Ξεσπά η Φεβρουριανή αστικοδημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία, που τσακίζει τον τσαρισμό (27/2 με το παλιό ημερολόγιο). Την ίδια μέρα πραγματοποιείται και η πρώτη συνεδρίαση του Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών και στρατιωτών της Πετρούπολης. Αργά το βράδυ, το μπολσεβίκικο κέντρο αποφασίζει για τη μετεξέλιξη της γενικής απεργίας σε ένοπλη εξέγερση. Η ένοπλη εξέγερση άρχισε το πρωί, με 10.000 άτομα, που έως το μεσημέρι είχαν γίνει 25.000 και το βράδυ 67.000. Ο Τσάρος κλείνει τη Δούμα (Βουλή). Οι εξεγερμένοι επιμένουν να σχηματιστεί επιτροπή. Η Πετρούπολη περνά στα χέρια των επαναστατημένων μαζών. Οι τσαρικοί υπουργοί συλλαμβάνονται. Η επανάσταση στην πρωτεύουσα νίκησε πλήρως.
Ενώ την επανάσταση έκαναν οι λαϊκές μάζες, η εκτελεστική επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης (στο οποίο πλειοψηφούσαν μενσεβίκοι και εσέροι) αντί να σχηματίσει κυβέρνηση, έδωσε τη συγκατάθεσή της να σχηματιστεί κυβέρνηση από μέλη της Δούμας. Στην ουσία παραχώρησε την επίσημη εξουσία στην αστική τάξη.
Ποιο το αποτέλεσμα της επανάστασης του Φλεβάρη; Δημιουργήθηκε δυαδική εξουσία. Η επίσημη κρατική εξουσία ανήκε στην αστική τάξη που εκφραζόταν με την προσωρινή κυβέρνηση. Η ανεπίσημη -αλλά ουσιαστική- στο Σοβιέτ της Πετρούπολης, που αποτελούνταν από αγρότες, εργάτες και στρατιώτες αντιπροσώπους. Η αστική τάξη ήθελε να απαλλαγεί από τη δυαδική εξουσία, γιατί στεκόταν εμπόδιο στα σχέδιά της. Οι εργάτες και αγρότες δεν μπορούσαν να έχουν εμπιστοσύνη για πολύ στην κυβέρνηση. Πίστευαν πως θα γίνει Ειρήνη, πως θα πάρουν τη γη και πως οι εθνότητες θα αποκτήσουν την ελευθερία τους. Η αστική τάξη ούτε καν σκεπτόταν κάτι τέτοιο. Ωστόσο, ο λαός κρατούσε τα όπλα στα χέρια του, γι' αυτό η αστική τάξη δεν μπορούσε για την ώρα να χρησιμοποιήσει βία.
Από το Φλεβάρη στον Οχτώβρη
Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση άνοιξε το δρόμο στους "κολασμένους της γης" για την πολιτική και κοινωνική τους απελευθέρωση. Ο σοσιαλισμός από όραμα και επιστημονική κοσμοθεωρία γίνεται πράξη με την εγκαθίδρυση της εξουσίας της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, βάζοντας μπρος το μεγάλο έργο των λαϊκών μαζών για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση και την κομμουνιστική προοπτική. Στην 81η επέτειο της Επανάστασης ο "Ρ" παρουσιάζει αποσπάσματα από άρθρο του Ηλία Αρμάγου,που δημοσιεύτηκε στην ΚΟΜΕΠ Νο 5 του 1997, με τίτλο "Γιατί νίκησε ο Μπολσεβικισμός".
Ο πόλεμος που άρχισε την 1η Αυγούστου 1914 εξαπολύθηκε από δύο παρατάξεις ιμπεριαλιστικών κρατών, η μια με επικεφαλής τη Γερμανία και την Αυστρο-Ουγγαρία και η άλλη με επικεφαλής την Αγγλία και τη Γαλλία. Η Ρωσία ανήκε στη συμμαχία της Αντάντ στο πλευρό των Αγγλο-Γάλλων. Τα στρατεύματα και οι στόλοι 38 κρατών καταστρέφονταν στα εδάφη της Ευρώπης και ο πόλεμος δεν άργησε να μετατραπεί σε παγκόσμιο.
