Η «Σφαγή των 15»

Στις 29 Γενάρη συμπληρώνονται 100 χρόνια από την «Σφαγή των 15». Πρόκειται για τη δολοφονία 15 Τούρκων κομμουνιστών, ανάμεσά τους και του προέδρου του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας (ΤΚΡ), Μουσταφά Σουπχί, στη Μαύρη Θάλασσα.

Αντί βιογραφικού

Η ζωή του Σουπχί, παρότι σύντομη, έχει σχεδόν κινηματογραφική πλοκή. Μέσα σε ένα πολυτάραχο περιβάλλον, με την αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον Α’ Παγκόσμιο Ιμπεριαλιστικό Πόλεμο, το πέρασμα από τον προμονοπωλιακό καπιταλισμό στο ανώτατο στάδιό του, τον ιμπεριαλισμό όπου πλέον κυριαρχούν τα μονοπώλια, και τελικά με τη νίκη της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης το 1917, ζει και συμμετέχει στα σπουδαιότερα γεγονότα της εποχής του: Γεννημένος στην Κερασούντα το 1883, μαθητής στην Ιερουσαλήμ, τη Δαμασκό, το Ερζερούμ και την Κωνσταντινούπολη (λόγω των συνεχών μετακινήσεων των γονιών του) και αργότερα φοιτητής στο Παρίσι, αποκτά σημαντική κοινωνική και πολιτική πείρα. Στη συνέχεια, στην πολιτική εξορία στη Σινώπη και στο παράνομο πέρασμα στα Ουράλια, όπου συνδέεται με τους επαναστατικούς πυρήνες των Μπολσεβίκων στα εργοστάσια της περιοχής, ολοκληρώνοντας τη διαμόρφωσή του από σοσιαλιστής διανοούμενος σε μαρξιστής – λενινιστής επαναστάτης.

Οργανώνεται στο μπολσεβίκικο κόμμα το 1915, μαθαίνει τη ρωσική, ταταρική και γεωργιανή γλώσσα που ήταν κυρίαρχες ανάμεσα στους εργάτες των Ουραλίων και αναλαμβάνει την επιμορφωτική δουλειά. Φέρνει εις πέρας την κομματική αποστολή συγκρότησης στρατιωτικών ταγμάτων από Τούρκους και μουσουλμάνους κρατούμενους πολέμου για λογαριασμό του Κόκκινου Στρατού στην περιοχή του Καυκάσου, τους μήνες πριν τον Οκτώβρη. Με τη νίκη της Επανάστασης, πηγαίνει στο Μπακού, που από το 1918 εκδίδει σε διάφορες γλώσσες την εφημερίδα «Νέος Κόσμος». Στο Α’ Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1919 συμμετέχει ως αντιπρόσωπος σοσιαλιστικών ομάδων από την Τουρκία. Τον επόμενο χρόνο, το 1920 ιδρύεται στο Μπακού το ΤΚΡ και ο Σουπχί εκλέγεται πρόεδρός του. Τα ξημερώματα της 29^ης Γενάρη 1921, ο Σουπχί και ακόμη 14 σύντροφοί του, κατά το πέρασμά τους από τη Σοβιετική Ρωσία στην Τουρκία, πέφτουν σε ενέδρα στην Τραπεζούντα από κεμαλικές παραστρατιωτικές οργανώσεις. Εκεί, στην Τραπεζούντα, μόλις λίγα χιλιόμετρα από το μέρος που γεννήθηκε ο Σουπχί, δολοφονείται ο ίδιος και η πρώτη ηγετική ομάδα του ΤΚΡ. Από τότε τέθηκαν τεράστια εμπόδια στην δράση του νεαρού κομμουνιστικού κινήματος στην Τουρκία και σύντομα το ΤΚΡ τέθηκε εκτός νόμου.

Με τα δικά του λόγια

⇒ «Εργάτες και φτωχοί αγρότες της Τουρκίας! Θα απελευθερωθείτε εντελώς μόνο όταν ανατραπεί η τυραννία της καπιταλιστικής τάξης και η σοσιαλιστική επανάσταση εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο».

