματος.

Αυτό είναι ιδιαίτερα επίκαιρο τη στιγμή που υπάρχει κίνδυνος να ξεσπάσει, όπως και το 1914, ένας νέος παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα πρέπει να πολεμήσουν τον εφησυχασμό που καλλιεργείται στους εργαζόμενους, να εμποδίσουν τη στράτευσή τους, κάτω από τα συνθήματα των συμφερόντων της υπεράσπισης της δικής τους «πατρίδας», που οδηγεί στο να ενεργούν οι εργαζόμενοι προς όφελος της μίας ή της άλλης ιμπεριαλιστικής ένωσης. 

Απαιτείται να διαμορφώσουν τη δική τους ανεξάρτητη πολιτική γραμμή. Και εδώ, ξανά και ξανά, αναδύεται το πρακτικό ζήτημα των πολιτικών και ιδεολογικών βημάτων, που πρέπει να κάνουν οι κομμουνιστές μέσα στο εργατικό κίνημα.

Ριζοσπάστης