Ο Λένιν χαρακτηρίζοντας αυτόν τον πόλεμο έγραφε: "... Η πάλη για αγορές και η καταλήστευση ξένων χωρών, η τάση να καταπνίξουν το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου και της δημοκρατίας στο εσωτερικό των χωρών, η τάση να αποβλακώσουν, να διασπάσουν και να εξοντώσουν τους προλετάριους όλων των χωρών... (αυτό είναι) το μοναδικό πραγματικό περιεχόμενο, πραγματικό νόημα του πολέμου". (Λένιν "Απαντα", τ. 26, σελ. 1).
Οι μπολσεβίκοι εξηγούσαν τι είναι αυτός ο πόλεμος και ποιους ωφελεί. Η συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης και των αγροτών υποστήριζε τους μπολσεβίκους (οι μενσεβίκοι και οι εσσέροι έριξαν το σύνθημα για την υπεράσπιση της πατρίδας). Τη θέση αυτή ο Λένιν την ονόμασε "σοσιαλσοβινισμό". Ο ρωσικός και ο ξένος Τύπος της αστικής τάξης και οι οπορτουνιστές εξαπέλυσαν μια συκοφαντική εκστρατεία "για αδιαφορία για τα συμφέροντα της πατρίδας". Οι μπολσεβίκοι απαντούσαν μέσω του Λένιν ότι "δεν είμαστε ενάντια στην πατρίδα, αλλά ενάντια στην προσπάθεια να παρουσιαστεί για πατρίδα εκείνη η τσαρική Ρωσία, εκείνη η φυλακή των λαών" (Λένιν "Απαντα", τ. 26, σελ. 104-108).
Η τσαρική Ρωσία κατρακυλούσε στη χρεοκοπία, οικονομική, πολιτική, ηθική. Κυριότερα στοιχεία της κατάστασης ήταν οι πολεμικές ήττες, οι μεγάλες απώλειες (τρία εκατομμύρια εκτός μάχης), η έλλειψη πυρομαχικών, η ανικανότητα της ανώτατης ηγεσίας του στρατού, η δυσαρέσκεια στους κατώτερους αξιωματικούς και φαντάρους, η έλλειψη τροφίμων. Ο λαός ξεσηκώθηκε, άρχισαν απεργίες στα εργοστάσια, οι αγρότες ξεσηκώθηκαν κι αυτοί. Δεν μπορούσαν να εφοδιάσουν τη χώρα με τρόφιμα και ιδίως το στρατό. Οι διαδηλώσεις παίρνουν πολιτικό χαρακτήρα και από το Γενάρη του 1917 εμφανίστηκαν συνθήματα με αιτήματα: "Θέλουμε ψωμί", "Κάτω ο πόλεμος και η απολυταρχία".
Στις 23 Φλεβάρη ξεσπούν μεγάλες εργατικές απεργίες στην Πετρούπολη. Η αστυνομία επεμβαίνει. Αρχισαν και οι πρώτες συγκρούσεις με το στρατό. Πέφτουν οι πρώτοι νεκροί.
Στις 26, αργά το βράδυ, το μπολσεβίκικο κέντρο αποφασίζει για τη μετεξέλιξη της γενικής απεργίας σε ένοπλη εξέγερση. Αρχισε το πρωί στις 27, με 10.000 άτομα, το μεσημέρι με 25.000 και το βράδυ με 67.000 ένοπλους εξεγερμένους.
Ο Τσάρος κλείνει τη Δούμα (Βουλή). Οι εξεγερμένοι επιμένουν να σχηματιστεί επιτροπή. Η Πετρούπολη περνά στα χέρια των επαναστατημένων μαζών. Οι τσαρικοί υπουργοί συνελήφθησαν. Η επανάσταση στην πρωτεύουσα νίκησε πλήρως.
Ενώ την επανάσταση έκαναν οι λαϊκές μάζες, οι εργάτες, δηλαδή η προσωρινή επιτροπή, τη δύναμη για το σχηματισμό κυβέρνησης την είχε η εκτελεστική επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης.
Αυτή, όμως, αντί να σχηματίσει κυβέρνηση, έδωσε τη συγκατάθεσή της να σχηματιστεί κυβέρνηση από μέλη της Δούμας. Στην ουσία παραχώρησε την επίσημη εξουσία στην αστική τάξη. Ομως η απολυταρχία των Ρομανόφ γκρεμίστηκε.