⇒ «Είμαστε από θέσεις αρχών το επαναστατικό κόμμα που δεν ξεχνάει ποτέ στην δράση του ότι στηρίζεται και στηρίζει το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα… Εμείς παραμένουμε πιστοί στην άποψη, ότι η εποχή μας είναι εποχή της κοινωνικής επανάστασης του σοσιαλισμού».

⇒ «Έχουμε καθήκον να καθοδηγούμε τις οργανώσεις μας στην εργατική τάξη σε διεθνιστική βάση, ως αναγκαίο συστατικό του απελευθερωτικού κινήματος της σοσιαλιστικής κοινωνικής επανάστασης. Έχουμε ύψιστη υποχρέωση να σώσουμε τους Τούρκους εργαζόμενους και τους οικείους τους και να ενωθούν μαζί μας οι φτωχοί Ρωμιοί, Αρμένιοι, τα θύματα των Κουρδικών εθνών… ενάντια στους ξένους εισβολείς και στα ντόπια παράσιτα, που ως ένα, προωθούν τα συμφέροντά τους εναντίων τους. Αξιότιμοι σύντροφοι, η αγάπη για την πατρίδα και το μέλλον της, δεν μπορεί να συνδέεται με τα καλέσματα εκείνων που συνάπτουν συμφωνίες με τους ληστές αποικιοκράτες. Μπορεί μόνο να συνδέεται με τα συμφέροντα των προλετάριων και των φτωχών αγροτών, που σήμερα ο λαός της Ρωσίας επιβάλλει πανηγυρικά».

Οι «15» με τους στίχους του Χικμέτ

Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ και στην Ελλάδα είναι το «Στους δεκαπέντε συντρόφους», το οποίο ο Τούρκος κομμουνιστής ποιητής έγραψε για τη δολοφονία του Μουσταφά Σουπχί και των 14 συντρόφων του. Το ποίημα όπως και αποσπάσματά του έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί στον «Οδηγητή», σε εκδηλώσεις και εκθέσεις της ΚΝΕ, ενώ έχουν εμπνεύσει και συνθήματα του φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή». Ακολουθεί απόσπασμα:

Δε χύνουν δάκρυ

μάτια που συνηθίσαν να βλέπουνε φωτιές

δε σκύβουν το κεφάλι οι μαχητές

κρατάν ψηλά τ' αστέρι

μεὲ περηφάνεια

(...)

 

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένε

σου 'ναι γραφτός ο δρόμος

της συντριβής

και δε μπορείς να μας λυγίσεις

σκοτώνοντας τα αδέρφια μας της μάχης

και να το ξέρεις

θα βγουμε νικητές

κι ας είναι βαριές μας

οι θυσίες.

(...)

 

• Λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του Σουπχί, στην ίδια περιοχή, είχε δολοφονηθεί το στέλεχος του ΚΚΕ Δημοσθένης Λιγδόπουλος, που γυρνούσε στην Ελλάδα από το 2ο Συνέδριο της Κομιντέρν, μαζί με τον σ. Ωρίωνα Αλεξάκη.
• Δυο χρόνια μετά τη δολοφονία του Σουπχί, μέλος του ΚΚ Τουρκίας γίνεται ο νεαρός τότε λιμενεργάτης στην Κωνσταντινούπολη Νίκος Ζαχαριάδης, ο μετέπειτα Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ επί πολλά χρόνια.

 

Πρόκειται για δύο ιστορικά γεγονότα στη μακρόχρονη και ηρωική Ιστορία του ΚΚΕ και του ΚΚ Τουρκίας που φωτίζουν την παράλληλη και συχνά ταυτόσημη μαρτυρική ιστορική διαδρομή των κομμουνιστών των δύο χωρών, που πέρασαν από «τη φωτιά και το ατσάλι» της ταξικής πάλης.

 Δολοφονούνται Δημοσθένης Λιγδόπουλος --Ωρίων Αλεξάκης