Η πρώτη συνεδρίαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ με τον Νίκου Ζαχαριάδη μετά την επιστροφή του από το Νταχάου

Πραγματοποιείται, 1/6/1945, συνεδρίαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ με θέμα «Η εσωτερική κατάσταση και εξέλιξη». Στη συνεδρίαση αυτή παίρνει μέρος και ο Νίκος Ζαχαριάδης, πρώτη φορά ύστερα από 9 χρόνια στις φυλακές της 4ης Αυγούστου και στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου.

32 «G» στο Νταχάου

-«Γεια σας. Μήπως κανείς από σας με γνωρίζει;».- «Οχι». -«Ακούστε προσεκτικά. Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Εδώ μέσα είναι κόλαση, ατσαλωθείτε για να αντέξετε, μην τα χάσετε, τα μάτια σας ανοιχτά και τα λόγια σας μετρημένα. 

Πρώτον, θα δώσετε τα στοιχεία σας. 

Θα σας ρωτήσουν το επάγγελμά σας. 

Για τους εργατοτεχνίτες δεν υπάρχει πρόβλημα. 

Στους διανοούμενους απευθύνομαι. Εσείς δε θα πείτε την πραγματική σας ενασχόληση (υπάλληλος, δάσκαλος, φοιτητής κλπ.), αλλά θα βρείτε ένα εργατοτεχνικό επάγγελμα - τσαγκάρης, ράφτης, κουρέας, υδραυλικός. (...)Το μεσημέρι θα σας εξηγήσω, γυρίζοντας από τη δουλιά. Είμαι ο Νίκος Ζαχαριάδης».

Μ' αυτές τις κουβέντες έγινε η γνωριμία των 32 «G» (αυτό το γράμμα, μαζί με έναν αριθμό, έφερε το καρφιτσωμένο στο στήθος τους κόκκινο τρίγωνο), δηλαδή των Ελλήνων πολιτικών κρατουμένων στο ναζιστικό στρατόπεδο Νταχάου, το πρώτο βράδυ που έφτασαν σ' αυτό, με τον συγκρατούμενό τους, ΓΓ του ΚΚΕ, Νίκο Ζαχαριάδη. 

Η πλειοψηφία των 32 Ελλήνων ήταν Γιαννιώτες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν ΕΠΟΝίτες μαθητές της Ζωσιμαίας Σχολής, τους οποίους συνέλαβαν οι Ιταλοί (18/5/1942) εν ώρα μαθήματος. 

Μαζί με άλλους συλληφθέντες - εργαζόμενους, υπάλληλους, φοιτητές - κλείστηκαν στην Ιταλική Ασφάλεια και μετά σε στρατόπεδο στην Πρέβεζα. Το Δεκέμβρη του 1942 μεταφέρθηκαν ως εξόριστοι σε χωριό της Τοσκάνης. 

Το Σεπτέμβρη του 1943 παραδόθηκαν στους Γερμανούς και μεταφέρθηκαν στο Νταχάου. Κάποιοι από αυτούς πέθαναν στο Νταχάου ή στο Μαουτχάουζεν. Αλλοι που επέζησαν μέχρι την απελευθέρωσή τους (29/4/1945), υπέκυψαν αμέσως μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα. Ελάχιστοι έζησαν. 

Μεταξύ τους και ο Γιαννιώτης 57739, τη διάσωση του οποίου γνωστοποίησε στην οικογένειά του ο Ν. Ζαχαριάδης, με γράμμα του.

Το όνομα αυτού, Δημήτρης Σωτηριάδης, ΕΠΟΝίτης μαθητής της Ζωσιμαίας Σχολής (διώχτηκε και από το εμφυλιακό καθεστώς), του οποίου μια πολύτιμη μαρτυρία-συνέντευξη περιλαμβάνει το βιβλίο του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη «Ελληνες κρατούμενοι στο Νταχάου» (εκδόσεις «Φιλίστωρ»). 

Πρόκειται για έρευνα του Ε. Ιντζέμπελη στο ελληνικό Αρχείο του Νταχάου, στο οποίο, μεταξύ άλλων ντοκουμέντων, υπάρχει μαρτυρία του Ν. Ζαχαριάδη, και λεπτομερέστατη μαρτυρία του Δ. Σωτηριάδη, την οποία κατέγραψε, χρόνια αργότερα, με ταξίδι του στα Γιάννενα, ο 26007. Ο επίσης κατάδικος σε στρατόπεδα, Γερμανός ερευνητής Κρίστοφερ. Η έρευνα του Ε. Ιντζέμπελη, εκτός της μαρτυρίας του Τ. Σωτηριάδη, περιλαμβάνει παράρτημα με στοιχεία για το Νταχάου, συνταρακτικά φωτογραφικά και άλλα ντοκουμέντα.