Ποιο το αποτέλεσμα της επανάστασης του Φλεβάρη; Δημιουργήθηκε δυαδική εξουσία. Η επίσημη κρατική εξουσία ανήκε στην αστική τάξη που εκφραζόταν με την προσωρινή κυβέρνηση, η ανεπίσημη, αλλά ουσιαστική στο Σοβιέτ της Πετρούπολης, που αποτελούνταν από αγρότες, εργάτες και στρατιώτες αντιπροσώπους. Η αστική τάξη ήθελε να απαλλαγεί από τη δυαδική εξουσία, γιατί στεκόταν εμπόδιο στα σχέδιά της. Οι εργάτες και αγρότες δεν μπορούσαν να έχουν εμπιστοσύνη για πολύ στην κυβέρνηση. Πίστευαν πως θα γίνει Ειρήνη, πως θα πάρουν τη γη και πως οι εθνότητες θα αποκτήσουν την ελευθερία τους. Η αστική τάξη ούτε καν σκεπτόταν κάτι τέτοιο. Ωστόσο, ο λαός κρατούσε τα όπλα στα χέρια του, γι' αυτό η αστική τάξη δεν μπορούσε για την ώρα να χρησιμοποιήσει βία.
Στις 17 του Απρίλη 1917 ο Λένιν παρουσίασε στα μπολσεβίκικα στελέχη τις προγραμματικές θέσεις όπου διατύπωσε τη στρατηγική κατεύθυνση για τη μετεξέλιξη της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική. Αυτές οι θέσεις του Λένιν πέρασαν στην Ιστορία σαν "Θέσεις του Απρίλη". "... Η ιδιομορφία της σημερινής στιγμής στη Ρωσία βρίσκεται στο πέρασμα από το πρώτο στάδιο της επανάστασης που έδοσε την εξουσία στην αστική τάξη, εξαιτίας της ανεπαρκούς συνειδητότητας και οργάνωσης του προλεταριάτου, στο δεύτερο στάδιό της, που πρέπει να δόσει την εξουσία στα χέρια του προλεταριάτου και των φτωχών στρωμάτων της αγροτιάς..." (Λένιν "Απαντα", τ. 31, σελ. 114).
Στο 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ τον Ιούνη 1917, ο συσχετισμός δυνάμεων ήταν ο εξής: μπολσεβίκοι 100, μενσεβίκοι 280 και εσσέροι 285 αντιπρόσωποι. Οι μπολσεβίκοι αντιπρόσωποι δούλεψαν με επιμονή και αποκάλυψαν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου και τον όλεθρο στον οποίο οδηγεί ο συμβιβασμός με την αστική τάξη. Και με τη νέα κυβέρνηση ο πόλεμος συνεχιζόταν, η πείνα και η φτώχεια έπληττε τους εργαζόμενους. Τα μετόπισθεν γέμισαν από ανάπηρους και σακατεμένους από τον πόλεμο. Οι διαδηλώσεις που οργάνωσε η κυβέρνηση στράφηκαν εναντίον της. Από τους 500.000 διαδηλωτές, οι 400.000 έφερναν πανό με συνθήματα "Κάτω ο πόλεμος", "Να φύγουν οι καπιταλιστές μακελάρηδες", "Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ". Ξεσπά δεύτερη κυβερνητική κρίση (αποτράπηκε προσωρινά με τη διαταγή της κυβέρνησης για γενική επίθεση στο μέτωπο).
Εδώ παιζόταν διπλό παιχνίδι. Πρώτα, η κυβέρνηση ήθελε να ικανοποιήσει τους συμμάχους της που απαιτούσαν συνέχιση των επιχειρήσεων, έτσι ώστε σε περίπτωση επιτυχίας να σταθεροποιήσει τη θέση της. Δεύτερον, σε περίπτωση αποτυχίας, θα μπορούσε να αποδώσει την ευθύνη στην εξαχρείωση του στρατού από τους μπολσεβίκους.
Στις 17 του Μάη ο υπουργός των Εξωτερικών της προσωρινής κυβέρνησης Μιλιούκοφ, έστειλε στους Δυτικούς συμμάχους επιστολή με την οποία διαβεβαίωνε ότι η Ρωσία θα συνεχίσει τον πόλεμο μέχρι τη νίκη και θα τιμήσει όλες τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει, άλλοτε, ο Τσάρος. Η θέση αυτή της κυβέρνησης ξεσήκωσε κύμα αγανάκτησης.
Εργάτες, αγρότες, στρατιώτες κατέβηκαν στους δρόμους με τα συνθήματα: "Κάτω ο πόλεμος, όλη η εξουσία στα Σοβιέτ", με επικεφαλής τους μπολσεβίκους. Οι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με αντιδιαδήλωση των αστών καντέτων που υποστήριζαν την κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, συγκρούστηκαν δύο τάξεις, οι αστοί που ήθελαν τον πόλεμο και η εργατιά, η αγροτιά, οι στρατιώτες που ήθελαν την ειρήνη. Ξέσπασε πολιτική κρίση. Παραιτήθηκε ο Μιλιούκοφ. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης, ενώ μπορούσε να πάρει την εξουσία, δεν το έκανε. Ικανοποιήθηκε με την παραίτηση υπουργών και με το να πάρει μέρος στην κυβέρνηση με πέντε υπουργούς, δύο εσσέρους, δύο μενσεβίκους και έναν "εργατικό", τον Κερένσκι. Οι μπολσεβίκοι ήταν κατηγορηματικά κατά της συμμετοχής στην κυβέρνηση του πολέμου, κατά των συμβιβαστών και επέκριναν δριμύτατα τους εσσέρους και τους μενσεβίκους για τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση, "θεωρώντας αυτήν την ενέργεια σαν υποχώρηση του μενσεβικισμού και από την επανάσταση".
Οταν όλα τα σχέδιά τους απέτυχαν, οι καντέτοι αστοί δήλωσαν ότι θα αποχωρήσουν από την κυβέρνηση, αν δεν αφοπλιστούν τα επαναστατικά στρατεύματα που φρουρούσαν την Πετρούπολη και το ναυτικό της Βαλτικής. Ζήτησαν να αφαιρεθεί το δικαίωμα στους εργάτες να ελέγχουν την κυβέρνηση και τη στρατιωτική διοίκηση και να καθιερωθεί η θανατική ποινή στο μέτωπο. Οι εργάτες και οι στρατιώτες με τα όπλα κατέβηκαν στους δρόμους, φωνάζοντας "να φύγουν οι υπουργοί των μπουρζουάδων". Μαζί κινήθηκαν και οι επαναστατημένοι ναύτες, καθώς και εργάτες πολλών εργοστασίων. Σε αυτήν την κατάσταση της επαναστατικής έξαρσης στην Πετρούπολη οι μπολσεβίκοι προειδοποίησαν τις μάζες ότι ένα τέτοιο βήμα για να πάρουν την εξουσία τα Σοβιέτ ήταν πρόωρο. Θα μπορούσαν να την πάρουν στην Πετρούπολη, μα δε θα μπορούσαν να την κρατήσουν, γιατί ο στρατός και η επαρχία ήταν ακόμα με το μέρος των συμβιβασμένων κομμάτων των εσσέρων και των μενσεβίκων και δε θα υποστήριζαν την ανατροπή της προσωρινής κυβέρνησης.
Αλλά δε στάθηκε δυνατό να συγκρατήσουν τις μάζες. Γι' αυτό, η ΚΕ του ΣΔΕΚΡ αποφάσισε να μπει επικεφαλής του κινήματος για να προσδώσει σε αυτό έναν ειρηνικό και οργανωμένο χαρακτήρα. Στις 17 Ιούλη 1917, 500.000 εργάτες, στρατιώτες και ναύτες διαδηλώνουν στους δρόμους της Πετρούπολης. Αντιπρόσωποί τους παρουσιάζονται στην Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή του Σοβιέτ και προτείνουν να αναλάβει αυτή όλη την εξουσία, δηλώνοντας: "Εχουμε εμπιστοσύνη στο Σοβιέτ, όχι όμως και σε αυτούς που το Σοβιέτ εμπιστεύεται".
Η ΚΕ δε δέχθηκε. Σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση συνασπισμού, με πρωθυπουργό τώρα τον Κερένσκι. Σε αυτήν έπαιζαν αποφασιστικό ρόλο οι καντέτοι, οι εσσέροι και οι μενσεβίκοι, καθώς και η ΕΕ του Σοβιέτ, που τη βαφτίζουν "Κυβέρνηση Σωτηρίας της Επανάστασης" και αφήνουν το δικαίωμα στα Σοβιέτ να ασκούν έλεγχο σε αυτήν. Η κυβέρνηση διαλύει όλα τα συντάγματα που εδρεύουν στην Πετρούπολη, καθιερώνει τη θανατική ποινή, προχωρεί στον αφοπλισμό των εργατών της Πετρούπολης και διατάσσει τη σύλληψη των καθοδηγητών του μπολσεβίκικου κόμματος.
Η δυαδική εξουσία τελείωσε. Δόθηκε διαταγή να συλληφθεί ο Λένιν και συγκροτήθηκε ειδικό απόσπασμα. Ο αξιωματικός που ήταν επικεφαλής είχε διαταγή να εκτελέσει τον Λένιν επί τόπου. Παίρνοντας υπόψη την όλη κατάσταση η ΚΕ του Κόμματος με πρωτοβουλία του Στάλιν και του Σβερτλόφ υποχρέωσε τον Λένιν να κρυφτεί και να περάσει στην παρανομία. Τον φύλαγε ο εργάτης Αλληλούεφ, στο Φιλανδικό Κόλπο (Ζαλίφ).
... Οι ελπίδες για ειρηνική ανάπτυξη της επανάστασης εξατμίστηκαν οριστικά. "Η ουσία της υπόθεσης βρίσκεται στο ότι τώρα πια δεν μπορεί κανείς να πάρει την εξουσία ειρηνικά", με τον όρο οι καθοδηγούμενες από το προλεταριάτο επαναστατικές μάζες του λαού να γυρίσουν τις πλάτες στα κόμματα των εσσέρων και των μενσεβίκων που πρόδοσαν την υπόθεση της επανάστασης. (Λένιν "Απαντα", τ. 34, σελ. 13).
Οι συνθήκες της πάλης άλλαξαν, γι' αυτό το λόγο συγκλήθηκε τον Αύγουστο του 1917 το 6ο Συνέδριο, χωρίς τον Λένιν. Την εισήγηση έκανε ο Στάλιν. Το Συνέδριο έδωσε την κατεύθυνση για την προετοιμασία της ένοπλης εξέγερσης. Η κατάσταση στο μέτωπο και στα μετόπισθεν χειροτέρευε. Η Ρίγα εγκαταλείφθηκε. Οι στρατοκράτες προετοίμασαν πραξικόπημα με επικεφαλής το στρατηγό Λ. Κορνίλοφ, ο οποίος ήθελε να πάρει όλη τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία στα χέρια του και προώθησε στην Πετρούπολη ένα Σώμα ιππικού. Οι μπολσεβίκοι κάλεσαν το λαό να αποκρούσει τον Κορνίλοφ. 15.000 εργάτες πολιτοφύλακες με τους κοκκινοφρουρούς, τους επαναστατημένους στρατιώτες και ναύτες σταματούν τον Κορνίλοφ στο δρόμο προς την πρωτεύουσα. Η ανταρσία του στρατηγού Κορνίλοφ κατεστάλη και ο ίδιος συνελήφθη.
Η πολιτική πλάστιγγα έγειρε προς τα αριστερά. Οι αστοί καντέτοι, σύμμαχοι του Κορνίλοφ, εξευτελίστηκαν στα μάτια των μαζών. Αλλαξε ο συσχετισμός δυνάμεων στα Σοβιέτ.
Στις 13 του Σεπτέμβρη του 1917 το Σοβιέτ της Πετρούπολης ενέκρινε την απόφαση που πρότειναν οι μπολσεβίκοι, η οποία επέκρινε αυστηρά το συνασπισμό με τα αστικά κόμματα και πρόβαλε το αίτημα να συγκροτηθεί η εξουσία από αντιπροσώπους του επαναστατικού προλεταριάτου και της αγροτιάς. Ολα αυτά επέτρεψαν στον Λένιν να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δημιουργήθηκε ξανά η δυνατότητα για ειρηνικό πέρασμα της εξουσίας στα Σοβιέτ. Παρά τις προσπάθειες των μπολσεβίκων, η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ απέρριψε την πρόταση με τις ψήφους των μενσεβίκων και εσσέρων που έβλεπαν την επανάσταση πιο επικίνδυνη από την αστική τάξη. Αυτή η στάση των μικροαστικών κομμάτων (εσσέρων, μενσεβίκων και άλλων) έδωσε τη δυνατότητα στις μικροαστικές μάζες και πρώτα στους στρατιώτες και στους αγρότες να στραφούν προς τους μπολσεβίκους.
Στις εκλογές που έγιναν για τα Σοβιέτ, με το σύνθημα "Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ" έγινε σύνθημα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού της Ρωσίας. Στη χώρα επικρατούσε πανεθνική κρίση και επαναστατική κατάσταση. Το κόμμα των μπολσεβίκων έπρεπε να πάρει την απόφαση ότι η ώρα της ένοπλης εξέγερσης φτάνει γρήγορα.
Ποια ήταν η συγκεκριμένη κατάσταση αυτή την περίοδο;
1. Στη χώρα εκδηλώθηκε μια πανεθνική κρίση. Η οικονομία πήρε τον κατήφορο. Η κυβέρνηση του Κερένσκι δεν μπορούσε να αποτρέψει την καταστροφή. Αντίθετα, με την πολιτική της, την έφερνε όλο και πιο κοντά.
2. Οι εργάτες άρχισαν να διώχνουν το διευθυντικό προσωπικό των βιομηχανικών επιχειρήσεων και των σιδηροδρόμων και ζητούσαν πιο επίμονα να πάρουν τα Σοβιέτ την εξουσία στα χέρια τους.
3. Οι στρατιώτες αρνούνταν να συνεχίσουν τον πόλεμο. Εδιωχναν τους αντιδραστικούς αξιωματικούς και αναδείκνυαν στη θέση τους άλλους, αυτούς που είχαν την εμπιστοσύνη τους. Στα δύο μέτωπα από τα τρία, το Βόρειο και το Δυτικό, οι περισσότεροι στρατιώτες ακολουθούσαν τους μπολσεβίκους. Ακόμα, οι μπολσεβίκοι είχαν και την πλήρη υποστήριξη των ναυτών του στόλου της Βαλτικής Θάλασσας.
4. Οι αγρότες, αφού έχασαν πια κάθε ελπίδα ότι το κόμμα τους, οι εσσέροι, θα εφαρμόσει το αγροτικό του πρόγραμμα, έδιωχναν τους γαιοκτήμονες, καταπατούσαν τη γη, άρπαζαν τα εργαλεία και τα μοιράζονταν για να καλλιεργήσουν τα χωράφια. Το αγροτικό κίνημα μετεξελισσόταν σε εξέγερση, η οποία εξαπλώθηκε στα μισά κυβερνεία της χώρας (νομούς).
5. Αλλαξε και ο χαρακτήρας του κινήματος των καταπιεσμένων εθνών. Ο αγώνας τους, παρ' όλη την αντίσταση των αστικών και μικροαστικών εθνικιστικών κομμάτων και οργανώσεων, γινόταν ένα με το κίνημα των Ρώσων εργατών, στρατιωτών και αγροτών.
Η πανεθνική κρίση δυνάμωσε τις διαφωνίες, τη διχόνοια και την αμηχανία που επικρατούσε στην κορυφή των εξουσιαστών.
Στα τέλη του Σεπτέμβρη του 1917, από τη Φινλανδία όπου ζούσε παράνομα εκείνη την περίοδο, ο Λένιν γράφει επιστολή στην ΚΕ του Κόμματος των μπολσεβίκων. Σε αυτήν με πλήρη σαφήνεια θέτει το ζήτημα της εξέγερσης και της ανατροπής της προσωρινής κυβέρνησης. Μετά, στέλνει στην ΚΕ ακόμα μια επιστολή με θέμα, "Μαρξισμός και η εξέγερση". Εκεί ο ηγέτης των μπολσεβίκων υπενθυμίζει τις τρεις προϋποθέσεις, χωρίς τις οποίες η εξέγερση δεν μπορεί να επιτύχει:
1. Η εξέγερση, για να πετύχει, δεν μπορεί και δεν πρέπει να στηρίζεται στη συνωμοσία, ούτε σε ένα κόμμα, αλλά στην πρωτοπόρα τάξη. 2. Πρέπει να στηρίζεται στην επαναστατική άνοδο του λαού. 3. Πρέπει να γίνει σε τέτοια κρίσιμη στιγμή, όπου η δραστηριοποίηση των πρωτοπόρων στοιχείων του λαού είναι η μέγιστη και οι ταλαντώσεις στο στρατόπεδο των εχθρών είναι οι πιο έντονες. Ολες αυτές οι προϋποθέσεις υπάρχουν (Λένιν "Απαντα", τ. 34, σελ. 242-243).
Στις 23 του Οχτώβρη 1917, για πρώτη φορά μετά τα γεγονότα του Ιούλη (πραξικόπημα Κορνίλοφ), ο Λένιν πήρε μέρος στη συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΔΕΚΡ και μίλησε εκεί: "Η πολιτική κατάσταση είναι έτοιμη. Πρέπει να μιλάμε για την τεχνική πλευρά. Αυτό είναι το ουσιαστικό". "Διαπιστώνοντας... ότι η ένοπλη εξέγερση είναι αναπόφευκτη και ότι έχει ωριμάσει πέρα για πέρα, η ΚΕ καλεί όλες τις οργανώσεις του κόμματος να καθοδηγούνται από το γεγονός αυτό και σύμφωνα με αυτό να συζητούν και να λύνουν όλα τα πρακτικά ζητήματα".
Στις 29 του Οχτώβρη 1917 ο Λένιν διαβάζει ξανά στη διευρυμένη συνεδρίαση της ΚΕ και διευκρίνιζε ως εξής: "... οι μάζες ακολουθούν εμάς... Οι μάζες έδοσαν την εμπιστοσύνη τους στους μπολσεβίκους και απαιτούν από αυτούς όχι λόγια, αλλά έργα, αποφασιστική πολιτική και στον αγώνα κατά του πολέμου και στον αγώνα κατά του οικονομικού χάους" (Λένιν "Απαντα", τ. 34, σελ. 394-395). Σε αυτή τη συνεδρίαση εκλέγεται το Στρατιωτικό Επαναστατικό Κέντρο (Γιάκοφ Σβερτλόφ, Ιωσήφ Στάλιν, Αντρέι Μπουμπνόφ, Μπισέι Ουρίτσκι και Φέλιξ Τζερζίνσκι), το οποίο εντάσσεται σύσσωμο στη Στρατιωτικο-επαναστατική επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης, γίνεται ο καθοδηγητικός πυρήνας της και τη μετατρέπει σε επιτελείο της εξέγερσης.
Παρά το ότι η εξέγερση ετοιμαζόταν μέσα σε μυστικότητα, η προσωρινή κυβέρνηση βρέθηκε κατατοπισμένη και έσπευσε να πάρει τα μέτρα της. Απαγορεύτηκαν όλες οι συγκεντρώσεις στους δρόμους. Ο διοικητής της στρατιωτικής περιοχής της Πετρούπολης υποχρέωσε όλους τους αξιωματικούς στρατιωτικών μονάδων να συλλαμβάνουν όσους μπαίνουν στους στρατώνες και καλούν τους στρατιώτες σε ένοπλη κινητοποίηση.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης έδωσε ξανά τη διαταγή για τη σύλληψη του Λένιν. Ο αρχηγός της προσωρινής κυβέρνησης Κερένσκι έστειλε διαταγή να μπουν στην Πετρούπολη αντεπαναστατικά στρατεύματα. (Εκείνο, ακριβώς, το σώμα ιππικού που είχε κινηθεί πριν δύο μήνες για να ανατρέψει τον ίδιο, με διαταγή του Κορνίλοφ).
Τέλος, για να δώσει χρόνο στον Κερένσκι να προετοιμαστεί καλύτερα για την πάταξη της ενδεχόμενης εξέγερσης, η εσσερομενσεβίκικη Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ ανέβαλε την κανονική σύγκληση του Πανρωσικού Συνεδρίου των Σοβιέτ, από τις 2 στις 7 του Νοέμβρη (από τις 20 στις 25 του Οχτώβρη). Η μενσεβίκικη εφημερίδα δημοσίευσε συνέντευξη του μέλους της ΚΕ Λεφ Κάμενεφ, ο οποίος αποκάλυψε το σχέδιο της ΚΕ και δήλωσε ότι ο ίδιος και ακόμα ένα μέλος της ΚΕ, ο Γριγκόρι Ζινόβιεφ, διαφωνούν με αυτό το σχέδιο. Δίνοντας στη δημοσιότητα την απόρρητη απόφαση της ΚΕ αυτοί οι δύο το πρόδωσαν στους εχθρούς. Ηταν "η απροσμέτρητη προστυχιά, η πραγματική προδοσία που κάνουν τα δύο αυτά υποκείμενα" (Λένιν "Απαντα", τ. 34, σελ. 425).
Η στρατιωτικοπολιτική επιτροπή απάντησε με την απόφαση οι στρατιωτικές μονάδες της πρωτεύουσας να εκτελούν μόνο τις διαταγές που έχουν δική της υπογραφή και σφραγίδα. Η προσωρινή κυβέρνηση πήρε απόφαση να απαγορεύσει τις εφημερίδες των μπολσεβίκων και να κλείσει το Τυπογραφείο τους. Τα χαράματα στις 6 του Νοέμβρη (24 του Οχτώβρη) ένα απόσπασμα από ευέλπιδες των σχολών αξιωματικών εφόρμησε σε αυτό το Τυπογραφείο και το σφράγισε. Αλλά με βάση την εντολή της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής (ΣΕΕ) οι επαναστατημένοι στρατιώτες και οι μαχητές της κόκκινης φρουράς τους έδιωξαν. Γίνεται νέα έφοδος, αλλά αποκρούεται. Προσπαθούν να σηκώσουν τις γέφυρες του ποταμού Νέβα που συνδέουν το κέντρο της πόλης με τις εργατικές συνοικίες.
Ο Λένιν που βρισκόταν εκείνη τη στιγμή σε παράνομο διαμέρισμα γράφει στα μέλη της ΚΕ. "... Η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Είναι ολοκάθαρο ότι πραγματικά, τώρα, πια, κάθε καθυστέρηση της εξέγερσης ισοδυναμεί με θάνατο. Με όλες μου τις δυνάμεις θέλω να πείσω τους συντρόφους ότι, τώρα, όλα κρέμονται από μια τρίχα, ότι στην ημερήσια διάταξη μπαίνουν ζητήματα που δε λύνονται με συσκέψεις, ούτε με συνέδρια (έστω και με συνέδρια των Σοβιέτ), αλλά αποκλειστικά από τους λαούς, από τη μάζα, από την πάλη των οπλισμένων μαζών" (Λένιν "Απαντα", τ. 34, σελ. 435).
Νυχτώνει. Καμιά είδηση από το Σμόλνι δεν υπάρχει. Και τότε ο Λένιν, αψηφώντας τον κίνδυνο που διατρέχει, πηγαίνει εκεί και αναλαμβάνει άμεσα την καθοδήγηση της εξέγερσης.
Μέχρι το πρωί της 7ης Νοέμβρη (25 Οχτώβρη) οι κοκκινοφρουροί, ναύτες και στρατιώτες κατέλαβαν τις γέφυρες του Νέβα, το Τηλεγραφείο, το Τηλεφωνικό κέντρο της πόλης, το Ραδιοφωνικό σταθμό και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Περικύκλωσαν τα Χειμερινά Ανάκτορα, όπου κατέφυγε η προσωρινή κυβέρνηση. Ο πρωθυπουργός Κερένσκι, με αυτοκίνητο του Αμερικανού πρεσβευτή, κατάφερε να ξεφύγει. Στις 10 η ώρα από το ραδιόφωνο και τον τηλέγραφο μεταδόθηκε η έκκληση: "Προς τους πολίτες της Ρωσίας", όπου αναφερόταν: "Η υπόθεση για την οποία αγωνιζόταν ο λαός: Αμεση πρόταση δημοκρατικής ειρήνης, κατάργηση της τσιφλικάδικης ιδιοκτησίας της γης, εργατικός έλεγχος στην παραγωγή, δημιουργία Σοβιετικής κυβέρνησης, η υπόθεση αυτή είναι εξασφαλισμένη". Το βράδυ στις 7 Νοέμβρη άρχισαν οι συνεδριάσεις του 2ου Πανρωσικού Συνεδρίου του Σοβιέτ. Οι 649 σύνεδροι εκπροσωπούσαν 400 Σοβιέτ (390 μπολσεβίκοι, 160 εσσέροι και 92 μενσεβίκοι).
Τη νύχτα έχουν καταληφθεί τα Χειμερινά Ανάκτορα. Οι υπουργοί της προσωρινής κυβέρνησης έχουν συλληφθεί.
Το Συνέδριο ψήφισε έκκληση "Προς τους εργάτες, στρατιώτες και αγρότες!". Εκεί αναφερόταν: "Στηριγμένο στη θέληση της τεράστιας πλειοψηφίας των εργατών, των στρατιωτών και αγροτών και της φρουράς της Πετρούπολης, το συνέδριο παίρνει στα χέρια του την εξουσία. Το Συνέδριο αποφασίζει: Ολη η εξουσία κατά τόπους περνάει στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών...".
"Ο μπολσεβικισμός δε θα νικούσε την αστική τάξη το 1917-1919", έγραφε ο Λένιν, "αν δεν είχε μάθει προηγούμενα, στα 1903-1917, να νικά και να διώχνει αμείλικτα από το κόμμα της προλεταριακής πρωτοπορίας, τους μενσεβίκους, δηλαδή, τους οπορτουνιστές, τους ρεφορμιστές, τους σοσιαλσοβινιστές" (Λένιν "Απαντα" τ. 40, σελ. 24).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Tα σχόλια στο μπλοκ πρέπει να συνοδεύονται από ένα ψευδώνυμο, ενσωματωμένο στην αρχή ή το τέλος του κειμένου